آنا دیلی

بختیار واهاب زاده

دیل آچاندا ایلك  ده فه   "آنا " سؤیله ییریك بیز

انا دیلی بیزیم ایلك درس لیگیمیز

ایلك ماهنی میز لایلانی انامیز اؤز سو دیله

ایچریر رو حوموزا بو دیلده گیله – گیله

بو دیل بیزیم رو حو موز عشگیمیز جانیمیزدیر

بو دیل بیر بیریمیزله عهد و پیمانیمیز دیر

بو دیل اجداد دیمیز میراث و ئردیگی

قیمتلی خزینه دیر ...او نو گوزلریمیز تك

قورو یو ب  نسیللره بیزده هدییه وئرك

ana dili

bəxtiyar vahabzadə

dil açanda ilk  dəfə " ana  "  söyləyirik biz

ana dili bizim ilk dərsligimiz

ilk mahnımiz laylanı ənamız öz südilə

ıçrır ruhumuza bu dildə gilə  -  gilə

bu dil bizim ruhumuz eşgimiz canımızdır

bu dil bir birimizlə əhd –o- peymanımızdir

bu dil əcdaddimiz miras verdigi

qimətli xəzinədir  .  .  . onü güzlərimiz tək

qürü yü b  nəsillərə bizdə hədiyə verk

 

 

 

 

 

Ehtıyat

Bəxtiyar vəhabzadə

Ehtıyat sözündən ehtıyatlıyam

Ehtıyat hər  yerdə ehtıac olmur

Hər  sözdən özünü quruyan ilham

Ayaxda sürünür , başda tac olmur

 

ehtıyat gündə yazdım göyülsüz

Eləsi   qələblərə  çətin yol tapır

ürəkələ cürətlə dediyim hər söz

Hələ  qurxaqlarda asan dil tapır

 

Sənətin  iləhmın eşqin gür  səsi

Qurxan orə kələ rədə n niyə  gə n  düşür ?

Ehtıyat  gündə , sözün güllə si

Hə mişə   hə də fədə n     didə rəgin  düşür

 

Ehtıyat  güdə nələr  , asta gedənələr

Heş sizi görmədim  mənəzil başında

Ey fikirin başına daş  gillədənələr

Əlı boş qaldınız siz ıl başında

 

Yolu gedə gedə addım sayanlar

Yolunuz yarıda  niyə  səhv   olur

Ancağ cisarətlə adlımlayanlar

Ya hər şey alır yada   məhv   olur

 

Ehtıyat  bir  təhər   baş dolandırmax

Cisarət  yahəyat  ya ölüm ancax

Ehtıyat  virqüldü nöqtə deyil yox

Ehtıyat  çalardır , rənəg   ola biləz

 

Qürxü cisarətədən  qurxuda, şəkəsiz

Onun ovladıdır , ıyıdlık   hünər

Axı cisarətəsiz axı  orəkəsiz

Qapını döyməmiş , hələ    bir zəfər

 

Cisarət çətindir  , Ehtıyat  asan

Qürxüdür alçadan , axı hər   kəsi

Cüratdən  quxmuyax , qurxax qurxudan

Qürxü  itaətin   dayax  nöqtəsi

 

Dulandım  -  yüz ölçüb bir biçənədə  mən

Yaşaya  bilmədim  bir cə an ancax

Mə n  zıyan  çə kəmə dim  cisarə timdə n

Qurxudan qurxuram qurxudan ancax

احتیاط

بختیار وهاب زاده

احتیاط سؤزونده ن احتیاطلییام

احتیاط هه ر  یئرده احتیاج اولمور

هه ر  سؤزده ن ئوزونو قورویان ایلهام

آیاخدا سورونور , باشدا تاج اولمور

 

احتیاط گونده یازدیم گؤیولسوز

ائله سی   قه لبله ره  چه تین یول تاپیر

اوره كله جورأتله دئدیییم هه ر سؤز

هه له  قورخاقلاردا آسان دیل تاپیر

 

صه نعه تین  ایلهامین عشقین گور  سه سی

قورخان اوره كله رده ن نییه  گه ن  دوشور؟

احتیاط  گونده , سؤزون گولله سی

هه میشه   هه ده فده ن     دیده رگین  دوشور

 

احتیاط  گوده نله ر  , آستا گئده نله ر

هئش سیزی گؤرمه دیم  مه نزیل باشیندا

ای فیكیرین باشینا داش  گیلله ده نله ر

الی بوش قالدینیز سیز ایل باشیندا

 

یولو گئده گئده آددیم سایانلار

یولونوز یاریدا  نییه  سه هو   اولور

آنجاغ جیساره تله آدلیملایانلار

یا هه ر شئی آلیر یادا   مه حو   اولور

 

احتیاط  بیر  ته هه ر   باش دولاندیرماخ

جیساره ت  یا حه یات  یا اؤلوم آنجاخ

احتیاط  ویرقولدو نؤقطه دئییل یوخ

احتیاط  چالاردیر , ره نگ   اولا بیله ز

 

قورخو جیساره تده ن  قورخودا, شه كسیز

اونون اولادیدیر , ایییدلیك   هونه ر

آخی جیساره تسیز آخی  اوره كسیز

قاپینی دؤیمه میش , هه له    بیر ظه فه ر

 

جیساره ت چه تیندیر  , احتیاط  آسان

قورخودور آلچادان , آخی هه ر   كه سی

جورأتده ن  قوخمویاخ , قورخاخ قورخودان

قورخو  ایطاعه تین   دایاخ  نؤقطه سی

 

دولاندیم – یوز اؤلچوب بیر بیچه نده  مه ن

یاشایا  بیلمه دیم  بیر جه آن آنجاخ

مه ن  زییان  چه كمه دیم  جیساره تیمده ن

قورخودان قورخورام قورخودان آنجاخ

 

 

YUXULUYAM, YUXULU

Boşalıram, dolmuram
Çaşdırmışam sağ-solu.
Axtarıram bulmuram Allaha gedən yolu.
Necə çatım mən ona?
Şeytan girir min dona.
Dag atır haqq yoluna
Azır Allahın qulu.

Özüm özümə qənim
İçimdədir düşmənim.
Yolumu kəsmiş mənim
Bağ çəpəri, dağ kolu.

Hər bütə ram olmuram,
Dönüb səcdə qılmıram.
Daş dəyir, ayılmıram
Yuxuluyam, yuxulu.

Avqust, 1998

ffیوخولویام، یوخولو

 

بوشالیرام، دولمورام

چاشدیرمیشام ساغ-سولو.

آختاریرام بولمورام اللها گئدن یولو.

نئجه چاتیم من اونا؟

شیطان گیریر مین دونا.

داگ آتیر حاق یولونا

آزیر اللهین قولو.

 

اؤزوم اؤزومه قنیم

ایچیمده‌دیر دوشمنیم.

یولومو كسمیش منیم

باغ چپری، داغ كولو.

 

هر بتا رام اولمورام،

دؤنوب سجده قیلمیرام.

داش دییر، آییلمیرام

یوخولویام، یوخولو.

 

آوقوست، 1998

 

 

YAZIQ VƏTƏN

Bir ananın övladıyıq biz hamımız
Bizi biri-birimizdən ayrı saldı
Məqsədimiz, məramımız.
Beynimizdə tağ atınca
Fikirlərin neçə rəngli göy qurşağı
Meydan açdı cəbhələrin solu, saği.
Kölgələndi, üstələndi
Qan birliyi, can birliyi,
din birliyi.

Cilalandı
fikir,
şüur,
yön birliyi.
Hardan çıxdı qarşımıza qara pişik?
Bu gün biri-birimizə
Qatı düşmən kəsilmişik.
Bu gün vahid anamızı
hərə çəkir bir tərəfə.
Kinimizi, eşqimizi
tuşlamırıq bir hədəfə.
Olan olub, torba dolub
Əsl düşmən unudulub.
Amma biri-birimizlə didişirik.
Söküb köhnə palan içi, gor eşirik.

Ömrüm boyu istəmişəm
fikirlərin min rəngini-
Duyğuların çələngini.
Amma bu gün düşünürəm:
Bu fikirlər toqquşması
Vətənimin xeyrinəmi?
Yox! Savaşlar qarşısına
Sipər etmək istəyirəm öz sinəmi!
Bizim biri-birimizə kinimizdən
Bulanıbdır dağlardakı sərçeşmələr.
Anlamıram bu məqamda
Gərəkmidir bir bu qədər çəkişmələr?
Sən də övlad, mən də övlad,
Sən də insan, mən də insan
Doğulmuşuq bir anadan,
Qanda birik, canda birik
Anaraızın xatirinə
Bəs niyə biz bir məxrəcə gələmmirik?

Atam oğlu, niyə qardaş bağındakı
Gülü deyil, kolu gördün?
Öz gözündə tiri deyil,
Qardaşının gözündəki qılı gördün?
İş gücümüz didişməkmi?
Leş üstündə didişərlər... Vətən leşmi?
Bölünməmiş nəyimiz var? O Vətəndir!
O, həm səndir, o həm məndir.
Necə bölək məni, səni?
Necə bölək bu Vətəni?
Yarı mənim, yarı sənin?
O, meyvəli bir ağacdır
Adı mənim, barı sənin?

Razısanmı bu bölgüyə?
Razısansa, gəl, barışaq.
Qarğa kimi leş üstünə gəl, darışaq.
Utanıram bu sözümdən
Əfv et məni,
yazıq Vətən, yazıq Vətən!
Fəryad çəkən bu ananı düşünən yox!
Öz dərdinin atəşinə
Qalananı düşünən yox!
Нəг ikisi "mənəm" - deyir
İqtidara yetişməkdən
Ayrı bir şey düşünməyir-
Coşan qəlblər, qızan başlar.
Hakimiyyət davasıdır bu savaşlar.
Vətənçin gün ağlamayır
Nə o tərəf, nə bu tərəf.
Bu Vətəni
Dədəsindən ona qalan əmlak sayır
Həm o tərəf, həm bu tərəf.
Hər biri öz peşəsində
Namus ilə çalışanlar
Bu Vətənin dərdi ilə alışanlar
İkisinin arasında
Qalıb ancaq yana-yana
Müfxalifdir həm o yana, həm bu yana.

Mart, 1998.

یازیق وطن

 

بیر آنانین اؤولادیییق بیز هامیمیز

بیزی بیری-بیریمیزدن آیری سالدی

مقصدیمیز، مرامیمیز.

بئینیمیزده تاغ آتینجا

فیكیرلرین نئچه رنگ‌لی گؤی قورشاغی

میدان آچدی جبهه‌لرین سولو، ساغی.

كؤلگه‌لندی، اوسته‌لندی

قان بیرلیگی، جان بیرلیگی،

دین بیرلیگی.

 

جیلالاندی

فیكیر،

شعور،

یؤن بیرلیگی.

هاردان چیخدی قارشیمیزا قارا پیشیك؟

بو گون بیری-بیریمیزه

قاتی دوشمن كسیلمیشیك.

بو گون واهید آنامیزی

هره چكیر بیر طرفه.

كینیمیزی، عشقیمیزی

توشلامیریق بیر هدفه.

اولان اولوب، توربا دولوب

اصل دوشمن اونودولوب.

اما بیری-بیریمیزله دیدیشیریك.

سؤكوب كؤهنه پالان ایچی، گور ائشیریك.

 

اؤمروم بویو ایستمیشم

فیكیرلرین مین رنگینی-

دویغولارین چلنگینی.

اما بو گون دوشونورم:

بو فیكیرلر توققوشماسی

وطنیمین خئیرینمی؟

یوخ! ساواش‌لار قارشی‌سینا

سیپر ائتمك ایستییرم اؤز سینمی!

بیزیم بیری-بیریمیزه كینیمیزدن

بولانیب‌دیر داغ‌لارداكی سرچئشمه‌لر.

آنلامیرام بو مقامدا

گركمی‌دیر بیر بو قدر چكیشمه‌لر؟

سن ده اؤولاد، من ده اؤولاد،

سن ده اینسان، من ده اینسان

دوغولموشوق بیر آنا‌دان،

قاندا بیریك، جاندا بیریك

آنارایزین خاطرینه

بس نیه بیز بیر مخره‌جه گلممیریك؟

 

آتام اوغلو، نیه قارداش باغین‌داكی

گولو دئییل، كولو گؤردون؟

اؤز گؤزونده تیری دئییل،

قارداشینین گؤزون‌دكی قیلی گؤردون؟

ایش گوجوموز دیدیشمكمی؟

لئش اوستونده دیدیشرلر... وطن لئشمی؟

بؤلونممیش نییمیز وار؟ او وطن‌دیر!

او، هم سن‌دیر، او هم من‌دیر.

نئجه بؤلك منی، سنی؟

نئجه بؤلك بو وطنی؟

یاری منیم، یاری سنین؟

او، مئیوه‌لی بیر آغاج‌دیر

آدی منیم، باری سنین؟

 

رازیسانمی بو بؤلگویه؟

راضیسانسا، گل، باریشاق.

قارغا كیمی لئش اوستونه گل، داریشاق.

اوتانیرام بو سؤزوم‌دن

افو ائت منی،

یازیق وطن، یازیق وطن!

فریاد چكن بو آنانی دوشونن یوخ!

اؤز دردی‌نین آتشینه

قالانانی دوشونن یوخ!

нг ایكی‌سی "منم" - دئییر

اقتدارا یئتیشمك‌دن

آیری بیر شئی دوشونمییر-

جوشان قلب‌لر، قیزان باش‌لار.

حاكمیت داواسی‌دیر بو ساواش‌لار.

وتنچین گون آغلاماییر

نه او طرف، نه بو طرف.

بو وطنی

دده‌سین‌دن اونا قالان املاك ساییر

هم او طرف، هم بو طرف.

هر بیری اؤز پئشه‌سینده

ناموس ایله چالیشان‌لار

بو وته‌نین دردی ایله آلیشان‌لار

ایكی‌سی‌نین آراسیندا

قالیب آنجاق یانا-یانا

موفخالیف‌دیر هم او یانا، هم بو یانا.

 

مارت، 1998.

 

 

YARƏB

Rəhm eylə özün sən mənim övladıma, yarəb,
Rəhm eylə mənim naləmə, fəryadıma, yarəb.

Məhrum eləmə sən onu dünya işığından,
Sənsən pənahım, sən yetiş imdadıma, yarəb.

Səndən umuram, ummuşam hər dərdimə çarə,
Bu xisləti mən borcluyam öz zatıma, yarəb.

Şükr eyləmişəm mən ki, qədər-qismətə daim.
Döndərmə qədər-qisməti cəlladıma, yarəb.

Xoşbəxt qulunun Bəxtiyar adlanması səndən,
Uyğun elə sən taleyimi adıma, yarəb.

Rəhm eylə, özün sən mənim övladıma, yarəb,
Rəhm eylə mənim naləmə, fəryadıma, yarəb.

20 noyabr, 1998.

Bəxtiyar vahabzadə

یارب

 

رحم ائیله اؤزون سن منیم اؤولادیما، یارب،

رحم ائیله منیم ناله مه، فریادیما، یارب.

 

محروم ائلمه سن اونو دونیا ایشیغین‌دان،

سه ن سه ن پناهیم، سن یئتیش ایمدادیما، یارب.

 

سن‌دن اومورام، اومموشام هر دردیمه چاره،

بو خیصلتی من بورج‌لویام اؤز ذاتیما، یارب.

 

شوكر ائیلمیشم من كی، قدر-قیسمته دایم.

دؤندرمه قدر-قیسمتی جللادیما، یارب.

 

خوشبخت قولونون بختیار آدلانماسی سن‌دن،

اویغون ائله سن طالئییمی آدیما، یارب.

 

رحم ائیله، اؤزون سن منیم اؤولادیما، یارب،

رحم ائیله منیم نالمه، فریادیما، یارب.

 

20 نویابر، 1998.

 

 

YAĞMASA...

İstəyim budur ki, yolum gen olsun
O nisyə gələcək qoy sənin olsun.
Vaxtın öz ünvanı, öz adıyam mən
İndinin, bu günün övladıyam mən.

Ümid-boynumuza keçən kəmənddir
Gözlə, öz-özünə -açilan deyil:
Əkdiyin o taxıl yağışa bənddir
Yağmasa, bir dənən beş olan deyil.

İstərəm xəyalım, yuxum çin olsun
İndi boş ümidlər ar gəlir mənə.
Səpdiyin o toxum qoy sənin olsun
Çörək ver mənə!

İyun, 1998.

یاغماسا...

 

ایسته ییم بودور كی، یولوم گئن اولسون

او نیسیه گله‌جك قوی سنین اولسون.

واختین اؤز عونوانی، اؤز آدییام من

ایندی‌نین، بو گونون اؤولادییام من.

 

اومید-بوینوموزا كئچن كمنددیر

گؤزله، اؤز-اؤزونه -آچیلان دئییل:

اكدیگین او تاخیل یاغیشا بنددیر

یاغماسا، بیر دنن بئش اولان دئییل.

 

ایسترم خیالیم، یوخوم چین اولسون

ایندی بوش اومیدلر آر گلیر منه.

سپدیگین او توخوم قوی سنین اولسون

چؤرك وئر منه!

 

یون، 1998.

 

 

YADA ABİDƏLƏR UCALDIB DEDİK..
('416' poemasından.)

...Yada abidələr ucaldıb dedik:
Fəhləlik bizimdir, ustalıq sənin.
Çox zaman özgəyə qulluq elədik
Beyin bizim oldu, əsər özgənin.

Nadir də, Qacar da ölkələr aldı,
Vətən ucalmadı, özü ucaldı,
Öz doğma yurdunu ayağa saldı,
Şahlar bizim oldu, zəfər özgənin.

Saldıq özümüzü özümüz gözdən,
Kül ilə oynadıq əl çəkib közdən.
Ölkələr nur aldı şəfəqimizdən,
Günəş bizim oldu, səhər özgənin.

Mənim sərvətimə cahan göz dikdi,
Sərvətim, dövlətim ona gərəkdi.
Babam yer şumladı, babam yer əkdi,
Əmək bizim oldu, bəhər özgənin.

Açdı sinəsini bizə bu torpaq,
Aləmi bəzəyib lüt olduq ancaq.
Cıdırda çapsaq da hamıdan qabaq,
Hünər bizim oldu, nəmər özgənin,
Qızıl bizim oldu, kəmər özgənin.

1969.

یادا عابده‌لر اوجالدیب دئدیك..

('416 پوئماسین‌دان.)

 

...یادا عابده‌لر اوجالدیب دئدیك:

فعله‌لیك بیزیم‌دیر، اوستا‌لیق سنین.

چوخ زامان اؤزگه‌یه قوللوق ائیله دیك

بئیین بیزیم اولدو، اثر اؤزگه‌نین.

 

نادیر ده، قاجار دا اؤلكه‌لر آلدی،

وطن اوجالمادی، اؤزو اوجالدی،

اؤز دوغما یوردونو آیاغا سالدی،

شاه‌لار بیزیم اولدو، ظفر اؤزگه‌نین.

 

سالدیق اؤزوموزو اؤزوموز گؤزدن،

كول ایله اوینادیق ال چكیب كؤزدن.

اؤلكه‌لر نور آلدی شفقیمیزدن،

گونش بیزیم اولدو، سحر اؤزگه‌نین.

 

منیم ثروتیمه جاهان گؤز دیكدی،

ثروتیم، دؤولتیم اونا گركدی.

بابام یئر شوملادی، بابام یئر اكدی،

امك بیزیم اولدو، به هه ر اؤزگه‌نین.

 

آچدی سینه‌سینی بیزه بو تورپاق،

عالمی بزه‌ییب لوت اولدوق آنجاق.

جیدیردا چاپساق دا هامی‌دان قاباق،

هونر بیزیم اولدو، نمر اؤزگه‌نین،

قیزیل بیزیم اولدو، كمر اؤزگه‌نین.

 

1969.

 

 

XALQ DÜŞMƏNLƏRİ

Xalqa neçə tələ qurdular,
Başımız cilova keçəndən bəri.
Qəsdən, bilə-bilə adlandırdılar-
Xalqın dostlarını "xalq düşmənləri".
1969

Bəxtiyar vahabzadə

خالق دوشمن‌لری

 

خالقا نئچه تله قوردولار،

باشیمیز جیلووا كئچن‌دن بری.

قصداً، بیله-بیله آدلاندیردی‌لار-

خالقین دوست‌لارینی "خالق دوشمن‌لری".

1969

بختیار واهاب‌زاده

 

 

 

VİCDAN XƏSTƏSİYIK

A vicdan əzabım, üsyan əzabım
                                 öldürmə məni.
                                Musa Yaqub

Musa, vicdanından əlhəzardasan
Bu ovqat necə də mənə tanışdır.
Bizim qəlbimizi ağrıdan vicdan
Umulan kəsləri ağrıtmamışdır.

Dünya bir bilməcə, dünya bir təzad
Arifin dərdi çox, bir qəmxarı yox.
İxtiyar sahibi - vicdandan azad,
Vicdan sahibinin ixtiyarı yox.

Qənimi olsa da əyri, düzlərin
Doğruluq dərsini keçmə oğruya.
Xalqı çalıb çapan qeyrətsizlərin
Vicdanı varmı ki, bir an ağrıya?

Millət öz dərdinə əsir oldusa
Bizim qismətimiz iztirab, ələm,
Mən də sənin kimi, əzizim Musa,
Vicdan əzabmdan xəstə düşmüşəm.

Vətən qarşısmda bilək bir kərə
Hamının danılmaz haqqı, borcu var.
Millətin düşdüyü bu zillətlərə
Mən də günahkaram, sən də günahkar.

Gah olur, gördüyüm bu zillətləri,
Şahidi olduğum müsibətləri
Görmək istəməyib gözümü yumdum,
Onun əlacını özgədən umdum.
Mümkünmü?..

Deyincə, qaraldı qanım
Məni ilan kimi sancdı vicdanım.
Vicdanm səsindən dəng oluram mən
Ağrılar içində qovruluram mən.
"Əlimdən nə gələr?" deyincə ağrı
Azalır, ağlım da haqq verir mənə,
Gözümü yumduğum haqsızlıqları
Vicdansa birbəbir göstərir mənə.

Vicdan saldı məni bax belə dərdə
Mən ondan qaçanda qaçdım özümdən.
İçimdə başlanan çəkişmələrdə
Gizlənpaç oynadım vicdanımla mən.

Vicdan yaxşı seçir əyridən düzü
Yaxşıdan yamanı, dostdan düşməni,
O qovdu, mən qaçdım, itidir gözü
Harda gizləndimsə, o tapdı məni.
Vicdanım zamana uymur ki, uymur,
Məni yaşamağa qoymur ki, qoymur.

Bizim içimizi belə göynədən
Bizi əldən salıb bizi qəhr edən
Haqqın öz səsidir, haqqın öz səsi,
Vicdan xəstəsiyik, vicdan xəstəsi.

Gözümüz önündə haqq çiliklənir
Haqqın qəbri üstə nahaq diklənir.
Bağırdıq: - Dayanın, haqq divanı var.
Gördük, eşitmədi kimsə bu səsi.
Hələ üstümüzə çirkab atdılar
Olduq bu millətin"dönük bəndəsi"

İllər gəlib keçdi, ömür gödəldi,
Baharı gözlədik, təqvimlə gəldi.
Təqvim baharmı neyləyirik biz?
Könül bağçamızı basdı ot, alaq.
Ömrümüz boyunca gözlədiyimiz
Səadət gülləri açmadı ancaq.

Zülmün məhvərinə dolanır zaman
Göydəki buludlar insan ahıdır.
Göydə aramasm Allahı insan
Hər kəsin vicdanı öz Allahıdır.

Ay Musa, özünü yorma boş yerə
İş ki belə gedir, nə gerçək, nə haqq?
Allahı qəlbində görməyənlərə
Vicdan kəlməsini necə anladaq?

11-13 iyul, 1999.

ویجدان خسته سیییك

 

آ ویجدان عذابیم، عصیان عذابیم

اؤلدورمه منی.

موسا یاقوب

 

موسا، ویجدانین‌دان الحذرداسان

بو اووقات نئجه ده منه تانیش‌دیر.

بیزیم قلبیمیزی آغری‌دان ویجدان

اومولان كس‌لری آغریتمامیش‌دیر.

 

دونیا بیر بیلمه‌جه، دونیا بیر تضاد

عاریفین دردی چوخ، بیر غمخاری یوخ.

ایختیار صاحبی - ویجدان‌دان آزاد،

ویجدان صاحبی‌نین ایختیاری یوخ.

 

قنیمی اولسا دا ایری، دوزلرین

دوغرولوق درسینی كئچمه اوغرویا.

خالقی چالیب چاپان قئیرت‌سیزلرین

ویجدانی وارمی كی، بیر آن آغرییا؟

 

میللت اؤز دردینه اسیر اولدوسا

بیزیم قیسمتیمیز ایضتیراب، الم،

من ده سنین كیمی، عزیزیم موسا،

ویجدان عذابم‌دان خسته دوشموشم.

 

وطن قارشیسمدا بیلك بیر كره

هامینین دانیلماز حاقی، بورجو وار.

میللتین دوشدوگو بو ذلت‌لره

من ده گوناهكارام، سن ده گوناهكار.

 

گاه اولور، گؤردوگوم بو ذلت‌لری،

شاهیدی اولدوغوم موسیبت‌لری

گؤرمك ایستمه‌ییب گؤزومو یومدوم،

اونون الاجینی اؤزگه‌دن اومدوم.

مومكونمو؟..

 

دئیینجه، قارالدی قانیم

منی ایلان كیمی سانجدی ویجدانیم.

ویجدانم سسین‌دن دنگ اولورام من

آغری‌لار ایچینده قوورولورام من.

"الیم‌دن نه گلر؟" دئیینجه آغری

آزالیر، عاقلیم دا حاق وئریر منه،

گؤزومو یومدوغوم حاق‌سیزلیق‌لاری

ویج‌دانسا بیرببیر گؤستریر منه.

 

ویج‌دان سالدی منی باخ بئله درده

من اوندان قاچاندا قاچدیم اؤزوم‌دن.

ایچیمده باش‌لانان چكیشمه‌لرده

گیزلنپاچ اوینادیم ویج‌دانیملا من.

 

ویجدان یاخشی سئچیر ایری‌دن دوزو

یاخشی‌دان یامانی، دوست‌دان دوشمنی،

او قوودو، من قاچدیم، ایتی‌دیر گؤزو

هاردا گیزلندیمسه، او تاپدی منی.

ویج‌دانیم زامانا اویمور كی، اویمور،

منی یاشاماغا قویمور كی، قویمور.

 

بیزیم ایچیمیزی بئله گؤینه‌دن

بیزی الدن سالیب بیزی قهر ائدن

حاقین اؤز سسی‌دیر، حاقین اؤز سسی،

ویجدان خسته سیییك، ویجدان خسته‌سی.

 

گؤزوموز اؤنونده حاق چیلیك‌لنیر

حاقین قبری اوسته ناحاق دیك‌لنیر.

باغیردیق: - دایانین، حاق دیوانی وار.

گؤردوك، ائشیتمه‌دی كیمسه بو سسی.

هله اوستوموزه چیركاب آتدی‌لار

اولدوق بو میللتین"دؤنوك بنده‌سی"

 

ایللر گلیب كئچدی، اؤمور گؤدلدی،

باهاری گؤزله دیك، تقویمله گلدی.

تقویم باهارمی نئیلییریك بیز؟

كؤنول باغچامیزی باسدی اوت، آلاق.

اؤمروموز بویونجا گؤزلدیگیمیز

سعادت گول‌له ری آچمادی آنجاق.

 

ظلمون محورینه دولانیر زامان

گؤی‌دكی بولودلار اینسان آهی‌دیر.

گؤیده آراما سه ن اللهی اینسان

هر كسین ویجدانی اؤز اللهی‌دیر.

 

آی موسا، اؤزونو یورما بوش یئره

ایش كی بئله گئدیر، نه گئرچك، نه حاق؟

اللهی قلبینده گؤرمه‌ین‌لره

ویجدان كلمه‌سینی نئجه آنلاداق؟

 

11-13 یول، 1999.

 

 

VƏTƏN VAR

Hardaysa bu dəmdə
Dəryada batan var.
Vardırsa köməksiz
Fəryada çatan var.
Dünyada alandan
Əvvəlcə satan var.

Atəş öz-özündən
Birdən-birə yanmır.
Bir şey bu cahanda
İzsiz və səbəbsiz
Bihudə yaranmır.

Vardırsa, yaranmış,
Mütləq yaradan var.
Varsansa... özündən
Əvvəlcə atan var.

Dünya quru bir səs,
Qəm çəkməyə dəyməz.
Yüz-yüz itən olsun,
Min-bir də bitən var.
Şükr eyləyəlim ki,
Bizlərdən həm əvvəl,
Həm sonra Vətən var.

Avqust, 1980

وطن وار

 

هاردایسا بو دمده

دریادا باتان وار.

واردیرسا كؤمك‌سیز

فریادا چاتان وار.

دونیادا آلان‌دان

اولجه ساتان وار.

 

آتش اؤز-اؤزون‌دن

بیردن-بیره یانمیر.

بیر شئی بو جاهاندا

ایزسیز و سبب‌سیز

بیهوده یارانمیر.

 

واردیرسا، یارانمیش،

مطلق یارا‌دان وار.

وارسانسا... اؤزون‌دن

اولجه آتان وار.

 

دونیا قورو بیر سس،

غم چكمه‌یه دیمز.

یوز-یوز ایتن اولسون،

مین-بیر ده بیتن وار.

شوكر ائیلیلیم كی،

بیزلردن هم اول،

هم سونرا وطن وار.

 

آوقوست، 1980

 

 

VAYDIR ƏKDİYİNİZ

Ey cibi dolular, ürəyi boşlar,
Ey sərvət dəlisi, köhnə naxoşlar,
Ey qeyrət damarı kəsik gədalar,
Peysəri qatbaqat iddialılar,
Görən, olacaqmı sümürdüyünüz
Bu millət qanından doyan gününüz?

İp həmən o ipdir, halqa o halqa
Köhnə yolunuzla getdiniz yenə.
Qismətə şükr edən bu yazıq xalqa
Ümid yedirtdiniz çörək yerinə.

Sizin bir haqqınız, xalqın min haqqı,
Yoncanı gözlədik, bitmədi yazda.
Sizin yediyiniz millətin haqqı,
İlişib qalmadı boğazınızda.
Yeyin tısqırınca, yeyin ölüncə,
Bu millət əriyib çöpə dönüncə.

Ümid yeyə-yeyə hələ gözləyir,
Bu millət götürür hər cür zilləti.
Hələ ki, dinməzcə o, ümid yeyir,
Siz də bala-bala yeyin milləti.

Millətin qanıdır sərvətin, varın,
Siz öz kefinizdə, məmləkət darda.
Gecələr çadırda ac yatanların
Payını uduzun kazinolarda.

Millətin başına çatı salanlar
Nə insaf tanıyır, nə mürvət anlar.
Gözünüz doymadı dünya malından,
Siz ey susadıqca duz yalayanlar.

Bu qədər nəfs olar? Borc istədiniz
Çomağı çobandan, çəliyi kordan.
Yeyib doymadınız, doyub yediniz
Vallah, həm torpadan, həm də axurdan.

Vaydır əkdiyiniz, siz gül dərin.
Gizli saydığınız dolların səsi
Yetim evlərində kimsəsizlərin
Ahu-naləsidir, ahu-naləsi.
Vallah, gec-tezi var, billah, gec-tezi,
Bu ahlar, nalələr tutacaq sizi.

Tamahın dibi yox... Dağıdın, sökün,
Hələ yerinizdə cağbacağsınız.
Göydən Allah baxır, gələcək bir gün,
Yediyiniz qədər qusacaqsınız.

Avqust, 1996

وای‌دیر اكدیگینیز

 

ائی جیبی دولولار، اوریی بوش‌لار،

ائی ثروت دلی‌سی، كؤهنه ناخوش‌لار،

ائی قئیرت داماری كسیك گدا‌لار،

پئیسری قاتباقات ادعا‌لی‌لار،

گؤرن، اولاجاقمی سوموردوگونوز

بو میللت قانین‌دان دویان گونونوز؟

 

ایپ همن او ایپدیر، حالقا او حالقا

كؤهنه یولونوزلا گئتدینیز یئنه.

قیسمته شوكر ائدن بو یازیق خالقا

اومید یئدیرتدینیز چؤرك یئرینه.

 

سیزین بیر حاقینیز، خالقین مین حاقی،

یونجانی گؤزلدیك، بیتمه‌دی یازدا.

سیزین یئدیگینیز میللتین حاقی،

ایلیشیب قالمادی بوغازینیزدا.

یئیین تیسقیرینجا، یئیین اؤلونجه،

بو میللت اریگیب چؤپه دؤنونجه.

 

اومید یئیه-یئیه هله گؤزلییر،

بو میللت گؤتورور هر جور ذلتی.

هله كی، دینمزجه او، اومید یئییر،

سیز ده بالا-بالا یئیین میللتی.

 

میللتین قانی‌دیر ثروتین، وارین،

سیز اؤز كئفینیزده، مملكت داردا.

گئجه‌لر چادیردا آج یاتان‌لارین

پایینی اودوزون كازینولاردا.

 

میللتین باشینا چاتی سالان‌لار

نه اینساف تانیییر، نه موروت آنلار.

گؤزونوز دویمادی دونیا مالین‌دان،

سیز ائی سوسادیقجا دوز یالایان‌لار.

 

بو قدر نفس اولار؟ بورج ایستدینیز

چوماغی چوبان‌دان، چلیگی كوردان.

یئییب دویمادینیز، دویوب یئدینیز

واللاه، هم تورپا‌دان، هم ده آخوردان.

 

وای‌دیر اكدیگینیز، سیز گول درین.

گیزلی سایدیغینیز دول‌لارین سسی

یئتیم ائولرینده كیمسه‌سیزلرین

آه و-ناله‌سی‌دیر، آه و-ناله‌سی.

واللاه، گئج-تئزی وار، بیللاه، گئج-تئزی،

بو آهلار، ناله‌لر توتا‌جاق سیزی.

 

طاماهین دیبی یوخ... داغیدین، سؤكون،

هله یئرینیزده جاغباجاغسینیز.

گؤی‌دن الله باخیر، گله‌جك بیر گون،

یئدیگینیز قدر قوساجاقسینیز.

 

آوقوست، 1996

 

 

TƏNHA MƏZAR

1918-ci ildə erməni basqınına məruz qalmış Azərbaycana köməyə gələn türk ordusunun zabiti şücaətlə döyüsmüş, Şamaxı ətrafında erməni gülləsinə tuş gəlmişdir. 0, öz, arzusu ilə yaralandığı yerdə də dəfn olunmuşdur.

Yolun kənarında tənha bir məzar
Üstündə nə adı, nə soyadı var.
Ey yolçu, masını əylə bu yerdə
Soruş kimdir yatan tənha qəbirdə?

O, bir türk zabiti, qəhrəman, mətin!
Doğma qardaşına yardıma gəldi.
Qırğına tutulan millətimizin
Haqlı savaşına yardıma gəldi.

Uzaqdan hay verib sənin səsinə,
Gəldi, qayıtmadı öz ölkəsinə.
Düşmən səflərini o, soldan sağa
Biçib dəstəsiylə cəbhəni yardı.
Torpağın yolunda düşüb torpağa
Sənin torpağını sənə qaytardı.

Özü qoruduğu, həm can verdiyi
Yolun kənarında dəfn edildi o.
Uğrunda canını qurban verdiyi
Torpağı özünə vətən bildi o.

Yolçu, masınını bu yerdə əylə
O məzar önündə sən təzim eylə.
Səcdə qıl, dua ver onun ruhuna
Ayaq basdığın yer borcludur ona.

İyul, 1998

تنها مزار

 

1918-جی ایلده ائرمنی باسقینینا معروض قالمیش آذربایجانا كمكه گلن تورك اوردوسونون ظابطی شجاعتله دؤیوشموش، شاماخی اطرافیندا ائرمنی گولله‌سینه توش گلمیش‌دیر. 0، اؤز، آرزوسو ایله یارالاندیغی یئرده ده دفن اولونموش‌دور.

 

یولون كناریندا تنها بیر مزار

اوستونده نه آدی، نه سویادی وار.

ائی یول‌چو، ماسینی ایله بو یئرده

سوروش كیم‌دیر یاتان تنها قبیرده؟

 

او، بیر تورك ظابطی، قهرمان، متین!

دوغما قارداشینا یاردیما گلدی.

قیرغینا توتولان میللتیمیزین

حاق‌لی ساواشینا یاردیما گلدی.

 

اوزاق‌دان های وئریب سنین سسینه،

گلدی، قاییتمادی اؤز اؤلكه‌سینه.

دوشمن صف‌لرینی او، سول‌دان ساغا

بیچیب دستسیله جبهه نی یاردی.

تورپاغین یولوندا دوشوب تورپاغا

سنین تورپاغینی سنه قایتاردی.

 

اؤزو قورودوغو، هم جان وئردیگی

یولون كناریندا دفن ائدیلدی او.

اوغروندا جانینی قوربان وئردیگی

تورپاغی اؤزونه وطن بیلدی او.

 

یول‌چو، ماسینینی بو یئرده ایله

او مزار اؤنونده سن تزیم ائیله.

سجده قیل، دعا وئر اونون روحونا

آیاق باسدیغین یئر بورج‌لودور اونا.

 

یول، 1998

 

 

SUAL

Zülmün sonu yox, haqq unudulmuşmu, ilahi?
Dünyada ədalət yasaq olmuşmu, ilahi?
Dillərdə yalan, amma könüllərdə həqiqət
Haqq zalimə, düz əyriyə qulmuşmu ilahi?

Meydan sulayan ağ yalanın al şərabından
Millət təpədən dırnağa sərxoşmu, ilahi?

Əzdikcə vətən oğlu vətən oğlunu qəsdən
Bilməm, əzənin qəlbi məgər daşmı, ilahi?

Vicdan kimi, insaf kimi hisslər içimizdən
Bir yolluq atılmşmı, qovulmusmu, ilahi?

Hər möcüzü idrak eləyərkən, bu bəlanı
Qanmaqda beyinlər bu qədər boşmu, ilahi?

Mart, 1998.

سوال

 

ظلمون سونو یوخ، حاق اونودولموشمو، ایلاهی؟

دونیادا عدالت یاساق اولموشمو، ایلاهی؟

دیل‌لرده یالان، اما كؤنول‌لرده حقیقت

حاق ظالمه، دوز ایرییه قولموشمو ایلاهی؟

 

میدان سولایان آغ یالانین آل شرابین‌دان

میللت تپه‌دن دیرناغا سرخوشمو، ایلاهی؟

 

ازدیكجه وطن اوغلو وطن اوغلونو قصداً

بیلمم، ازه‌نین قلبی مگر داشمی، ایلاهی؟

 

ویجدان كیمی، اینصاف كیمی حیسس‌لر ایچیمیزدن

بیر یوللوق آتیلمشمی، قووولموسمو، ایلاهی؟

 

هر مؤجوزو ایدراك ائلیركن، بو بلانی

قانماقدا بئیین‌لر بو قدر بوشمو، ایلاهی؟

 

مارت، 1998.

 

 

TARİX
Bəxtiyar vahabzadə

Bizi ayırdılar mənliyimizdən,
Millət kökdən qopan bir budaq oldu.
Süzüldü yad səsi öz neyimizdən,
Keçmişin üzünə indi ağ oldu.

Hələ unuduldu Quran da, din də,
Keçib gəldiyimiz yollar danıldı.
Əridik özgələr, yadlar içində,
Hünərli, zəfərli illər danıldı.

Tarixdir hər daşın, qayanın yaşı,
Tarixlə bağlıdır insan, yurduna.
Yox isə bir xalqın tarix yaddaşı,
Vətən də quruca torpaqdır ona.

Yanvar, 1977

تاریخ

بختیار واهاب‌زاده

بیزی آییردی‌لار منلیگیمیزدن،

میللت كؤك‌دن قوپان بیر بوداق اولدو.

سوزولدو یاد سسی اؤز نئییمیزدن،

كئچمیشین اوزونه ایندی آغ اولدو.

 

هله اونودولدو قوران دا، دین ده،

كئچیب گلدیگیمیز یول‌لار دانیلدی.

اریدیك اؤزگه‌لر، یادلار ایچینده،

هونرلی، ظفرلی ایللر دانیلدی.

 

تاریخ‌دیر هر داشین، قایانین یاشی،

تاریخله باغ‌لی‌دیر اینسان، یوردونا.

یوخ ایسه بیر خالقین تاریخ یادداشی،

وطن ده قوروجا تورپاق‌دیر اونا.

 

یانوار، 1977

 

 

SON

On doqquz yanvarda doğum evləri
Ölümdən, qırğından xəbərsiz idi.
O gün Bakımızda axşamdan bəri,
Ölum ilə həyat üzbəüz idi.

Güllə səslərini çağa səsləri,
Batırdı o gecə, şükür Allaha !
Doldu şəhidlərin boşalan yeri,
Naşükür olmayaq vallan, bir daha.

Gedən oğulların, axan qanların,
Əvəzi su səpdi yanan qəlbimə.
O şənbə gecəsi doğulanların,
Onundan doqquzu oğlanmış demə.

Zalimin zəfəri başdan qələtdir,
Zamanın səsini biz də dinlərik.
Dünya gücümüzə yaxşı bələddir,
Hələ biçilməmiş əkilənlərik !

Mart, iyun 1990
Bakı- Şəki

 

سون

 

اون دوققوز یانواردا دوغوم ائولری

اؤلوم‌دن، قیرغین‌دان خبرسیز ایدی.

او گون باكیمیزدا آخشام‌دان بری،

اؤلوم ایله حیات اوزبوز ایدی.

 

گولله سس‌لرینی چاغا سس‌لری،

باتیردی او گئجه، شوكور اللها !

دولدو شهیدلرین بوشالان یئری،

ناشوكور اولمایاق واللان، بیر داها.

 

گئدن اوغول‌لارین، آخان قان‌لارین،

اوزی سو سپدی یانان قلبیمه.

او شنبه گئجه‌سی دوغولان‌لارین،

اونون‌دان دوققوزو اوغلانمیش دئمه.

 

ظالمین ظفری باش‌دان قلت‌دیر،

زامانین سسینی بیز ده دینلریك.

دونیا گوجوموزه یاخشی بلددیر،

هله بیچیلممیش اكیلنلریك !

 

مارت، یون 1990

باكی- شكی