İBADƏT
Bəxtiyar vahabzadə

Artıq dönüb dövran, dəyişib zaman
Gəlmək istəyirəm haqqa səcdəyə,
İmdad istəməkçün indi tanrıdan
Hər gecə əllərim uzanır göyə:

- İlahi, qəlbimi açıram sənə,
Çin eylə sən mənim röyalarımı.
Diz çöküb önündə gəldim səcdənə,
Qəbul et sən mənim dualarımı.

İbadət! Allahla pünhani söhbət,
İbadət - öz arzum, öz niyyətimdir.
Amma bacarmadım, yaş ötüb.. fəqət
Mənim dualarım ibadətimdir.

Allaha duama, namaz yerinə
Başqa cür ibadət, başqa yol - dedim.
Qol, boyun! Bağlıdır biri-birinə .
Boynun öz yüküdür sınmış qol - dedim.

"Çoxdur günahları ömür yolunun"
Neylərəm bu sözü mənə el desə?
Mən nəyə gərəyəm sınımış qolumun
Yükünü, cövrünü boynum çəkməsə?

Yaman üstələdi günah tövbəni,
Ruh da nəfsimizdə yox olmuş bizim.
İlahi, o qədər unutduq səni,
Bəsirət gözümüz tutulmuş bizim,
Durdu üzümüzə günahlarımız,
Bəndəlik etmədi tanrıya bəndə.
Səni yaxşı gündə unutduq, yalnız
Düşdün yadımıza dara düşəndə.

Dünyanın qəribə oyunları var,
Dünən aldananlar aldadır bu gün.
Dünən səni danıb rütbə alanlar
Səni təbliğ edən molladır bu gün.

Ya Rəbbim, sən özün kömək ol bizə,
İşıq saç qaranlıq ürəyimizə.
Biz bu var dünyada yaşarkən yoxuq,
Sən yox ikən varsan, biz varkən yoxuq.
Bizə bir kəramət bəxş elə yoxdan,
Tanıyaq yolunu, qılaq səcdəni.
Ey gözə görünməz, ey yeri pünhan,
Könül gözümüzlə biz görək səni.

Bizim qəlbimizə nur ver, ilahi,
Bizi haqq yoluna döndər, ilahi.
Sənin köməyinə möhtacıq bu gün,
Eşit fəryadımı, eşit naləmi.
Bizim dərdimizə ortaq et bu gün
Bizim dərdimizə lal-kar aləmi.

Özün görürsən ki, bu gen dünyada
Haqqımız tapdanır hər addım başı.
Təkləndik, əl açaq indi biz yada?
axı, göz yaşımız əridir daşı.
Dözdük bu on ili, dözərik yenə,
Başqa bir hikmətdir təntidən məni:
Məəttəl qalmışam sənin səbrinə,
Sözüm küfdürsə, əfv et sən məni.

Qaldı yad əlində namus, arımız,
Millət unudulmuş, xalq unudulmuş.
Bir loxma çörəkçün övladlarımız
Özgə qapılarda didərgin olmuş.

Dəyanət, ləyaqət qalmadı bizdə,
Hər gün gəlmələrlə dolur məmləkət.
Öz doğma, öz halal vətənimizdə
Gəlmə sahibkara əl açır millət.

Fəhlə maaşını alammır nədən?
On qat artıq alır yad oğulları.
Bizim ac fəhlənin göynərtisindən
Göyərir gəlmənin gömgöy dolları.

Bu millətverilən quru vədəyə,
Yaddan gələn paya şükran edilmiş.
İçilən bol suya, bomboş mədəyə
Udduğu havaya şükran edilmiş.

Doğma məmləkətdə, doğma diyarda
Bu xalqı həyansız qoyma, Allahım,
Cırıq çadırlarda, şaxtada, qarda
Donan körpələrə qıyma, Allahım.

Hamı yalanlardan cəzanə gəlmiş,
Riyalar, boyalar basıb ölkəni.
Bir qarın çörəyə möhtac edilmiş
Bu xalqın üstünə çək öz kölgəni.

Elə hey sabaha baxdıq bu gündən
İşartı görünmür, qarşı dumandır.
Ən adi, ən kiçik haqqımızla sən
Bizi imtahana çəkmə, amandır.

Gəl bu imtahandan sən qurtar bizi,
Ya Rəbbim, ağıl ver, kamal ver bizə.
Çoxdan unutmuşuq düşmənimizi,
Düşmən kəsilmişik bir-birimizə.

Yol bir olmalıdır, əqidə birsə,
Neçə təriqətə bölünmüşük biz.
Ailədə tirəlik - didişmədirsə,
Millətdə tirəlik - fəlakətimiz!

Vətən bir, millət bir, yollar cürbəcür,
Əqidə - ağ yalan, məqsəd - kürsüdür.
Köhnə bayatıya, köhnə səs-küyə
Təzə ad verdilər, ünvan verdilər.
Gözə kül üfürüb uca kürsüyə
Əqidə paltarı geyindirdilər.

Tarix səhnəsindən qorxuram silə
Biri-birimizə bu nifrət bizi.
Əfv et suçumuzu, bizə rəhm elə,
Bu dərin uçrumdan xilas et bizi.

Nə hiylə tanıdı, nə tələ millət,
Sənin anan ölsün, a belə millət.

Bizi endirdilər göylərdən yerə,
Qaytar tariximin qızıl çağını.
İlahi, hökmünlə qaldır göylərə
İslam bayrağını, türk bayrağını.

1-3 yanvar, 1999

عبادت

 

آرتیق دؤنوب دؤوران، دییشیب زامان

گلمك ایستییرم حاقا سجده‌یه،

ایمداد ایستمكچون ایندی تانری‌دان

هر گئجه اللریم اوزانیر گؤیه:

 

- ایلاهی، قلبیمی آچیرام سنه،

چین ائیله سن منیم رؤیا‌لاریمی.

دیز چؤكوب اؤنونده گلدیم سج‌دنه،

قبول ائت سن منیم دعا‌لاریمی.

 

عبادت! اللهلا پونهانی صحبت،

عبادت - اؤز آرزوم، اؤز نیتیم‌دیر.

اما باجارمادیم، یاش اؤتوب.. فقط

منیم دعا‌لاریم عبادتیم‌دیر.

 

اللها دعاما، ناماز یئرینه

باشقا جور عبادت، باشقا یول - دئدیم.

قول، بویون! باغ‌لی‌دیر بیری-بیرینه .

بوینون اؤز یوكودور سینمیش قول - دئدیم.

 

"چوخ‌دور گوناه‌لاری اؤمور یولونون"

نئی‌لرم بو سؤزو منه ائل دئسه؟

من نیه گره‌یم سینیمیش قولومون

یوكونو، جؤورونو بوینوم چكمه‌سه؟

 

یامان اوسته‌له‌دی گوناه توبنی،

روح دا نفسیمیزده یوخ اولموش بیزیم.

ایلاهی، او قدر اونوتدوق سنی،

بسیرت گؤزوموز توتولموش بیزیم،

دوردو اوزوموزه گوناه‌لاریمیز،

بنده‌لیك ائتمه‌دی تانرییا بنده.

سنی یاخشی گونده اونوتدوق، یالنیز

دوشدون یادیمیزا دارا دوشنده.

 

دونیانین قریبه اویون‌لاری وار،

دونن آلدانان‌لار آلدا‌دیر بو گون.

دونن سنی دانیب روتبه آلان‌لار

سنی تبلیغ ائدن موللا‌دیر بو گون.

 

یا رببیم، سن اؤزون كؤمك اول بیزه،

ایشیق ساچ قاران‌لیق اورییمیزه.

بیز بو وار دونیادا یاشاركن یوخوق،

سن یوخ ایكن وارسان، بیز واركن یوخوق.

بیزه بیر كرامت بخش ائله یوخ‌دان،

تانییاق یولونو، قیلاق سج‌دنی.

ائی گؤزه گؤرونمز، ائی یئری پونهان،

كؤنول گؤزوموزله بیز گؤرك سنی.

 

بیزیم قلبیمیزه نور وئر، ایلاهی،

بیزی حاق یولونا دؤندر، ایلاهی.

سنین كمكینه مؤهتاجیق بو گون،

ائشیت فریادیمی، ائشیت نالمی.

بیزیم دردیمیزه اورتاق ائت بو گون

بیزیم دردیمیزه لال-كار عالمی.

 

اؤزون گؤرورسن كی، بو گئن دونیادا

حاقیمیز تاپدانیر هر آددیم باشی.

تكلندیك، ال آچاق ایندی بیز یادا؟

آخی، گؤز یاشیمیز اری‌دیر داشی.

دؤزدوك بو اون ایلی، دؤزریك یئنه،

باشقا بیر هیكمت‌دیر تنتی‌دن منی:

متتل قالمیشام سنین صبرینه،

سؤزوم كوف‌دورسه، افو ائت سن منی.

 

قالدی یاد علینده ناموس، آریمیز،

میللت اونودولموش، خالق اونودولموش.

بیر لوخما چؤركچون اؤولادلاریمیز

اؤزگه قاپی‌لاردا دیدرگین اولموش.

 

دیانت، لیاقت قالمادی بیزده،

هر گون گلمه‌لرله دولور مملكت.

اؤز دوغما، اؤز هالال وطنیمیزده

گلمه ساهیبكارا ال آچیر میللت.

 

فهله مااشینی آلاممیر ندن؟

اون قات آرتیق آلیر یاد اوغول‌لاری.

بیزیم آج فهله‌نین گؤینرتی‌سین‌دن

گؤیریر گلمه‌نین گؤمگؤی دول‌لاری.

 

بو میللتوئریلن قورو وده‌یه،

یاددان گلن پایا شوكران ائدیلمیش.

ایچیلن بول سویا، بومبوش مده‌یه

اوددوغو هاوایا شوكران ائدیلمیش.

 

دوغما مملكتده، دوغما دیاردا

بو خالقی هیان‌سیز قویما، اللهیم،

جیریق چادیرلاردا، شاختادا، قاردا

دونان كؤرپه‌لره قییما، اللهیم.

 

هامی یالان‌لاردان جزانه گلمیش،

ریا‌لار، بویا‌لار باسیب اؤلكنی.

بیر قارین چؤره‌یه مؤهتاج ائدیلمیش

بو خالقین اوستونه چك اؤز كؤلگنی.

 

ائله هئی ساباها باخدیق بو گون‌دن

ایشارتی گؤرونمور، قارشی دومان‌دیر.

ان آدی، ان كیچیك حاقیمیزلا سن

بیزی ایمتاهانا چكمه، آمان‌دیر.

 

گل بو ایمتاهان‌دان سن قورتار بیزی،

یا رببیم، عقل وئر، كمال وئر بیزه.

چوخ‌دان اونوتموشوق دوشمنیمیزی،

دوشمن كسیلمیشیك بیر-بیریمیزه.

 

یول بیر اولما‌لی‌دیر، اقیده بیرسه،

نئچه تریقته بؤلونموشوك بیز.

عائله‌ده تیره‌لیك - دیدیشمه‌دیرسه،

میللتده تیره‌لیك - فلاكتیمیز!

 

وطن بیر، میللت بیر، یول‌لار جوربجور،

اقیده - آغ یالان، مقصد - كورسودور.

كؤهنه بایاتییا، كؤهنه سس-كویه

تزه آد وئردی‌لر، اونوان وئردی‌لر.

گؤزه كول اوفوروب اوجا كورسویه

اقیده پالتاری گئییندیردی‌لر.

 

تاریخ سهنه‌سین‌دن قورخورام سیله

بیری-بیریمیزه بو نیفرت بیزی.

افو ائت سوچوموزو، بیزه رحم ائله،

بو درین اوچروم‌دان خلاص ائت بیزی.

 

نه هیله تانیدی، نه تله میللت،

سنین آنان اؤلسون، آ بئله میللت.

 

بیزی ائندیردی‌لر گؤی‌لردن یئره،

قایتار تاریخیمین قیزیل چاغینی.

ایلاهی، حؤكمونله قال‌دیر گؤی‌لره

ایسلام بایراغینی، تورك بایراغینی.

 

1-3 یانوار، 1999

 

 

HÖRÜMÇƏK TOR BAĞLADI

Bəxtiyar vahabzadə

Tariximiz danıldı,
Uydurma tarix ilə kimliyimiz anıldı-
Öz kökünü bilməyən gözü küllü bu millət
Zamanın yollarında hər addımda yanıldıö
Uydurma tarix bizi anamızdan ayırıb,
Yad anadan alınmış bələkdə qundaqladı.
Özülümüz laxladı.
Bu xalqın tarixini düz bildirən, düz yazan
Tarix kitablarında hörümçək tor bağladı.
Kimə deyək dərdini bu dövranın, bu günün?
Vəzifəyə sümsənən,
Vəzifə kürsüsünün
Birinci pilləsində bu mərkəzdən noxtalandı.
Kişiliyi vardısa, bu anda axtalandı…
Ürəkdəki cəsarət,
mərdanəlik,
dəyanət
talandı,
tapdalandı.
Məğrur keçmişimizdən üzüldü əllərimiz,
Şərəf bildik özgəyə qul olmağı yoxsa biz?
Hər cürə zülmü udduq.
Köləliyi qazanıb, kişiliyi unutduq.
Vicdan, düzlük, həqiqət sürgün oldu bu yerdən,
Yaltaqlıq və xəyanət silahını yağladı.
Cəsarət qılıncının ağzı düşdü kəsərdən,
Qəbzəsində, qınında hörümçək tor bağladı.

Dilimiz yasaq oldu.
Ruhumuz qəlbimizdə əbədi dustaq oldu.
Ruhsuz yaşadıqca biz
Vicdanımız, eşqimiz
üzümüzə ağ oldu.
Biz beləcə yaşadıq, yaşamadıq, süründük,
Əməlimizdə deyil, sözümüzdə göründük.
Ruhumuz qan ağladı,
Məscid qapılarında hörümçək tor bağladı.

Həqiqət dilə gəldi,
Dildə ilişdi, qaldı.
Həqiqətin üstünə yalanlar kölgə saldı.
Vuruşmadıq, barışdıq
Biz "azadlıq" adlanın bir uydurma nağılla.
Ölən düşüncələrlə qəlbimiz yas saxladı,
Həqiqəti deməkdən elə qorxduq…
Ağılla
Həqiqət arasında hörümçək tor bağladı.

10 oktyabr, 1968.

هؤرومچك تور باغلادی

 

تاریخیمیز دانیلدی،

اویدورما تاریخ ایله كیملیگیمیز آنیلدی-

اؤز كؤكونو بیلمه‌ین گؤزو كول‌لو بو میللت

زامانین یول‌لاریندا هر آددیمدا یانیلدیؤ

اویدورما تاریخ بیزی آنامیزدان آییریب،

یاد آنا‌دان آلینمیش بلكده قونداقلادی.

اؤزولوموز لاخلادی.

بو خالقین تاریخینی دوز بیل‌دیرن، دوز یازان

تاریخ كیتاب‌لاریندا هؤرومچك تور باغلادی.

كیمه دئیك دردینی بو دؤورانین، بو گونون؟

وظیفه‌یه سومسنن،

وظیفه كورسوسونون

بیرینجی پیلله‌سینده بو مركزدن نوختالاندی.

كیشی‌لیگی واردیسا، بو آندا آختالاندی…

اورك‌دكی جسارت،

مردانه‌لیك،

دیانت

تالاندی،

تاپدالاندی.

مغرور كئچمیشیمیزدن اوزولدو اللریمیز،

شرف بیلدیك اؤزگه‌یه قول اولماغی یوخسا بیز؟

هر جوره ظلمو اوددوق.

كؤله‌لیگی قازانیب، كیشی‌لیگی اونوتدوق.

ویج‌دان، دوزلوك، حقیقت سورگون اولدو بو یئردن،

یالتاق‌لیق و خیانت سلاحینی یاغلادی.

جسارت قیلینجینین آغزی دوشدو كسردن،

قبزه‌سینده، قینیندا هؤرومچك تور باغلادی.

 

دیلیمیز یاساق اولدو.

روحوموز قلبیمیزده ابه‌دی دوستاق اولدو.

روح‌سوز یاشادیقجا بیز

ویج‌دانیمیز، عشقیمیز

اوزوموزه آغ اولدو.

بیز بئله‌جه یاشادیق، یاشامادیق، سوروندوك،

عملیمیزده دئییل، سؤزوموزده گؤروندوك.

روحوموز قان آغلادی،

مسجید قاپی‌لاریندا هؤرومچك تور باغلادی.

 

حقیقت دیله گلدی،

دیلده ایلیشدی، قالدی.

حقیقتین اوستونه یالان‌لار كؤلگه سالدی.

ووروشمادیق، باریشدیق

بیز "آزادلیق" آدلانین بیر اویدورما ناغیللا.

اؤلن دوشونجه‌لرله قلبیمیز یاس ساخلادی،

حقیقتی دئمك‌دن ائله قورخدوق…

عقللا

حقیقت آراسیندا هؤرومچك تور باغلادی.

 

10 اوكتیابر، 1968.

 

 

Həyat sən nə şirinsən?
 Bəxtiyar Vahabzadə  
Səndən doymaq olarmi, həyat sən nə şirinsən!
Ancaq haminin deyil,
Sən həyatin qədrini
Yalniz bilənlərinsən!...
özunu bu dunyada heç kəs qonaq sanmamiş,
Ancaq ömrun özu də bərabər paylanmamiş.
ömur paylanan zaman görun kimə nə duşdü,
300 il boz qargaya , on il şahinə duşdü.
həyat sən nə şirinsən, kim səndən doydu getdi?
Gedənlər bu dünyada qəlbini qoydu getdi.
Dünən bir qoca qarı
Dilində ah-o zarı.
«Bu dünyanin əlinden gelmişem zara» - dedi.
«ölmürəm ki, bir dəfə canım qurtara» - dedi.
ürəkdənmi söylədi o bu sözu gorəsən?
Xeyir inanmiram man!
o, yana - yana dedi;
Dili söylədise de,
ürəyində o dərhal:
«lənət şeytana» - dedi.
Həyat , sevincin qədər , əzabin da şirindir,
Səni menalandiran o keşmekeşlerindir.
200 il yaşadi ləzzət içinde Logman,
Yenə möhlət istədi ölurkən Allahından.
Yatırdı göy çəməndə, çatdı ona əzrayıl.
Söylədi: - 200 il
ömür sənə bes deyil?!
Mən canını almaga gəlmişəm ne sözün var?
Logman dedi: - sözüm yox, aldıgımı gəl apar.
Ancaq mənə macal ver bircə anliq əcəldən,
Gel canımı burda yox, o çəmənlikdə al sen.
Ezrail razilaşdi ...
Ayağa qalxdi logman
Yeridi
Dash asıldı ancaq ayaqlarından,
Asta - asta yeriyib çatdi dediyi yera.
Logman baxdı göylere , Logman baxdı yerlere
Bu son baxışı ilə üstündən 200 il
Yaşadığı cahanla vidalaşdi ela bil ....
özü vidalashsa da , gözü qaldı cahanda
O düşündü bu anda:
«Nə görmüşəm dünyada bu cahana gələndən?
Ahhh elə bilirəm ki, dünən doğulmuşam men.
ömrümu verdim bada,
Nə görmüşəm dünyada.»
Loğmanın gözü bu an bir gülə dəydi, durdu.
ürəyini quş kimi gulə doğru uçurdu.
«Ahh onu kim üzəcək, bircə bunu biləydim, -- dedi.
O gülü də iyləyib, sonra oləydim» -- dedi.
Ancq, ancaq ne fayda ... Yetişmiş artiq əcəl,
Loğman dedi: - Hazıram, al canımı indi gəl.
əzrail dedi: - Ancaq agah eylə məni sən,
ölüm üçün nə fərqi bu çəmən, ya o çəmən?
Nəçin məni qoymadın orda alım canını?
Loğman dedi: - Həyatın şirin olur hər anı
Ordan bura gəlincə bir az ömür qazandım,
Onu da bu dünyada ozumə fayda sandım.
Qoca öldu ...
Dediler: - Yaranan bir gün ölər.
Nəvələri çəməndən həmən gülü üzdülər,
Loğmanin qəbri ustə qoydular,
Titrədi gül
Gülün ətriyle doldu bütün çayir, butun çol.
O ətriyle saxladi yolçulari yolundan,
Torpağın altındasa bunu duymadi Logman.

Həyat sən nə şirinsən , kim sənden doydu getdi?
Gedenler oz qəlbini dunyada qoydu getdi.
Səndən doymaq olarmı , çoxun , azın da şirin.
Həyat , qışın da şirin , həyat , yazın da şirin!
Curbəcur yazılar var ömrün varaqlarinda ...
Həyatimin qayğısı , fərəhli çağlarında
Qədrini bilməmişem.
Hələ nə var ki ... «ömrüm qabaqdadir» demişem.
Otuzdan adlayinca günde otuz min kərə
Başımı yelləyirem hədər keçən illərə.
Səndən doymaq olarmı, həyat sən nə şirinsən
Ancaq hamının deyil,
Sen həyatın qədrini
YALNIZ bilenlerinsen !!!

1957-yil

حیات سن نه شیرینسن؟

بختیار واهاب‌زاده

سن‌ده ن دویماق اولارمی، حیات سن نه شیرینسن!

آنجاق هامی‌نین دئییل،

سن حیاتین قدرینی

یالنیز بیلن‌لرینسن!...

اؤزونو بو دونیادا هئچ كس قوناق سانمامیش،

آنجاق عؤمرون اؤزو ده برابر پایلانمامیش.

عؤمور پای‌لانان زامان گؤرون كیمه نه دوشدو،

300 ایل بوز قارگایا ، اون ایل شاهینه دوشدو.

حیات سن نه شیرینسن، كیم سن‌دن دویدو گئتدی؟

گئدن‌لر بو دونیادا قلبینی قویدو گئتدی.

دونن بیر قوجا قاری

دیلینده آه-او زاری.

«بو دونیانین الیندئن گئلمیشئم زارا» - دئدی.

«اؤلمورم كی، بیر دفعه جانیم قورتارا» - دئدی.

اوركدنمی سؤیله‌دی او بو سؤزو گوره‌سن؟

خئییر اینانمیرام مان!

او، یانا - یانا دئدی؛

دیلی سؤیلدیسئ دئ،

اوریینده او درهال:

«لنت شیطانا» - دئدی.

حیات ، سئوینجین قدر ، ازابین دا شیرین‌دیر،

سنی مئنالان‌دیران او كئشمئكئشلئرین‌دیر.

200 ایل یاشادی لذت ایچیندئ لوگمان،

یئنه مؤهلت ایسته‌دی اؤلوركن اللهین‌دان.

یاتیردی گؤی چمنده، چاتدی اونا ازراییل.

سؤیله‌دی: - 200 ایل

اؤمور سنه بئس دئییل؟!

من جانینی آلماگا گلمیشم نئ سؤزون وار؟

لوگمان دئدی: - سؤزوم یوخ، آلدیگیمی گل آپار.

آنجاق منه ماجال وئر بیرجه آنلیق اجل‌دن،

گئل جانیمی بوردا یوخ، او چمن‌لیكده آل سئن.

ائزرایل رازیلاشدی ...

آیاغا قالخدی لوگمان

یئریدی

داسه آسیلدی آنجاق آیاق‌لارین‌دان،

آستا - آستا یئریگیب چاتدی دئدیگی یئرا.

لوگمان باخدی گؤیلئرئ ، لوگمان باخدی یئرلئرئ

بو سون باخیشی ایله اوستون‌دن 200 ایل

یاشادیغی جاهانلا ویدا‌لاشدی ائلا بیل ....

اؤزو ویدالاسهسا دا ، گؤزو قالدی جاهاندا

او دوشوندو بو آندا:

«نه گؤرموشم دونیادا بو جاهانا گلن‌دن؟

آههه ائله بیلیرم كی، دونن دوغولموشام مئن.

اؤمرومو وئردیم بادا،

نه گؤرموشم دونیادا.»

لوغمانین گؤزو بو آن بیر گوله دیدی، دوردو.

اوریینی قوش كیمی گوله دوغرو اوچوردو.

«آهه اونو كیم اوزه‌جك، بیرجه بونو بیلیدیم، -- دئدی.

او گولو ده یله‌ییب، سونرا اولیدیم» -- دئدی.

آنجق، آنجاق نئ فایدا ... یئتیشمیش آرتیق اجل،

لوغمان دئدی: - هازیرام، آل جانیمی ایندی گل.

ازرایل دئدی: - آنجاق آگاه ائیله منی سن،

اؤلوم اوچون نه فرقی بو چمن، یا او چمن؟

نچین منی قویمادین اوردا آلیم جانینی؟

لوغمان دئدی: - حیاتین شیرین اولور هر آنی

اوردان بورا گلینجه بیر آز اؤمور قازاندیم،

اونو دا بو دونیادا اوزومه فایدا ساندیم.

قوجا اؤلدو ...

دئدیلئر: - یارانان بیر گون اؤلر.

نوه‌لری چمن‌دن همن گولو اوزدولر،

لوغمانین قبری اوسته قویدولار،

تیتره‌دی گول

گولون اتریلئ دولدو بوتون چاییر، بوتون چول.

او اتریلئ ساخلادی یول‌چولاری یولون‌دان،

تورپاغین آلتینداسا بونو دویمادی لوگمان.

 

حیات سن نه شیرینسن ، كیم سندئن دویدو گئتدی؟

گئدئنلئر اوز قلبینی دونیادا قویدو گئتدی.

سن‌دن دویماق اولارمی ، چوخون ، آزین دا شیرین.

حیات ، قیشین دا شیرین ، حیات ، یازین دا شیرین!

جوربجور یازی‌لار وار اؤمرون واراق‌لاریندا ...

حیاتیمین قایغی‌سی ، فرح‌لی چاغ‌لاریندا

قدرینی بیلممیشئم.

هله نه وار كی ... «اؤمروم قاباقدا‌دیر» دئمیشئم.

اوتوزدان آدلایینجا گوندئ اوتوز مین كره

باشیمی یئللییرئم هدر كئچن ایللره.

سن‌دن دویماق اولارمی، حیات سن نه شیرینسن

آنجاق هامینین دئییل،

سئن حیاتین قدرینی

یالنیز بیلئنلئرینسئن !!!

 

1957-ییل

 

 

GÜMAN QALIB ALLAHA

Talan olmuş bir zaman ürəklərdə bəslənən,
Ümid ilə süslənən
O arzular, o kamlar.
Körpülərin üstündən indi sel sular keçir,
Altındansa, adamlar.

İndi yalan and olub
Hər şey tərs-avand olub.
Yayın oğlan çağında
Buludlar yaman dolub.

Hamı düz yoldan qaçıb, əyri yola işləyir
Saatın əqrəbləri soldan sağa işləmir,
Sağdan sola işləyir.
Bu qaranlıq gecənin hələ sonu görünmür
Səhər dönür axşama, gecə səhərə dönmür.
Gündüzləri alışıb, gecələri sönmüşük
Biz ağılla hiss edib, ürəklə düşünmüşük.
Özümüzə qayıdır atdığımız oxumuz
"Toxam" - deyir acımız, "acam" - deyir toxumuz.
Alçalmağı heç kəsin toxunmur vüqarına
Qol götürüb oynayır bu millət ac qarına.
Bir-birinə uyuşmur sozümüzlə içimiz
Toyda ağı söyləyib, yasda gülüsürük biz.
"Xoşbəxtəm" deyənlərə dilənçi qaçqınımız
Çadırından hay verir.
Ona bu "xoşbəxtliyi" bəxş eləyən kəslərə
Öz ömründən pay verir.
Nə gerimiz bəllidir, nə irəlimiz bizim
Əlirnizin yerinə işləyir səhər, axşam
Yalnız dilimiz bizim.
Nə arxada, nə öndə məlum bir yerimiz yox
Hara getdiyimizdən vallah, xəbərimiz yox.

Biz bir şeyi bilmədik:
Hər əsrin öz damarı, hər günün öz rüzgarı!
Bu günün qıfılına düşə bilməz, dünənin
Pas bağlamış açarı.
Ürək qalıb o tayda, güman qalıb bu tayda
Bir işıq istəyirik iynənin ucu boyda.
Ümidə də güman yox, ümid gümandan baha
Üzlər göyə tikilmiş, güman qalıb Allaha.

1 iyul, 1998

گومان قالیب اللها

 

تالان اولموش بیر زامان اورك‌لرده بس‌لنن،

اومید ایله سوس‌لنن

او آرزولار، او كام‌لار.

كؤرپولرین اوستون‌دن ایندی سئل سولار كئچیر،

آلتین‌دانسا، آدام‌لار.

 

ایندی یالان آند اولوب

هر شئی ترس-آواند اولوب.

یایین اوغلان چاغیندا

بولودلار یامان دولوب.

 

هامی دوز یول‌دان قاچیب، ایری یولا ایشلییر

ساعتین اقرب‌لری سول‌دان ساغا ایشلمیر،

ساغ‌دان سولا ایشلییر.

بو قاران‌لیق گئجه‌نین هله سونو گؤرونمور

سهر دؤنور آخشاما، گئجه سهره دؤنمور.

گوندوزلری آلیشیب، گئجه‌لری سؤنموشوك

بیز عقللا هیسس ائدیب، اوركله دوشونموشوك.

اؤزوموزه قایی‌دیر آتدیغیمیز اوخوموز

"توخام" - دئییر آجیمیز، "آجام" - دئییر توخوموز.

آلچالماغی هئچ كسین توخونمور ووقارینا

قول گؤتوروب اویناییر بو میللت آج قارینا.

بیر-بیرینه اویوشمور سوزوموزله ایچیمیز

تویدا آغی سؤیله‌ییب، یاسدا گولوسوروك بیز.

"خوشبختم" دئین‌لره دیلن‌چی قاچقینیمیز

چادیرین‌دان های وئریر.

اونا بو "خوشبخت‌لیگی" بخش ائله‌ین كس‌لره

اؤز اؤمرون‌دن پای وئریر.

نه گئریمیز بل‌لی‌دیر، نه ایرلیمیز بیزیم

الیرنیزین یئرینه ایشلییر سهر، آخشام

یالنیز دیلیمیز بیزیم.

نه آرخادا، نه اؤنده معلوم بیر یئریمیز یوخ

هارا گئتدیگیمیزدن واللاه، خبریمیز یوخ.

 

بیز بیر شئیی بیلمدیك:

هر عصرین اؤز داماری، هر گونون اؤز روزگاری!

بو گونون قیفیلینا دوشه بیلمز، دونه‌نین

پاس باغلامیش آچاری.

اورك قالیب او تایدا، گومان قالیب بو تایدا

بیر ایشیق ایستییریك ینه‌نین اوجو بویدا.

اومیده ده گومان یوخ، اومید گومان‌دان باها

اوزلر گؤیه تیكیلمیش، گومان قالیب اللها.

 

1 یول، 1998

 

 

GÜLÜSTAN
Bəxtiyar vahabzadə

Azərbaycanın birliyi və istiqlaliyyəti
uğrunda çarpışan Səttar xan,
Şeyx Məhəmməd Xiyabani
və Pişəvərinin əziz xatirəsinə

I-ci Hissə

İpək yaylığıyla o, asta-asta
Silib eynəyini gözünə taxdı.
əyilib yavaşca masanın üstə
Bir möhürə baxdı, bir qola baxdı.

Kağıza həvəslə o da qol atdı,
Dodağı altından gülümsəyərək.
Bir qələm əsrlik hicran yaratdı,
Bir xalqı yarıya böldü qılınc tək.

Öz sivri ucuyla bu lələk qələm
Dəldi sinəsini Azərbaycanın.
Başını qaldırdı,
Ancaq dəmbədəm
Kəsdilər səsini Azərbaycanın.

O güldü kağıza qol çəkən zaman,
Qıydı ürəklərin hicran səsinə.
O güldü haqq üçün daim çarpışan
Bir xalqın tarixi faciəsinə.

Əyləşib kənarda topsaqqal ağa,
Hərdən mütərcimə suallar verir.
Çevrilir gah sola, baxır gah sağa,
Başını yellədib təsbeh çevirir.
Qoyulan sərtlərə razıyıq deyə,
Tərəflər qol çəkdi müahidəyə...
Tərəflər kim idi? Hər ikisi yad!
Yadlarmı edəcək bu xalqa imdad?!

Qoy qalxsın ayağa ruhu Tomrisin,
Babəkin qılıncı parlasın yenə.
Onlar bu şərtlərə sözünü desin,
Zənciri kim vurdu şir biləyinə?

Hanı bu ellərin mərd oğulları?
Açın bərələri, açın yolları.
Bəs hanı bu əsrin öz Koroğlusu-
Qılınc Koroğlusu, söz Koroğlusu?

Babaların şəni, şərəfi, əlbət,
Bizə əmanətdir, böyük əmanət...
Yoxmu qanımızda xalqın qeyrəti?
Belə saxlayarlar bəs əmanəti?
Qoy ildırım çaxsın, titrəsin cahan!
Ürəklər qəzəbdən
coşsun, partlasın.
Daim haqq yolunda qılınc qaldıran
İgid babaların goru çatlasın.

Qoy əysin başını vüqarlı dağlar,
Matəmi başlandı böyük bir elin.
Mərsiyə söyləsin axar bulaqlar,
Ağılar çağırsın bu gün qız, gəlin!..

Tərəflər sakitdir, qəzəbli deyil,
Məhv olan qoy olsun, onlara nə var.
İmzalar atılır bir-bir, elə bil,
Sevgi məktubuna qol çəkir onlar.

Atıb imzasını hər kəs varağa,
əyləşir sakitcə keçib yerinə.
Eynəkli cənabla, təsbehli ağa,
Qalxıb əl də verir biri-birinə.

Onların birləşən bu əllərilə
Ayrılır ikiyə bir el, bir Vətən.
Axıdıb gözündən yaş gilə-gilə,
Bu dəhşətli hala nə deyir Vətən?

Bir deyən olmadı, durun ağalar!
Axı, bu ölkənin öz sahibi var.
Siz nə yazırsınız bayaqdan bəri,-
Bəs hanı bu yurdun öz sahibləri?

Bəs hanı həqiqət, bəs hanı qanun?
Qocadır bu yurdun tarixi, yaşı.
Bəs hanı köksünə sərhəd qoyduğun,
Bir vahid ölkənin iki qardaşı?

Görək bu hicrana, bu müsibətə,
Onların sözü nə, qərəzi nədir?
Bu xalq əzəl gündən düşüb zillətə,
Öz dogma yurdunda yoxsa kölədir?

Necə ayırdınız dırnağı ətdən-
Ürəyi bədəndən, canı cəsəddən?
Axı, kim bu haqqı vermişdir Sizə,
Sizi kim çağırmış Vətənimizə?

Neçə vaxt səngərdə hey ulaşdılar,
Gülüstan kəndində sövdalaşdılar.
Bir ölkə ikiyə
Ayrılsın deyə!..

Göy də guruldamış deyirlər o gün,
Çölləri, düzləri buludlar sarmış.
O göy gurultusu ulu Babəkin Ruhuymuş,
hönkürüb fəryad qoparmış.

Gülüstan kəndinin gül-çiçəkləri
Bir günün içində soldu-saraldı.
"Gülüstan" bağlandı, o gündən bəri,
Bu kəndin alnında bir ləkə qaldı.

Bağrı köz-köz oldu "Yanıq Kərəmin"
Tellər inildədi, yandı, nə yandı.
Aşığın sazında daha bir həzin,
Daha bir yanıqlı pərdə yarandı.

Həmin gün ölkəni apardı sel, su,
Tutuldu çöhrəsi günün, ayın da.
Qoca Nəbatinin eşqi, arzusu,
O gün batmadımı Arpa çayında?

Ağlayıb dağlardan əsən küləklər,
Bu məşum xəbəri aləmə yaydı.
Sanki dilə gəldi güllər, çiçəklər:
"Bu isə qol qoyan qollar sınaydı".

Arazın suları qəzəbli, daşqın,
Sirin nəğmələri ahdır, haraydır.
Vətən quşa bənzər, qanadlarının
Biri bu taydırsa, biri o taydır.

Quş iki qanadla uçar, yüksələr,
Mən necə yüksəlim tək qanadımla?
Ürəklər bu dərddən tüğyana gələr,
Axar gözümüzdən yaş damla-damla.

Cənablar, bir anlıq düşündünüzmü?
Verdiyiniz hökmün ağırlığını?
Bu hökmün dəhşəti əllimi, yüzmü?
Biz necə götürək bu göz dağını?..

Başı kəsiləndə bu məğrur elin
Qəlbin ağrısını hiss etdinizmi -
Qoca Füzulinin, igid Babəkin
Etiraz səsini eşitdinizmi?
Cənablar, bir damcı mürəkkəblə siz
Düsünün, nələrə qol çəkmişsiniz?

Bir damcı mürəkkəb, bir vətəndaşı
Qanına bulayıb ikiyə böldü.
Bir damcı mürəkkəb olub göz yaşı
İllərlə gözlərdən axdı, töküldü.

Min ləkə vurdular şərəfimizə
Verdik, sahibimiz yenə "ver" - dedi.
Lap yaxsı eləyib doğrudan, bizə
Biri "baran" - dedi, biri "xər" - dedi.
Bizi həm yedilər, həm də mindilər,
Amma dalımızca gileyləndilər.

Hökmü gör nə qədər böyükmüş anın
Möhür də basdılar varağa təkrar.
Yox, varağın deyil, Azərbaycanın
Köksünə dağ boyda dağ basdı onlar.

İmzalı, möhürlü ey cansız varaq,
Nə qədər böyükmüs qüvvətin, gücün.
Əsrlər boyunca vuruşduq, ancaq
Sarsıda bilmədik hökmünü bir gün.

Ey kağız parçası, əvvəl heç ikən,
Yazılıb, qollanıb yoxdan var oldun.
Böyük bir millətin başını kəsən,
Qolunu bağlayan hökmdar oldun.

Bir eli ikiyə paraladın sən
Özün kağız İkən paralanmadın.
Köksünə yazılan qəlb atəşindən,
Niyə alıçmadın, niyə yanmadın?

Araz sərhəd oldu, əsdi küləklər,
Sular yatağında qalxdı, köpürdü.
Üstü dama-dama taxta dirəklər,
Çayın kənarında səf çəkib durdu.

Sular, sizdən təmiz nə var dünyada?
Ləkədən xalidir axı qəlbiniz.
Bağrınız alışıb niyə yanmadı
Bu çirkin əmələ qol qoyanda siz?

Ey Araz, səpirsən göz yaşı sən də,
Keçdikcə üstündən çölün, çəmənin.
Səni arzulara sədd eyləyəndə,
Niyə qurumadı suların sənin?

Dayanıb Arazın bu tayında mən
"Can qardaş" deyirəm, o da "can" deyir.
Ey zaman, sorğuma cavab ver, nədən
Səsim yetən yerə, əlim yetməyir?..

Qarışıb gözümdə, qarışıb aləm
Dərd-dərdi doğrayır, qəm-qəmdən keçir.
Arazın üstündən keçə bilmirəm,
Araz dərdim olub sinəmdən keçir.

Taxta dirəkləri torpağa deyil,
Qoydular Füzuli divanı üstə.
Yarıya bölündü yüz, yüz əlli il
Gəraylı, bayatı, muğam, şikəstə.

Dəmir çəpərləri eşqim, diləyim,
Tarixim, ənənəm üstə qoydular.
Yarıya bölündü canım, ürəyim,
Yarıya bölündü Arazda sular.

Taxta dirəkləri qoydular ax, ax!
Qəlbimin, ruhumun, dilimin üstə.
Biz güldük, ağladıq, yenə də ancaq
Bir sazın, bir telin, bir simin üstə.

Ürəkdən ürəyə körpü? Bir dayan!
Dərdimiz dinirsə, bir sazın üstə
Şəhriyar yaralı misralarından
Körpü salmadımı Arazın üstə?!

Bu taydan o taya axışdı sel tək
Gözə görünməyən könül telləri.
Bu selin önünü nə çay, nə dirək
Kəsə bilməmişdir yüz ildən bəri.

Ağalar bilmədi birdir bu torpaq
Təbriz də, Bakı da Azərbaycandır.
Bir elin ruhunu, dilini ancaq
Kağızlar üstündə bölmək asandır.

Böl, kağız üstündə, böl, gecə-gündüz,
Torpağın üstünə dirəklər də düz,
Gücünü, əzmini tök də meydana,
Qosundan, silahdan sədd çək hər yana.
Torpağı ikiyə bölərsən, ancaq
Çətindir bədəni candan ayırmaq!

Ayırmaq kimsəyə gəlməsin asan
Bir xalqın bir olan dərdi-sərini.
O taydan bu taya Mustafa Payan
Oxuyur Vahidin qəzəllərini.

Dolandı zəmanə, döndü qərinə,
Şairlər od tökdü yenə dilindən.
Vurğunun o həsrət nəğmələrinə
Şəhriyar səs verdi Təbriz elindən:

"Heydər baba, göylər qara dumandı,
Günlərimiz bir-birindən yamandı.
Bir-birindən ayrılmayın, amandır,
Yaxşılığı əlimizdən aldılar,
Yaxşı bizi yaman günə saldılar.

Bir uçaydım bu çırpınan yelinən,
Qovuşaydım dağdan aşan selinən,
Ağlaşaydım uzaq düşən elinən.
Bir görəydim ayrılığı kim saldı,
Ölkəmizdə kim qırıldı, kim qaldı".

1959

گولوستان

 

آزربایجانین بیرلیگی و ایستیقلالیتی

اوغروندا چارپیشان ستتار خان،

شئیخ محمد خیابانی

و پیشوری‌نین عزیز خاطره‌سینه

 

I-جی حیسه

 

ایپك یایلیغییلا او، آستا-آستا

سیلیب ائینیینی گؤزونه تاخدی.

اییلیب یاواشجا ماسانین اوسته

بیر مؤهوره باخدی، بیر قولا باخدی.

 

كاغیزا هوسله او دا قول آتدی،

دوداغی آلتین‌دان گولومسه‌یه‌رك.

بیر قلم عصرلیك هیجران یاراتدی،

بیر خالقی یارییا بؤلدو قیلینج تك.

 

اؤز سیوری اوجویلا بو للك قلم

دلدی سینه‌سینی آزربایجانین.

باشینی قالدیردی،

آنجاق دمبه‌دم

كسدی‌لر سسینی آزربایجانین.

 

او گولدو كاغیزا قول چكن زامان،

قییدی اورك‌لرین هیجران سسینه.

او گولدو حاق اوچون دایم چارپیشان

بیر خالقین تاریخی فاجعه‌سینه.

 

ایلشیب كناردا توپساققال آغا،

هردن موترجیمه سوال‌لار وئریر.

چئوریلیر گاه سولا، باخیر گاه ساغا،

باشینی یئللدیب تسبئه چئویریر.

قویولان سرت‌لره رازیییق دئیه،

طرف‌لر قول چكدی مواهیده‌یه...

طرف‌لر كیم ایدی؟ هر ایكی‌سی یاد!

یادلارمی ائده‌جك بو خالقا ایمداد؟!

 

قوی قالخسین آیاغا روحو تومری‌سین،

بابكین قیلینجی پارلاسین یئنه.

اونلار بو شرط‌لره سؤزونو دئسین،

زنجیری كیم ووردو شیر بیلیینه؟

 

هانی بو ائللرین مرد اوغول‌لاری؟

آچین بره‌لری، آچین یول‌لاری.

بس هانی بو عصرین اؤز كوروغ‌لوسو-

قیلینج كوروغ‌لوسو، سؤز كوروغ‌لوسو؟

 

بابا‌لارین شنی، شرفی، البت،

بیزه امانت‌دیر، بؤیوك امانت...

یوخمو قانیمیزدا خالقین قئیرتی؟

بئله ساخلایارلار بس امانتی؟

قوی ایلدیریم چاخسین، تیتره‌سین جاهان!

اورك‌لر قزب‌دن

جوشسون، پارتلاسین.

دایم حاق یولوندا قیلینج قال‌دیران

ایگید بابا‌لارین گورو چاتلاسین.

 

قوی ایسین باشینی ووقارلی داغ‌لار،

ماتمی باشلاندی بؤیوك بیر ائلین.

مرسییه سؤیله‌سین آخار بولاق‌لار،

آغی‌لار چاغیرسین بو گون قیز، گلین!..

 

طرف‌لر ساكیت‌دیر، قزب‌لی دئییل،

مهو اولان قوی اولسون، اونلارا نه وار.

ایمضا‌لار آتیلیر بیر-بیر، ائله بیل،

سئوگی مكتوبونا قول چكیر اونلار.

 

آتیب ایمضاسینی هر كس واراغا،

ایلشیر ساكیتجه كئچیب یئرینه.

ائینك‌لی جنابلا، تسبئه‌لی آغا،

قالخیب ال ده وئریر بیری-بیرینه.

 

اونلارین بیرلشن بو اللریله

آیریلیر ایكییه بیر ائل، بیر وطن.

آخیدیب گؤزون‌دن یاش گیله-گیله،

بو دهشت‌لی حالا نه دئییر وطن؟

 

بیر دئین اولمادی، دورون آغا‌لار!

آخی، بو اؤلكه‌نین اؤز صاحبی وار.

سیز نه یازیرسینیز بایاق‌دان بری،-

بس هانی بو یوردون اؤز صاحب‌لری؟

 

بس هانی حقیقت، بس هانی قانون؟

قوجا‌دیر بو یوردون تاریخی، یاشی.

بس هانی كؤكسونه سرحد قویدوغون،

بیر واهید اؤلكه‌نین ایكی قارداشی؟

 

گؤرك بو هیجرانا، بو موسیبته،

اونلارین سؤزو نه، غرضی ندیر؟

بو خالق ازل گون‌دن دوشوب ذلته،

اؤز دوگما یوردوندا یوخسا كؤله‌دیر؟

 

نئجه آییردینیز دیرناغی اتدن-

اوریی بدن‌دن، جانی جسددن؟

آخی، كیم بو حاقی وئرمیش‌دیر سیزه،

سیزی كیم چاغیرمیش وطنیمیزه؟

 

نئچه واخت سنگرده هئی اولاشدی‌لار،

گولوستان كندینده سؤودا‌لاشدی‌لار.

بیر اؤلكه ایكییه

آیریلسین دئیه!..

 

گؤی ده گورولدامیش دئییرلر او گون،

چؤل‌لری، دوزلری بولودلار سارمیش.

او گؤی گورولتوسو اولو بابكین روهویموش،

هؤنكوروب فریاد قوپارمیش.

 

گولوستان كندی‌نین گول-چیچك‌لری

بیر گونون ایچینده سولدو-سارالدی.

"گولوستان" باغلاندی، او گون‌دن بری،

بو كندین آلنیندا بیر لكه قالدی.

 

باغری كؤز-كؤز اولدو "یانیق كرمین"

تئل‌لر اینیلده‌دی، یاندی، نه یاندی.

آشیغین سازیندا داها بیر هزین،

داها بیر یانیق‌لی پرده یاراندی.

 

همین گون اؤلكنی آپاردی سئل، سو،

توتولدو چؤهره‌سی گونون، آیین دا.

قوجا نباتی‌نین عشقی، آرزوسو،

او گون باتمادیمی آرپا چاییندا؟

 

آغلاییب داغ‌لاردان اسن كولك‌لر،

بو مشوم خبری عالمه یایدی.

سانكی دیله گلدی گول‌لر، چیچك‌لر:

"بو ایسه قول قویان قول‌لار سینایدی".

 

آرازین سولاری قزب‌لی، داشقین،

سیرین نغمه‌لری آهدیر، هارای‌دیر.

وطن قوشا بنزر، قانادلارینین

بیری بو تای‌دیرسا، بیری او تای‌دیر.

 

قوش ایكی قانادلا اوچار، یوكسه‌لر،

من نئجه یوكسلیم تك قانادیملا؟

اورك‌لر بو درددن توغیانا گلر،

آخار گؤزوموزدن یاش داملا-داملا.

 

جناب‌لار، بیر آنلیق دوشوندونوزمو؟

وئردیگینیز حؤكمون آغیرلیغینی؟

بو حؤكمون دهشتی اللیمی، یوزمو؟

بیز نئجه گؤتورك بو گؤز داغینی؟..

 

باشی كسیلنده بو مغرور ائلین

قلبین آغری‌سینی هیسس ائتدینیزمی -

قوجا فضولی‌نین، ایگید بابكین

اعتراض سسینی ائشیتدینیزمی؟

جناب‌لار، بیر دامجی مورككبله سیز

دوسونون، نلره قول چكمیشسینیز؟

 

بیر دامجی مورككب، بیر وطنداشی

قانینا بولاییب ایكییه بؤلدو.

بیر دامجی مورككب اولوب گؤز یاشی

ایللرله گؤزلردن آخدی، تؤكولدو.

 

مین لكه ووردولار شرفیمیزه

وئردیك، صاحبیمیز یئنه "وئر" - دئدی.

لاپ یاخسی ائله‌ییب دوغرودان، بیزه

بیری "باران" - دئدی، بیری "خر" - دئدی.

بیزی هم یئدی‌لر، هم ده میندی‌لر،

اما دالیمیزجا گیلئیلندی‌لر.

 

حؤكمو گؤر نه قدر بؤیوكموش آنین

مؤهور ده باسدی‌لار واراغا تكرار.

یوخ، واراغین دئییل، آزربایجانین

كؤكسونه داغ بویدا داغ باسدی اونلار.

 

ایمضا‌لی، مؤهورلو ائی جان‌سیز واراق،

نه قدر بؤیوكموس قوتین، گوجون.

عصرلر بویونجا ووروشدوق، آنجاق

سارسیدا بیلمدیك حؤكمونو بیر گون.

 

ائی كاغیز پارچاسی، اول هئچ ایكن،

یازیلیب، قوللانیب یوخ‌دان وار اولدون.

بؤیوك بیر میللتین باشینی كسن،

قولونو باغلایان حؤكمدار اولدون.

 

بیر ائلی ایكییه پارالادین سن

اؤزون كاغیز ایكن پارالانمادین.

كؤكسونه یازیلان قلب آتشین‌دن،

نیه آلیچمادین، نیه یانمادین؟

 

آراز سرحد اولدو، اسدی كولك‌لر،

سولار یاتاغیندا قالخدی، كؤپوردو.

اوستو داما-داما تاختا دیرك‌لر،

چایین كناریندا سف چكیب دوردو.

 

سولار، سیزدن تمیز نه وار دونیادا؟

لكه‌دن خالی‌دیر آخی قلبینیز.

باغرینیز آلیشیب نیه یانمادی

بو چیركین عمله قول قویاندا سیز؟

 

ائی آراز، سپیرسن گؤز یاشی سن ده،

كئچدیكجه اوستون‌دن چؤلون، چمه‌نین.

سنی آرزولارا سدد ائیله‌ینده،

نیه قورومادی سولارین سنین؟

 

دایانیب آرازین بو تاییندا من

"جان قارداش" دئییرم، او دا "جان" دئییر.

ائی زامان، سورغوما جاواب وئر، ندن

سسیم یئتن یئره، علیم یئتمییر؟..

 

قاریشیب گؤزومده، قاریشیب عالم

درد-دردی دوغراییر، قم-قم‌دن كئچیر.

آرازین اوستون‌دن كئچه بیلمیرم،

آراز دردیم اولوب سینم‌دن كئچیر.

 

تاختا دیرك‌لری تورپاغا دئییل،

قویدولار فضولی دیوانی اوسته.

یارییا بؤلوندو یوز، یوز اللی ایل

گرای‌لی، بایاتی، موغام، شیكسته.

 

دمیر چپرلری عشقیم، دیلییم،

تاریخیم، عنعنم اوسته قویدولار.

یارییا بؤلوندو جانیم، اورییم،

یارییا بؤلوندو آرازدا سولار.

 

تاختا دیرك‌لری قویدولار آخ، آخ!

قلبیمین، روحومون، دیلیمین اوسته.

بیز گولدوك، آغلادیق، یئنه ده آنجاق

بیر سازین، بیر تئلین، بیر سیمین اوسته.

 

اورك‌دن اوره‌یه كؤرپو؟ بیر دایان!

دردیمیز دینیرسه، بیر سازین اوسته

شهریار یارا‌لی میسرا‌لارین‌دان

كؤرپو سالمادیمی آرازین اوسته؟!

 

بو تای‌دان او تایا آخیشدی سئل تك

گؤزه گؤرونمه‌ین كؤنول تئل‌لری.

بو سئلین اؤنونو نه چای، نه دیرك

كسه بیلممیش‌دیر یوز ایلدن بری.

 

آغا‌لار بیلمه‌دی بیردیر بو تورپاق

تبریز ده، باكی دا آذربایجان‌دیر.

بیر ائلین روحونو، دیلینی آنجاق

كاغیزلار اوستونده بؤلمك آسان‌دیر.

 

بؤل، كاغیز اوستونده، بؤل، گئجه-گوندوز،

تورپاغین اوستونه دیرك‌لر ده دوز،

گوجونو، ازمینی تؤك ده میدانا،

قوسون‌دان، سلاح‌دان سدد چك هر یانا.

تورپاغی ایكییه بؤلرسن، آنجاق

چتین‌دیر بدنی جان‌دان آییرماق!

 

آییرماق كیمسه‌یه گلمه‌سین آسان

بیر خالقین بیر اولان دردی-سرینی.

او تای‌دان بو تایا مصطفی پایان

اوخویور واهیدین قزل‌لرینی.

 

دولاندی زمانه، دؤندو قرینه،

شاعرلر اود تؤكدو یئنه دیلین‌دن.

وورغونون او هسرت نغمه‌لرینه

شهریار سس وئردی تبریز ائلین‌دن:

 

"حیدر بابا، گؤی‌لر قارا دوماندی،

گون‌لریمیز بیر-بیرین‌دن یاماندی.

بیر-بیرین‌دن آیریلمایین، آمان‌دیر،

یاخشی‌لیغی علیمیزدن آلدی‌لار،

یاخشی بیزی یامان گونه سالدی‌لار.

 

بیر اوچایدیم بو چیرپینان یئلینن،

قوووشایدیم داغ‌دان آشان سئلینن،

آغلاشایدیم اوزاق دوشن ائلینن.

بیر گؤریدیم آیری‌لیغی كیم سالدی،

اؤلكه‌میزده كیم قیریلدی، كیم قالدی".

 

1959

 

 

GÖRMÜR, GÖRÜR
Bəxtiyar vahabzadə

O, namaz üstündə əl açıb göyə
Allaha üz tutub, "Ya rəbbim", - deyə
Onun duasına qarısır ahı
O, bu dəm elə bil görür Allahı,

Gözə görünməzdir onun pənahı
Köməkcün əlini açmaz bir kəsə.
Necə gorə bilər, axı, Allahı
Allah, o mömünün ürəyindəsə?

Görmür Allahını namaz qılanlar
Allahsa, onları görür bu anlar.

İyul, 1998.


گؤرمور، گؤرور

 

او، ناماز اوستونده ال آچیب گؤیه

اللها اوز توتوب، "یا رببیم"، - دئیه

اونون دعاسینا قاریسیر آهی

او، بو دم ائله بیل گؤرور اللهی،

 

گؤزه گؤرونمزدیر اونون پناهی

كؤمكجون علینی آچماز بیر كسه.

نئجه گوره بیلر، آخی، اللهی

الله، او مؤمونون اوریینده‌سه؟

 

گؤرمور اللهینی ناماز قیلان‌لار

اللهسا، اونلاری گؤرور بو آنلار.

 

یول، 1998.

 

 

 

Görən hara gedir ?
Bəxtiyar vahabzadə

Qorxu kölgəsinə sığınmış bu gün
Sədaqət, diyanət, məhəbbət, Allah.
Yalan hakim olub, böhtan gözətçi,
Çürüyür zindanda həqiqət, Allah.

Əyri əyriliyi yeridir daşa,
Keçib əyrilikdə hamıdan başa.
Doğru həsrət qalıb isti bir aşa,
Görən hara gedir bu millət, Allah.

Həftələr dəyişdi, gönlər dəyişdi,
Tərəflər dəyişdi, yönlər dəyişdi.
Qiblələr dəyişdi, dinlər dəyişdi,
İtə ot verilir, ata ət, Allah.

Ünvanı dəyişib rəzalətin də,
Qaymaq da satılır şor qiymətində.
İndi sədaqətin səltanətində,
Əyləşib hökm edir xəyanət, Allah.

Ha çığır, ha bağır, yalan ayılmaz,
Yaxşını yamandan ayıran olmaz.
Satsan, üzünə də baxan tapılmaz,
Necə ucuzlaşıb ləyaqət, Allah.

Yalanlar həqiqət qiyafəsində,
Yeklər cövlan edir şeş xanəsində.
Oğrular, əyrilər zəmanəsində,
Əyrilik sayılır, fərasət, Allah.

9 iyul, 1989.

گؤرن هارا گئدیر ؟

 

قورخو كؤلگه‌سینه سیغینمیش بو گون

سداقت، دیانت، مهببت، الله.

یالان حاكم اولوب، بؤهتان گؤزت‌چی،

چوروگور زین‌داندا حقیقت، الله.

 

ایری ایری‌لیگی یئری‌دیر داشا،

كئچیب ایری‌لیكده هامی‌دان باشا.

دوغرو هسرت قالیب ایستی بیر آشا،

گؤرن هارا گئدیر بو میللت، الله.

 

هفته‌لر دییشدی، گؤن‌لر دییشدی،

طرف‌لر دییشدی، یؤن‌لر دییشدی.

قیبله‌لر دییشدی، دین‌لر دییشدی،

ایته اوت وئریلیر، آتا ات، الله.

 

اونوانی دییشیب رزالتین ده،

قایماق دا ساتیلیر شور قیمتینده.

ایندی سداقتین سلتانتینده،

ایلشیب حؤكم ائدیر خیانت، الله.

 

ها چیغیر، ها باغیر، یالان آییلماز،

یاخشینی یامان‌دان آییران اولماز.

ساتسان، اوزونه ده باخان تاپیلماز،

نئجه اوجوزلاشیب لیاقت، الله.

 

یالان‌لار حقیقت قیافه‌سینده،

یئك‌لر جؤولان ائدیر شئش خانه‌سینده.

اوغرولار، ایری‌لر زمانه‌سینده،

ایری‌لیك ساییلیر، فراست، الله.

 

9 یول، 1989.

 

 

GÖR NECƏ GÜCLÜSƏN!..
Bəxtiyar vahabzadə

Yatmaq istəyirəm...sənsizliyimi
Yuxu dənizində batıram deyə.
Yuxumsa kölgəni öz kölgəm kimi
İzləyir, qısqanıb səni hər şeyə.
Yuxum qaçaq düşüb məndən yan gəzir,
Yuxum küçələrdə sərgərdan gəzir.

Həsrətin asılıb kirpiklərimdən.
Yuxum da gəlmir ki, heç olmasa mən
İtirim, batırım səni yuxumda.
Məndən vəfalıymış sənə yuxum da.
Yuxum qaçaq düşüb yatammıram mən,
Yuxum qorxub qaçıb fikirlərimdən...


Gəzmək istəyirəm... sənsizliyimi
Yollarda itirim, unudum tamam.
Hara gedirəmsə, xatirən kimi
Ağır bir yük ilə qarşılaşıram.
Səni itirmişəm,
neyləyim ancaq
Hər zaman, hər yerdə görünür yerin.
Yox, dözə bilmirəm,
dərd ondadır ki,
Özündən ağırdır xatirələrin.
Şirin xatirələr bir tikan kimi
Yollara səpilib dəstəbədəstə.
Xatirən tikandır, cızır qəlbimi,
Yoxluğun duz səpir yaramın üstə.
Yaddaşım elə bir günəş ki, gün ki,
Dünəni nur kimi görürəm aydın.
Deyirəm, yaddaşım elə ölsün ki,
Mənə dünənimi xatırlatmasın!

Gülmək istəyirəm... ürəyimdəki
Hönkürtü səsini batırmaq üçün.
Bilmirdim, məhəbbət bir cəllad təki
Mənim gülüşümü öldürmüş bütün.

Yandırdı könlümü bu soyuqluğun,
Var ikən, sağ ikən yox olmuşam mən.
Gör necə güclüsən, sənin yoxluğun,
Mənim varlığımı aldı əlimdən...

Başımda tufan var, könlümdə çovğun,
Arzu da, fikir də qaldı yarıda,
Gör necə güclüsən,
sənin yoxluğun
Mənə ögey etdi doğmaları da.

Fərəhim, sevincim dünəndə qaldı,
Dərdimdə, qəmimdə yaşarsan mənim.
- Yoxluğun gör necə qələbə çaldı,
Bu günüm ölüdür,
yaşar dünənim!
Çaldım öz könlümü ayrı simdə mən;
İlişib qalmışam dünənimdə mən.

Sentyabr, 1967.

گؤر نئجه گوج‌لوسن!..

 

یاتماق ایستییرم...سنسیزلیگیمی

یوخو دنیزینده باتیرام دئیه.

یوخومسا كؤلگنی اؤز كؤلگم كیمی

ایزلییر، قیسقانیب سنی هر شئیه.

یوخوم قاچاق دوشوب من‌دن یان گزیر،

یوخوم كوچه‌لرده سرگردان گزیر.

 

هسرتین آسیلیب كیرپیك‌لریم‌دن.

یوخوم دا گلمیر كی، هئچ اولماسا من

ایتیریم، باتیریم سنی یوخومدا.

من‌دن وفالییمیش سنه یوخوم دا.

یوخوم قاچاق دوشوب یاتاممیرام من،

یوخوم قورخوب قاچیب فیكیرلریم‌دن...

 

II

 

گزمك ایستییرم... سنسیزلیگیمی

یول‌لاردا ایتیریم، اونودوم تامام.

هارا گئدیرمسه، خاطرن كیمی

آغیر بیر یوك ایله قارشی‌لاشیرام.

سنی ایتیرمیشم،

نئیلییم آنجاق

هر زامان، هر یئرده گؤرونور یئرین.

یوخ، دؤزه بیلمیرم،

درد اوندا‌دیر كی،

اؤزون‌دن آغیردیر خاطره‌لرین.

شیرین خاطره‌لر بیر تیكان كیمی

یول‌لارا سپیلیب دستبدسته.

خاطرن تیكان‌دیر، جیزیر قلبیمی،

یوخلوغون دوز سپیر یارامین اوسته.

یادداشیم ائله بیر گونش كی، گون كی،

دوننی نور كیمی گؤرورم آیدین.

دئییرم، یادداشیم ائله اؤلسون كی،

منه دوننیمی خاتیرلاتماسین!

 

گولمك ایستییرم... اورییم‌دكی

هؤنكورتو سسینی باتیرماق اوچون.

بیلمیردیم، مهببت بیر جللاد تكی

منیم گولوشومو اؤلدورموش بوتون.

 

یاندیردی كؤنلومو بو سویوقلوغون،

وار ایكن، ساغ ایكن یوخ اولموشام من.

گؤر نئجه گوج‌لوسن، سنین یوخلوغون،

منیم وارلیغیمی آلدی علیم‌دن...

 

باشیمدا توفان وار، كؤنلومده چووغون،

آرزو دا، فیكیر ده قالدی یاریدا،

گؤر نئجه گوج‌لوسن،

سنین یوخلوغون

منه اؤگئی ائتدی دوغما‌لاری دا.

 

فرحیم، سئوینجیم دوننده قالدی،

دردیمده، قمیمده یاشارسان منیم.

- یوخلوغون گؤر نئجه قلبه چالدی،

بو گونوم اؤلودور،

یاشار دوننیم!

چالدیم اؤز كؤنلومو آیری سیمده من؛

ایلیشیب قالمیشام دوننیمده من.

 

سئنتیابر، 1967.

 

 

Gizlidir
Bəxtiyar vahabzadə
Qışda bahar, baharda qış,
Seldə, suda od gizlidir.
Ağ buludda yamyaşıl ot,
Yaşıl otda süd gizlidir.

Nədir bu dərd, nədir bu qəm ?
Gah bilirəm, gah bilmirəm.
Hər sevincdə bir dərd, ələm,
Hər dərddə umud gizlidir.

Vardan-yoxa bu dövrədə,
Küllü gördüm bir zərrədə.
Bir damcıda, bir qətrədə
Bu boyda vücud gizlidir.

Hər görüşdən bir intizar,
Hər sevincdən bir qəm doğar,
Hər sükutda bir haray var,
Harayda sükut gizlidir.

Hər hakimin məhkumu var,
Hər cökənin hücumu var.
Hər cütdə təkin tumu var,
Hər təkdə bir cüt gizlidir.

Gerçəyi var hər yalanın,
Gen yolu var hər dalanın.
Min bütə səcdə qılanın
Qəbində bir büt gizlidir.

27 iyun, 1993.
گیزلی‌دیر

بختیار واهاب‌زاده

قیشدا باهار، باهاردا قیش،

سئلده، سودا اود گیزلی‌دیر.

آغ بولوددا یامیاشیل اوت،

یاشیل اوتدا سود گیزلی‌دیر.

 

ندیر بو درد، ندیر بو قم ؟

گاه بیلیرم، گاه بیلمیرم.

هر سئوینجده بیر درد، الم،

هر دردده اومود گیزلی‌دیر.

 

واردان-یوخا بو دؤوره‌ده،

كول‌لو گؤردوم بیر زرره‌ده.

بیر دامجیدا، بیر قتره‌ده

بو بویدا ووجود گیزلی‌دیر.

 

هر گؤروش‌دن بیر اینتیزار،

هر سئوینج‌دن بیر قم دوغار،

هر سوكوتدا بیر هارای وار،

هارایدا سوكوت گیزلی‌دیر.

 

هر حاكمین محكومو وار،

هر جؤكه‌نین هوجومو وار.

هر جوتده تكین تومو وار،

هر تكده بیر جوت گیزلی‌دیر.

 

گئرچیی وار هر یالانین،

گئن یولو وار هر دالانین.

مین بوته سجده قیلانین

قبینده بیر بوت گیزلی‌دیر.

 

27 یون، 1993.

 

 

GERÇƏK GÜNAHKARDIR
Bəxtiyar vahabzadə

Qəribə əyyamdır, üz astar olmuş,
Bazarda satan çox, amma alan yox.
Mənim ürəyimdə indi yel vurub,
Yengələr oynayır, çəpik çalan yox.

Azadlıq qollarda bir kəmənd olub,
İndi qarğalar da gülə bənd olub,
Fələyin gərdişi tərs-avand olub,
Gerçək günahkardır, amma yalan yox.

Maşallah, çıxmışıq göyün seyrinə,
Bilən yox bu işin şəri, xeyrinə.
Qılan səcdə qılır tək öz xeyrinə
Haqqa səcdə ilə namaz qılan yox.

Bir ovuc torpaqdır hamının sonu,
Sağ ikən bir kimsə düsünmür bunu.
Hamımız acgözük, Allah xofunu
Qəlbinə, ruhuna, vallah, salan yox.

Ölülər diridir, dirilər ölü,
İstidir dünyanın odundan külü.
Doğru danışanın kəsilir dili
Öldürən haqlıdır, indi ölən yox.

14 iyui, 1998.

گئرچك گوناهكاردیر

 

قریبه اییام‌دیر، اوز آستار اولموش،

بازاردا ساتان چوخ، اما آلان یوخ.

منیم اورییمده ایندی یئل ووروب،

یئنگه‌لر اویناییر، چپیك چالان یوخ.

 

آزادلیق قول‌لاردا بیر كمند اولوب،

ایندی قارغا‌لار دا گوله بند اولوب،

فلیین گردیشی ترس-آواند اولوب،

گئرچك گوناهكاردیر، اما یالان یوخ.

 

ماشاللاه، چیخمیشیق گؤیون سئیرینه،

بیلن یوخ بو ایشین شرعی، خئیرینه.

قیلان سجده قیلیر تك اؤز خئیرینه

حاقا سجده ایله ناماز قیلان یوخ.

 

بیر اوووج تورپاق‌دیر هامینین سونو،

ساغ ایكن بیر كیمسه دوسونمور بونو.

هامیمیز آجگؤزوك، الله خوفونو

قلبینه، روحونا، واللاه، سالان یوخ.

 

اؤلولر دیری‌دیر، دیری‌لر اؤلو،

ایستی‌دیر دونیانین اودون‌دان كولو.

دوغرو دانیشانین كسیلیر دیلی

اؤلدورن حاق‌لی‌دیر، ایندی اؤلن یوخ.

 

14 یوی، 1998.

 

 

ƏZAN SƏSLƏRİ

-Bu dağı, bu daşı min ildən bəri
Vətənə çevirdi əzan səsləri
Nə imiş görəsən, nə deyir o səs?
Göylərə tuşlanan o qaib nəfəs?
Nədir o səsdəki əzəmət, kədər-
Genişlik, sonsuzluq, ənginlik qədər?
- Yerləri göylərə bağlayan dirək,
Göyləri yerlərə endirən dilək!

İyun, 1994
Şəki

Bəxtiyar vahabzadə

 

اذان سس‌لری

 

-بو داغی، بو داشی مین ایلدن بری

وطنه چئویردی اذان سس‌لری

نه ایمیش گؤره‌سن، نه دئییر او سس؟

گؤی‌لره توش‌لانان او قایب نفس؟

ندیر او سس‌دكی عظمت، كدر-

گئنیش‌لیك، سونسوزلوق، انگین‌لیك قدر؟

- یئرلری گؤی‌لره باغلایان دیرك،

گؤی‌لری یئرلره ائندیرن دیلك!

 

یون، 1994

شكی

بختیار واهاب‌زاده

 

ETİQAD-İNAM
Bəxtiyar vahabzadə

Şübhədən inama yol tutmuşam mən,
Özümü özümdə unutmuşam mən.
Bilmirəm özümdə mən kiməm, nəyəm?
Özümə bir qulam, hakiməm, nəyəm?

Bəzən pislə yaxşı, uzaqla yaxın
qarışır,
Gözümdə dəyişir aləm.
Mələklə şeytanın, haqla nahaqqın
Savaş meydanına çevrilir sinəm.
İnamın önündə şübhəm baş əyir
İnama inamla getdiyim zaman.
Amma möcüzələr girə bilməyir
Ağlaman taybatay qapılarından.
Günəş sirr,
Ay da sirr,
Ulduzlar da sirr.
Nə vaxt açılacaq bu sirr düyünü?
Ağlın kiçikliyi qavraya bilmir
Xaliqin ölçüsüz böyüklüyünü.

Onda etiqadı dərhəl arxa cərgədən
Dərhal köməyimə çağırıram mən.
Beləcə gedirəm inama doğru.
Bilmirəm, inama gedən yolmu bu?

Suallar beynimi deşir günbəgün,
Özümə ən böyük sirrəm özüm də.
Qeyri-adiliklər bəlkə bununçün
Dönür möcüzəyə mənim gözümdə?

Elə yol gedirəm, yol uzun, yoxuş,
Son ucu görünmür gözə mənzilin
Çatdığım hər mənzil başlanğıcıymış
Getmək istədiyim təzə mənzilin.

6 iyul, 1993

اعتیقاد-اینام

بختیار واهاب‌زاده

 

شوبهه‌دن ایناما یول توتموشام من،

اؤزومو اؤزومده اونوتموشام من.

بیلمیرم اؤزومده من كیمم، نیم؟

اؤزومه بیر قولام، حاكمم، نیم؟

 

بزن پیسله یاخشی، اوزاقلا یاخین

قاریشیر،

گؤزومده دییشیر عالم.

ملكله شئیتانین، حاقلا ناهاققین

ساواش مئیدانینا چئوریلیر سینم.

اینامین اؤنونده شوبهم باش اییر

ایناما ایناملا گئتدیگیم زامان.

اما معجزه‌لر گیره بیلمییر

آغلامان تایباتای قاپی‌لارین‌دان.

گونش سیرر،

آی دا سیرر،

اولدوزلار دا سیرر.

نه واخت آچیلا‌جاق بو سیرر دوگونو؟

آغلین كیچیك‌لیگی قاورایا بیلمیر

خالیقین اؤلچوسوز بؤیوك‌لوگونو.

 

اوندا ائتیقادی درهل آرخا جرگه‌دن

درهال كمكیمه چاغیریرام من.

بئله‌جه گئدیرم ایناما دوغرو.

بیلمیرم، ایناما گئدن یولمو بو؟

 

سوال‌لار بئینیمی دئشیر گونبگون،

اؤزومه ان بؤیوك سیررم اؤزوم ده.

قئیری-آدی‌لیك‌لر بلكه بونونچون

دؤنور معجزه‌یه منیم گؤزومده؟

 

ائله یول گئدیرم، یول اوزون، یوخوش،

سون اوجو گؤرونمور گؤزه منزیلین

چاتدیغیم هر منزیل باشلانغیجییمیش

گئتمك ایستدیگیم تزه منزیلین.

 

6 یول، 1993

 

 

Əsarət - Azadlıq
Bəxtiyar vahabzadə

Əsarət odunda bişdi nəslimiz,
Azadlıq eşqinə yandıq, yaxıldıq.
Çatıb azadlığa, bu məbəddə biz,
Şükür namazını qıbləsiz qıldıq.

İndi biz azadıq, bizi bir zaman,
Şeytandan qoruyan abır-həyadan.
Azadıq düşmənə qəzəbdən, kindən,
Millət hədəf olub öz nifrətinə.
Qurtarıb özgənin əsarətindən
Düşdük özümüzün əsarətinə.

Azadlıq rəhmdən, insafdan da biz,
Millətin haqqıya üzbəüz olduq.
Ana yurdumuzun qansız, rəhmsiz,
Qəddar talançısı özümüz olduq.

Yoxdur əvəzimiz yalançılıqda,
Bu ona şər atır, o, buna böhtan.
Yurdu dağıtmaqda, talançılıqda,
Azadlıq qorxudan, Allah xofundan.

İndi azadlığım mənə qənimdir,
Bu gizli oyundan baş açmır fələk.
Məni kor quyudan çıxaran kəndir,
İndi boğazıma keçib halqa tək...

17 avqust, 1996.
اسارت - آزادلیق

 

اسارت اودوندا بیشدی نسلیمیز،

آزادلیق عشقینه یاندیق، یاخیلدیق.

چاتیب آزادلیغا، بو مبداء ده بیز،

شوكور نامازینی قیبله‌سیز قیلدیق.

 

ایندی بیز آزادیق، بیزی بیر زامان،

شیطان‌دان قورویان آبیر-حیا‌دان.

آزادیق دوشمنه غضب‌دن، كین‌دن،

میللت هدف اولوب اؤز نیفرتینه.

قورتاریب اؤزگه‌نین اسارتین‌دن

دوشدوك اؤزوموزون اسارتینه.

 

آزادلیق رحم‌دن، اینصاف‌دان دا بیز،

میللتین حاقییا اوزبوز اولدوق.

آنا یوردوموزون قان‌سیز، رحم‌سیز،

قددار تالان‌چی‌سی اؤزوموز اولدوق.

 

یوخ‌دور اوزیمیز یالان‌چی‌لیقدا،

بو اونا شر آتیر، او، بونا بؤهتان.

یوردو داغیتماقدا، تالان‌چی‌لیقدا،

آزادلیق قورخودان، الله خوفون‌دان.

 

ایندی آزادلیغیم منه قنیم‌دیر،

بو گیزلی اویون‌دان باش آچمیر فلك.

منی كور قویودان چیخاران كن‌دیر،

ایندی بوغازیما كئچیب هالقا تك...

 

17 آوقوست، 1996.

 

ƏHMƏD, AY ƏHMƏD
Bəxtiyar vahabzadə

Qaldıq nə günlərə... nə günlərə biz.
Hanı bığı burma igidlərimiz?
Hanı yanağından qan daman ərlər?
Hanı qoç Nəbilər, hanı Həcərlər?
Bəlkə anamızdan qul doğulmuşuq?
Bir tula payına möhtac olmuşuq...
Zəhmətin havayı, qazancın minnət,
Əhməd, ay Əhməd!
Yanvar, 1963

احمد، آی احمد

بختیار واهاب‌زاده

 

قالدیق نه گون‌لره... نه گون‌لره بیز.

هانی بیغی بورما ایگیدلریمیز؟

هانی یاناغین‌دان قان دامان ارلر؟

هانی قوچ نبی‌لر، هانی هجرلر؟

بلكه آنامیزدان قول دوغولموشوق؟

بیر تولا پایینا مؤهتاج اولموشوق...

زحمتین هاوایی، قازانجین میننت،

احمد، آی احمد!

یانوار، 1963

 

 

DÜNYANIN..
Bəxtiyar vahabzadə

Baş çıxarmaq həm çətindir, həm asan
İblisindən, mələyindən dünyanın.
Adəm satdı bir buğdaya cənnəti,
Tora düşdü kələyindən dünyanın.

Nə gözəldir, ürək geniş, söz açıq,
Yaşamadım bir sevdamı yarımçıq.
Əzab adlı dəyirmandan narın çıx,
Keçəcəksən ələyindən dünyanın.

Arzum üçün mələyən bir cüyürdüm,
O təpədən bu təpəyə yüyürdüm.
Niyə qorxum kəfənindən?
Nə gördüm
Beşiyindən, bələyindən dünyanın?

Ey Bəxtiyar, zaman ömrü əridər,
Ölümümüz axan vaxta borc ödər.
Arxasınca palaz kimi sürüdər
Bərk yapışsan ətəyindən dünyanın.

1977.

دونیانین..

 

باش چیخارماق هم چتین‌دیر، هم آسان

ایبلی‌سین‌دن، ملیین‌دن دونیانین.

آدم ساتدی بیر بوغدایا جننتی،

تورا دوشدو كلیین‌دن دونیانین.

 

نه گؤزل‌دیر، اورك گئنیش، سؤز آچیق،

یاشامادیم بیر سئودامی یاریمچیق.

ازاب آدلی دییرمان‌دان نارین چیخ،

كئچه‌جكسن الیین‌دن دونیانین.

 

آرزوم اوچون مله‌ین بیر جوگوردوم،

او تپه‌دن بو تپه‌یه یوگوردوم.

نیه قورخوم كفه‌نین‌دن؟

نه گؤردوم

بئشیگین‌دن، بلیین‌دن دونیانین؟

 

ائی بختیار، زامان اؤمرو اریدر،

اؤلوموموز آخان واختا بورج اؤدر.

آرخاسینجا پالاز كیمی سورودر

برك یاپیشسان اتیین‌دن دونیانین.

 

1977.