TƏNHA MƏZAR

1918-ci ildə erməni basqınına məruz qalmış Azərbaycana köməyə gələn türk ordusunun zabiti şücaətlə döyüsmüş, Şamaxı ətrafında erməni gülləsinə tuş gəlmişdir. 0, öz, arzusu ilə yaralandığı yerdə də dəfn olunmuşdur.

Yolun kənarında tənha bir məzar
Üstündə nə adı, nə soyadı var.
Ey yolçu, masını əylə bu yerdə
Soruş kimdir yatan tənha qəbirdə?

O, bir türk zabiti, qəhrəman, mətin!
Doğma qardaşına yardıma gəldi.
Qırğına tutulan millətimizin
Haqlı savaşına yardıma gəldi.

Uzaqdan hay verib sənin səsinə,
Gəldi, qayıtmadı öz ölkəsinə.
Düşmən səflərini o, soldan sağa
Biçib dəstəsiylə cəbhəni yardı.
Torpağın yolunda düşüb torpağa
Sənin torpağını sənə qaytardı.

Özü qoruduğu, həm can verdiyi
Yolun kənarında dəfn edildi o.
Uğrunda canını qurban verdiyi
Torpağı özünə vətən bildi o.

Yolçu, masınını bu yerdə əylə
O məzar önündə sən təzim eylə.
Səcdə qıl, dua ver onun ruhuna
Ayaq basdığın yer borcludur ona.

İyul, 1998

تنها مزار

 

1918-جی ایلده ائرمنی باسقینینا معروض قالمیش آذربایجانا كمكه گلن تورك اوردوسونون ظابطی شجاعتله دؤیوشموش، شاماخی اطرافیندا ائرمنی گولله‌سینه توش گلمیش‌دیر. 0، اؤز، آرزوسو ایله یارالاندیغی یئرده ده دفن اولونموش‌دور.

 

یولون كناریندا تنها بیر مزار

اوستونده نه آدی، نه سویادی وار.

ائی یول‌چو، ماسینی ایله بو یئرده

سوروش كیم‌دیر یاتان تنها قبیرده؟

 

او، بیر تورك ظابطی، قهرمان، متین!

دوغما قارداشینا یاردیما گلدی.

قیرغینا توتولان میللتیمیزین

حاق‌لی ساواشینا یاردیما گلدی.

 

اوزاق‌دان های وئریب سنین سسینه،

گلدی، قاییتمادی اؤز اؤلكه‌سینه.

دوشمن صف‌لرینی او، سول‌دان ساغا

بیچیب دستسیله جبهه نی یاردی.

تورپاغین یولوندا دوشوب تورپاغا

سنین تورپاغینی سنه قایتاردی.

 

اؤزو قورودوغو، هم جان وئردیگی

یولون كناریندا دفن ائدیلدی او.

اوغروندا جانینی قوربان وئردیگی

تورپاغی اؤزونه وطن بیلدی او.

 

یول‌چو، ماسینینی بو یئرده ایله

او مزار اؤنونده سن تزیم ائیله.

سجده قیل، دعا وئر اونون روحونا

آیاق باسدیغین یئر بورج‌لودور اونا.

 

یول، 1998

 

 

SUAL

Zülmün sonu yox, haqq unudulmuşmu, ilahi?
Dünyada ədalət yasaq olmuşmu, ilahi?
Dillərdə yalan, amma könüllərdə həqiqət
Haqq zalimə, düz əyriyə qulmuşmu ilahi?

Meydan sulayan ağ yalanın al şərabından
Millət təpədən dırnağa sərxoşmu, ilahi?

Əzdikcə vətən oğlu vətən oğlunu qəsdən
Bilməm, əzənin qəlbi məgər daşmı, ilahi?

Vicdan kimi, insaf kimi hisslər içimizdən
Bir yolluq atılmşmı, qovulmusmu, ilahi?

Hər möcüzü idrak eləyərkən, bu bəlanı
Qanmaqda beyinlər bu qədər boşmu, ilahi?

Mart, 1998.

سوال

 

ظلمون سونو یوخ، حاق اونودولموشمو، ایلاهی؟

دونیادا عدالت یاساق اولموشمو، ایلاهی؟

دیل‌لرده یالان، اما كؤنول‌لرده حقیقت

حاق ظالمه، دوز ایرییه قولموشمو ایلاهی؟

 

میدان سولایان آغ یالانین آل شرابین‌دان

میللت تپه‌دن دیرناغا سرخوشمو، ایلاهی؟

 

ازدیكجه وطن اوغلو وطن اوغلونو قصداً

بیلمم، ازه‌نین قلبی مگر داشمی، ایلاهی؟

 

ویجدان كیمی، اینصاف كیمی حیسس‌لر ایچیمیزدن

بیر یوللوق آتیلمشمی، قووولموسمو، ایلاهی؟

 

هر مؤجوزو ایدراك ائلیركن، بو بلانی

قانماقدا بئیین‌لر بو قدر بوشمو، ایلاهی؟

 

مارت، 1998.

 

 

TARİX
Bəxtiyar vahabzadə

Bizi ayırdılar mənliyimizdən,
Millət kökdən qopan bir budaq oldu.
Süzüldü yad səsi öz neyimizdən,
Keçmişin üzünə indi ağ oldu.

Hələ unuduldu Quran da, din də,
Keçib gəldiyimiz yollar danıldı.
Əridik özgələr, yadlar içində,
Hünərli, zəfərli illər danıldı.

Tarixdir hər daşın, qayanın yaşı,
Tarixlə bağlıdır insan, yurduna.
Yox isə bir xalqın tarix yaddaşı,
Vətən də quruca torpaqdır ona.

Yanvar, 1977

تاریخ

بختیار واهاب‌زاده

بیزی آییردی‌لار منلیگیمیزدن،

میللت كؤك‌دن قوپان بیر بوداق اولدو.

سوزولدو یاد سسی اؤز نئییمیزدن،

كئچمیشین اوزونه ایندی آغ اولدو.

 

هله اونودولدو قوران دا، دین ده،

كئچیب گلدیگیمیز یول‌لار دانیلدی.

اریدیك اؤزگه‌لر، یادلار ایچینده،

هونرلی، ظفرلی ایللر دانیلدی.

 

تاریخ‌دیر هر داشین، قایانین یاشی،

تاریخله باغ‌لی‌دیر اینسان، یوردونا.

یوخ ایسه بیر خالقین تاریخ یادداشی،

وطن ده قوروجا تورپاق‌دیر اونا.

 

یانوار، 1977

 

 

SON

On doqquz yanvarda doğum evləri
Ölümdən, qırğından xəbərsiz idi.
O gün Bakımızda axşamdan bəri,
Ölum ilə həyat üzbəüz idi.

Güllə səslərini çağa səsləri,
Batırdı o gecə, şükür Allaha !
Doldu şəhidlərin boşalan yeri,
Naşükür olmayaq vallan, bir daha.

Gedən oğulların, axan qanların,
Əvəzi su səpdi yanan qəlbimə.
O şənbə gecəsi doğulanların,
Onundan doqquzu oğlanmış demə.

Zalimin zəfəri başdan qələtdir,
Zamanın səsini biz də dinlərik.
Dünya gücümüzə yaxşı bələddir,
Hələ biçilməmiş əkilənlərik !

Mart, iyun 1990
Bakı- Şəki

 

سون

 

اون دوققوز یانواردا دوغوم ائولری

اؤلوم‌دن، قیرغین‌دان خبرسیز ایدی.

او گون باكیمیزدا آخشام‌دان بری،

اؤلوم ایله حیات اوزبوز ایدی.

 

گولله سس‌لرینی چاغا سس‌لری،

باتیردی او گئجه، شوكور اللها !

دولدو شهیدلرین بوشالان یئری،

ناشوكور اولمایاق واللان، بیر داها.

 

گئدن اوغول‌لارین، آخان قان‌لارین،

اوزی سو سپدی یانان قلبیمه.

او شنبه گئجه‌سی دوغولان‌لارین،

اونون‌دان دوققوزو اوغلانمیش دئمه.

 

ظالمین ظفری باش‌دان قلت‌دیر،

زامانین سسینی بیز ده دینلریك.

دونیا گوجوموزه یاخشی بلددیر،

هله بیچیلممیش اكیلنلریك !

 

مارت، یون 1990

باكی- شكی

 

 

 

 

SEVGININ TILSIMINDƏN

Həyat bizim üçün çox ağır oldu,
Bizim halımız bu, rüzgarımız bu.
Bu qədər bağlıykən könul-könülə,
Qorxuram həyatın hər zərbəsindən.
Biz gərək çıxmayaq bircə dəm belə
Sevginin tilsimli cazibəsindən.

Bir kökdən cücərir hər istəyimiz,
Eyni bir taleyi tən bölüşmüşük.
Çəkmə taylarıtək sağ-sol idik biz,
Sonradan gör necə tayekeş duşmuşuk.
İstək başımızda döndu qaxınca,
Tənələr dəmbədəm xırpalar bizi.
Məhəbbət dəmində ucaldan uca,
Həyat qəpik-qəpik xırdalar bizi.

Gətir xatirinə gecə-gündüzü,
Biri qapqaradır, biri ağappaq.
Sevginin bu tayı sevginin özü,
Sevginin o tayı gileydir ancaq.
Sevginin tilsimli cazibəsindən
Gəl,
gülüm,
çıxmayaq,
aman, çıxmayaq!

سئوگی‌نین طیلسیمین‌دن

 

حیات بیزیم اوچون چوخ آغیر اولدو،

بیزیم حالیمیز بو، روزگاریمیز بو.

بو قدر باغلییكن كؤنول-كؤنوله،

قورخورام حیاتین هر ضربه‌سین‌دن.

بیز گرك چیخمایاق بیرجه دم بئله

سئوگی‌نین طیلسیم‌لی جاذیبه‌سین‌دن.

 

بیر كؤك‌دن جوجریر هر ایستییمیز،

عینی بیر طالئیی تن بؤلوشموشوك.

چكمه تایلاریتك ساغ-سول ایدیك بیز،

سونرا‌دان گؤر نئجه تایئكئش دوشموشوك.

ایستك باشیمیزدا دؤندو قاخینجا،

تنه‌لر دمبه‌دم خیرپا‌لار بیزی.

محببت دمینده اوجال‌دان اوجا،

حیات قپیك-قپیك خیردا‌لار بیزی.

 

گتیر خاطرینه گئجه-گوندوزو،

بیری قاپقارا‌دیر، بیری آغاپپاق.

سئوگی‌نین بو تایی سئوگی‌نین اؤزو،

سئوگی‌نین او تایی گیلئی‌دیر آنجاق.

سئوگی‌نین طیلسیم‌لی جاذیبه‌سین‌دن

گل،

گولوم،

چیخمایاق،

آمان، چیخمایاق!

 

 

SEVDİNSƏ…

Sevdinsə…Beş il, on beş il nədir,
Bütün ömrün boyu gözləyəcəksən.
Nə boyda zülm etsə sevgili sənə,
Sevdinsə…"hər zülmə döz",- deyəcəksən.
Sevdinsə…Kölgəyə dönüb hər zaman
Sən onu hər yerdə izləyəcəksən.

Sevdinsə…qəm içib, dərd udacaqsan,
Onu unutmağı unutacaqsan.
Zərərin xeyirdir, xeyirin zərər,
Sevdinsə…Günahın içində həqsan.
Onu unutmağa çalışsan, əgər.
Sən özün özünü unudacaqsan.

Sevdinsə…qanqalı gül biləcəksən.
Hər əsən yarpağa kövrələcəksən.
Sevdinsə…nə dünən, nə də bu günsən,
Sevdinsə…həmişə sən gələcəksən.
Sevdinsə…bir ömrün ilk sabahısan,
Dünyanın ən böyük xeyirxahısan.

1980

سئودین ایسه…

 

سئودینسه…بئش ایل، اون بئش ایل نه دیر،

بوتون عؤمرون بویو گؤزله‌یه‌جكسن.

نه بویدا ظلم ائتسه سئوگی‌لی سنه،

سئودینس…"هر ظلمه دؤز"،- دئیه‌جكسن.

سئودینس…كؤلگه‌یه دؤنوب هر زامان

سن اونو هر یئرده ایزله‌یه‌جكسن.

 

سئودینس…قم ایچیب، درد اودا‌جاقسان،

اونو اونوتماغی اونوتا‌جاقسان.

زررین خئییردیر، خئییرین زرر،

سئودینس…گوناهین ایچینده هقسان.

اونو اونوتماغا چالیشسان، اگر.

سن اؤزون اؤزونو اونودا‌جاقسان.

 

سئودینس…قانقا‌لی گول بیله‌جكسن.

هر اسن یارپاغا كؤوره‌له‌جكسن.

سئودینس…نه دونن، نه ده بو گونسن،

سئودینس…همیشه سن گله‌جكسن.

سئودینس…بیر اؤمرون ایلك ساباهیسان،

دونیانین ان بؤیوك خئییرخاهیسان.

 

1980

 

 

QÜRBƏT-VƏTƏN
Bəxtiyar vahabzadə

Anamız birdirsə Vətən də birdir
Nə ana, nə Vətən iki olammaz.
Qürbətdə tapdığın xeyir də şərdir
Qəlbin bu xeyirdən isıqlanammaz.

Qürbətin xeyrinə ay aldanan kəs,
Vətənin şərinə kim ortaq olsun?
Vətəni özünə qürbət sanan kəs
Sənin anan ölüb, başın sağ olsun!

Hamı həşirdədir güzəranıyla
Ceyran belindədir bir loxma əppək.
Ana yaralıysa, oğul qanıyla
Onun yaraları yuyulsun gərək.

Yediyim, içdiyim dərddi, qəmdisə
Neyləmək? Bu ocaq, bu yurd mənimdir.
Göz yaşım axan yer qürbətimdisə,
Qanım axan yerlər, öz Vətənimdir.

Harda olursan ol, qəlbin fəhmi var
Səni torpaq çəkər, səni qan çəkər.
Qürbətdə Vətənçin gözü yaşlılar
Vətənin naminə canmdan keçər.

Avqust, 1998.

قوربت-وطن

 

آنامیز بیردیرسه وطن ده بیردیر

نه آنا، نه وطن ایكی اولامماز.

قوربتده تاپدیغین خئییر ده شردیر

قلبین بو خئییردن ایسیقلانامماز.

 

قوربتین خئیرینه آی آلدانان كس،

وطه‌نین شرینه كیم اورتاق اولسون؟

وطنی اؤزونه قوربت سانان كس

سنین آنان اؤلوب، باشین ساغ اولسون!

 

هامی هشیرده‌دیر گوزرانییلا

جئیران بئلینده‌دیر بیر لوخما اپپك.

آنا یارالییسا، اوغول قانییلا

اونون یارا‌لاری یویولسون گرك.

 

یئدیگیم، ایچدیگیم درددی، قمدیسه

نئیلمك؟ بو اوجاق، بو یورد منیم‌دیر.

گؤز یاشیم آخان یئر قوربتیمدیسه،

قانیم آخان یئرلر، اؤز وطنیم‌دیر.

 

هاردا اولورسان اول، قلبین فهمی وار

سنی تورپاق چكر، سنی قان چكر.

قوربتده وطنچین گؤزو یاش‌لی‌لار

وطه‌نین نامینه جانم‌دان كئچر.

 

آوقوست، 1998.

 

 

QUL BAZARI

Gəldi başımıza min qan, min qada
Bunlar tarixdən də bizə tanışdır.
Bəşərin quldarlıq zamanında da
Bu millət qul alıb, qul satmamışdır.

Nədir qul bazarı, hardan çıxdı bu?
Öz halal yurdunda millət qul oldu?
Qış ötdü, yaz gəldi, bitmədi yonca
Xəzana döndümü şirin xəyallar?
Oturab səkidə küçə boyunca
Müştəri gözləyir bu təzə qullar.

Bir parça çörəkçin bu bədbəxılərin
Açılır başına min cür oyunlar-
Səhərdən axşama qaya capmağa,
Zibil dasımağa hazırdı onlar.

"Gəl" - deyə çağırsan, əllisi birdən
Cumacaq üstünə daş səkilərdən.
Özün seç, çəkinmir qul olduğuna
Az, ya çox, nə versən sükrandır ona.
Qulun nə haqqı var "Bu azdır" deyə
Sahib ağasıyla çənə döyməyə?

Satdıq Qarabağı uf demədən biz
Satdıq otelləri, zavodları da.
Min cür sərvətimiz, var-dövlətimiz
Satıldı, el qaldı quruca yurdda.

Biri-birimizi satırıq bu gün
Ayıra bilmirik doğrmadan yadı.
Vərdişə çevrilib satmaq bizimçün
Daha satılmağa bir şey qalmadı.
Hərraca qoymuşuq bu məmləkəti,
İndi də satırıq namus, qeyrəti.

Ünvan ləkələndi, ad ləkələndi,
Tapdandı min illik şərəf də, şan da.
Amandır, qoymayın, satılır indi
Millətin mənliyi qul bazannda.

Varlı tanıyıram vicdanı miskin,
Qıymaz bircə quruş var-dövlətindən.
Bir acı doydurmaq, nadan nə bilsin
Savabdır yüz Kəbə ziyarətindən.

Durduğumuz yerdə biz addım sayıb,
İrəli getmədik bir addım belə.
Daim dilədiyi haqqa çatmayıb,
Bu millət nəyisə gözləyir hələ.

Durur illər boyu durduğu yerdə
Bu yolun əvvəli, axırı məchul.
Millətin yarısı yad ölkələrdə,
Yarısı doğmaca vətənində qul.

Adamlar talanır öz mənzilində
Əcnəbi sahibkar lap ağ eylədi.
Aldığı zavodda ana dilində
Danışmağı bizə yasaq eylədi.

Əcnəbi ağadır sanki bu yurda
Sinəm ayaqlara yol olmuş bu gun.
Eloğlum həm yurdda, həm də kənarda
Hakim əcnəbiyə qul olmus bu gün.

Onlar iş axtarır yaşamaq üçün
Bu adi istək də çox imiş məgər?
Bizdən iş istəyən bu möhtacların
Yaşamaq haqqı da yox imiş məgər?

İstiqlal qazanıb biz elə bildik,
Qurtardıq milləti qəhr edən oddan.
Amma bilmədik ki, məhrum edildik,
Dağlarda qurutdan, aranda tutdan.

Əzilir, soyulur bu xalq günbəgün,
Dözümdə, səbrdə, vallah, fil olduq.
Bəlkə bu milləti qul eləməkçün
Biz qan bahasına müstəqil olduq?

Ölkəm müstəmləkə, yada qul ikən
Millət gəlmələrə qul ki, deyildi.
İndi bu məmləkət müstəqil ikən
Millət qula dönüb sındı, əyildi.

Ünvan ləkələndi, ad ləkələndi,
Tapdandı min illik şərəf də, şan da.
Amandır, qoymayın, satılır indi
Millətin mənliyi qul bazarında.

6 noyabr. 1998.

قول بازاری

 

گلدی باشیمیزا مین قان، مین قادا

بون‌لار تاریخ‌دن ده بیزه تانیش‌دیر.

بشرین قولدارلیق زامانیندا دا

بو میللت قول آلیب، قول ساتمامیش‌دیر.

 

ندیر قول بازاری، هاردان چیخدی بو؟

اؤز حالال یوردوندا میللت قول اولدو؟

قیش اؤتدو، یاز گلدی، بیتمه‌دی یونجا

خزانا دؤندومو شیرین خیال‌لار؟

اوتوراب سكیده كوچه بویونجا

موشتری گؤزلییر بو تزه قول‌لار.

 

بیر پارچا چؤرك چون بو بدبخلرین

آچیلیر باشینا مین جور اویون‌لار-

سحردن آخشاما قایا چاپماغا،

زیبیل داشیماغا حاضیردی اونلار.

 

"گل" - دئیه چاغیرسان، اللی‌سی بیردن

جوما‌جاق اوستونه داش سكی‌لردن.

اؤزون سئچ، چكینمیر قول اولدوغونا

آز، یا چوخ، نه وئرسن شوكران‌دیر اونا.

قولون نه حاقی وار "بو آزدیر" دئیه

صاحب آغاسییلا چنه دؤیمه‌یه؟

 

ساتدیق قاراباغی اوف دئمه‌دن بیز

ساتدیق اوتئل‌لری، زاوودلاری دا.

مین جور ثروتیمیز، وار-دؤولتیمیز

ساتیلدی، ائل قالدی قوروجا یورددا.

 

بیری-بیریمیزی ساتیریق بو گون

آییرا بیلمیریك دوغروا‌دان یادی.

وردیشه چئوریلیب ساتماق بیزیمچون

داها ساتیلماغا بیر شئی قالمادی.

حرراجا قویموشوق بو مملكتی،

ایندی ده ساتیریق ناموس، قئیرتی.

 

عونوان لكه‌لندی، آد لكه‌لندی،

تاپ‌داندی مین ایللیك شرف ده، شان دا.

آمان‌دیر، قویمایین، ساتیلیر ایندی

میللتین من‌لیگی قول بازاریندا.

 

وارلی تانیییرام ویج‌دانی میسكین،

قییماز بیرجه قوروش وار-دؤولتین‌دن.

بیر آجی دوی‌دورماق، نادان نه بیلسین

ثاواب‌دیر یوز كعبه زیارتین‌دن.

 

دوردوغوموز یئرده بیز آددیم ساییب،

ایره‌لی گئتمدیك بیر آددیم بئله.

دایم دیله دیگی حاقا چاتماییب،

بو میللت نییسه گؤزلییر هله.

 

دورور ایللر بویو دوردوغو یئرده

بو یولون اولی، آخیری مجهول.

میللتین یاری‌سی یاد اؤلكه‌لرده،

یاری‌سی دوغماجا وطه‌نینده قول.

 

آدام‌لار تالانیر اؤز منزیلینده

اجنبی صاحیبكار لاپ آغ ائیله‌دی.

آلدیغی زاووددا آنا دیلینده

دانیشماغی بیزه یاساق ائیله‌دی.

 

اجنبی آغا‌دیر سانكی بو یوردا

سینم آیاق‌لارا یول اولموش بو گون.

ائل اوغلوم هم یورددا، هم ده كناردا

حاكم اجنبییه قول اولموش بو گون.

 

اونلار ایش آختاریر یاشاماق اوچون

بو آدی ایستك ده چوخ ایمیش مگر؟

بیزدن ایش ایسته‌ین بو مؤحتاج‌لارین

یاشاماق حاقی دا یوخ ایمیش مگر؟

 

ایستیقلال قازانیب بیز ائله بیلدیك،

قورتاردیق میللتی قهر ائدن اوددان.

اما بیلمدیك كی، محروم ائدیلدیك،

داغ‌لاردا قوروت‌دان، آراندا توت‌دان.

 

ازیلیر، سویولور بو خالق گونبه گون،

دؤزومده، صبرده، واللاه، فیل اولدوق.

بلكه بو میللتی قول ائتمه ك اچون

بیز قان باهاسینا موستقیل اولدوق؟

 

اؤلكم موستملكه، یادا قول ایكن

میللت گلمه‌لره قول كی، دئییلدی.

ایندی بو مملكت موستقیل ایكن

میللت قولا دؤنوب سیندی، اییلدی.

 

اونوان لكه‌لندی، آد لكه‌لندی،

تاپ‌داندی مین ایللیك شرف ده، شان دا.

آمان‌دیر، قویمایین، ساتیلیر ایندی

میللتین من‌لیگی قول بازاریندا.

 

6 نویابر. 1998.

 

 

QORXU

Mənim sol əlimdə yanıq yeri var,
O mənə töhfədir körpəliyimdən.
Odun odluğundan xəbərsiz vaxtlar
əlimi manqalda yandırmışam mən.

Mənə "cız" dedilər,
Ancaq qorxmadım.
əlimi yandırıb tanıdım odu.
Mənim həyat ilə ilk tanışlığım
əlimi yandıran oddan başladı...

Oxşadı gözümü hələ uşaqkən
Ocağın al-əlvan alovu, közü
Dünyaya gələli, bilmirəm nədən
Nəyə vurulduqsa, yandırdı bizi...

Mən oddan qorxmadım yanana qədər;
Mən qorxu bilmədim qanana qədər.
Elə ki, yandım,
Odla oynamaqdan qorxdum, dayandım.
Başlandı qorxu-
Başlandı ehtiyat-
Başlandı həyat...
1966, Şəki

قورخو
منیم سول الیمده یانیق یئری وار
او منه تحفه دیر كؤرپه لیگیمدن
اودون اودلوغوندان خبرسیز واخلار
الیمی مانقالدا یاندیرمیشام من
...
منه جیز دئدیلر
آنجاق قورخمادیم
الیمی یاندیریب تانیدیم اودو
منیم حیاتیله ایلك تانیشلیغیم
الیمی یاندیران اوددان باشلادی
...
اوخشادی گؤزومو هله اوشاق كن
اوجاغین آل الوان آلاوی كؤزو
دونیایا گله لی بیلمیرم ندن
نییه وورولدوقسا یاندیریر بیزی
...
من اوددان قورخمادیم یاناناقدر
من قورخو بیلمه دیم قانانا قدر
ائله كی یاندیم
اودلا اویناماقدان قورخدوم دایاندیم
باشلاندی قورخو
باشلاندی احتیاط
باشلاندی حیات
...
شاعر : بختیار وهابزاده

 

QORXU 2
Bəxtiyar vahabzadə

Mən qorxuram, sən qorxursan,
O da qorxur, bu da qorxur,

Biz qorxuruq.
Təzə fikir beynimizə gələn kimi
tez qorxuruq.
Başqasından qorxduğumuz bəs deyilmiş,
Özümüzdən biz qorxuruq!
Qorxu, qorxu!
Bir qurd olub yeyir bizi içimizdən,
Nə gözləyir Vətən bizdən?
İradə yox,
kişilik yox.
Biz qorxuruq,
biz susuruq.
Fikir ölür,
can sustalır,
ürək dönüb,
ruh boğulur.
Qorxu bizim dilimizdə kilid olur,
Beynimizdə qıfıl olur.
Dərd budur ki, bu dərdi də
Biz qanırıq, biz bilirik.
Qorxa-qorxa
Özümüz də özümüz üçün
Biz qorxuya çevrilirik.

15 iyul 1972

قورخو 2

بختیار واهاب‌زاده

 

من قورخورام، سن قورخورسان،

او دا قورخور، بو دا قورخور،

 

بیز قورخوروق.

تزه فیكیر بئینیمیزه گلن كیمی

تئز قورخوروق.

باشقاسین‌دان قورخدوغوموز بس دئییلمیش،

اؤزوموزدن بیز قورخوروق!

قورخو، قورخو!

بیر قورد اولوب یئییر بیزی ایچیمیزدن،

نه گؤزلییر وطن بیزدن؟

ایراده یوخ،

كیشی‌لیك یوخ.

بیز قورخوروق،

بیز سوسوروق.

فیكیر اؤلور،

جان سوستالیر،

اورك دؤنوب،

روح بوغولور.

قورخو بیزیم دیلیمیزده كیلید اولور،

بئینیمیزده قیفیل اولور.

درد بودور كی، بو دردی ده

بیز قانیریق، بیز بیلیریك.

قورخا-قورخا

اؤزوموز ده اؤزوموز اوچون

بیز قورخویا چئوریلیریك.

 

15 یول 1972

 

 

QIZIMA

Gəlirsən, gedirsən…
Gözüm önündə,
Bilmirsən nə sorur, nə deyir atan.
Üzündən, gözündən,
Hər bir sözündən
Qəlbini oxumaq istəyir atan.

Gəlirsən, gedirsən… heç nə sormuram,
Baxışlar danışır, baxışlar ancaq.
Bilmək istəyirəm, a mənim balam,
Səni isidirmi qonduğun budaq?
Qınama, bələdəm mən bu həyata,
Kim çərxi geriyə döndərə bilmiş?
Övlada qızıldan təxt verər ata,
Qızıldan bəxtini kim verə bilmiş?
Gəlirsən, gedirsən.
Dəyişmiş bizim
Sözümüz, sorğumuz…
Bu sən,
bu da mən
Elə gəlirsən ki, elə bil, qızım,
Bu evdə doğulub böyməmisən.

Bir az yad olmusan,
Bir az utancaq,
Əvvəlki ərkini istərəm yenə.
Gələndə qonaqsan, gedəndə qonaq,
Nə tez özgələşdi bu ocaq sənə?

Sənin xislətin də nə tez dəyişdi,
Demə gileyliyəm, yox, yox, şadam mən,
Sev ki, seviləsən…
Bizimki keçdi,
İndi sənin üçün narahatam mən.

Qoru hər ləkədən məhəbbətini,
Hər yerdə,
həmişə,
hər zaman, qızım.

Arxan-ata evi…
Səadətini
Yalnız ər evində tapasan, qızım.

May, 1978

قیزیما

 

گلیرسن، گئدیرسن…

گؤزوم اؤنونده،

بیلمیرسن نه سورور، نه دئییر آتان.

اوزون‌دن، گؤزون‌دن،

هر بیر سؤزون‌دن

قلبینی اوخوماق ایستییر آتان.

 

گلیرسن، گئدیرسن… هئچ نه سورمورام،

باخیش‌لار دانیشیر، باخیش‌لار آنجاق.

بیلمك ایستییرم، آ منیم بالام،

سنی ایسیدیرمی قوندوغون بوداق؟

قیناما، بله‌ده م من بو حیاتا،

كیم چرخی گئرییه دؤندره بیلمیش؟

اؤولادا قیزیل‌دان تخت وئرر آتا،

قیزیل‌دان بختینی كیم وئره بیلمیش؟

گلیرسن، گئدیرسن.

ده ییشمیش بیزیم

سؤزوموز، سورغوموز…

بو سن،

بو دا من

ائله گلیرسن كی، ائله بیل، قیزیم،

بو ائوده دوغولوب بؤیومه میسه ن.

 

بیر آز یاد اولموسان،

بیر آز اوتانجاق،

اوولكی اركینی ایسترم یئنه.

گلنده قوناقسان، گئدنده قوناق،

نه تئز اؤزگه‌لشدی بو اوجاق سنه؟

 

سنین خیصلتین ده نه تئز دییشدی،

دئمه گیلئی‌لییم، یوخ، یوخ، شادام من،

سئو كی، سئویله سه ن…

بیزیمكی كئچدی،

ایندی سنین اوچون ناراحاتام من.

 

قورو هر لكه‌دن محببتینی،

هر یئرده،

همیشه،

هر زامان، قیزیم.

 

آرخان-آتا ائوی…

سعادتینی

یالنیز ار ائوینده تاپاسان، قیزیم.

 

مای، 1978

 

 

QƏZƏL

'Gəl-gəl' deyə hicrində kaman tək mələdim mən,
Bir ömrü sənin eşqinə qurban elədim mən.
Asudə tifildin, nə qəmin vardı, nə dərdin,
Dərdimlə sənin gözlərini sürmələdim mən.

Hissim sənə 'gəl-gəl' dedi, əqlim dedi 'get-get'
Bu qanlı döyüşdən mənə imdad dilədim mən.

Eşqim də qaxınc oldu mənim başıma hər gün,
Bir eşqin ucundan nə qədər tənə yedim mən.
Öz hissini dustaq eləyən Bəxtiyar olmaz,
Öz eşqimə, öz könlümü zindan elədim mən.

fevral, 1969.

غزل

 

'گل-گل دئیه هیجرینده كامان تك مه له دیم من،

بیر عؤمرو سنین عشقینه قوربان ائلدیم من.

آسوده طیفیلدین، نه قمین واردی، نه دردین،

دردیمله سنین گؤزلرینی سورمه له دیم من.

 

حیسسیم سنه 'گل-گل دئدی، اقلیم دئدی 'گئت-گئت

بو قان‌لی دؤیوش‌دن منه ایمداد دیله دیم من.

 

عشقیم ده قاخینج اولدو منیم باشیما هر گون،

بیر عشقین اوجون‌دان نه قدر طعنه یئدیم من.

اؤز حیسسینی دوستاق ائله‌ین بختیار اولماز،

اؤز عشقیمه، اؤز كؤنلومو زیندان ائلدیم من.

 

فئورال، 1969.

 

 

QƏRİBƏDİR
Bəxtiyar vahabzadə

Dövran bizi tarixdə veyilləndirən oldu,
Bir yerdə donub göl kimi lilləndirən oldu.
Dünyaya Uluq bəy* kimi dahini verən xalq,
Bir qul kimi yad millətə pambıq verən oldu.
1973
* Teymurləngin nəvəsi məşhur astranom Uluğbəy nəzərdə tutulur.

قریبه‌دیر

بختیار واهاب‌زاده

 

دؤوران بیزی تاریخده وئییللن‌دیرن اولدو،

بیر یئرده دونوب گؤل كیمی لیللن‌دیرن اولدو.

دونیایا اولوق بی* كیمی داهینی وئرن خالق،

بیر قول كیمی یاد میللته پامبیق وئرن اولدو.

1973

* تئیمورلنگین نوه‌سی مشهور آسترانوم اولوغبی نظرده توتولور.

 

 

QƏRİBƏ DEYİLMİ?

Qəribə dünyadır, bəzən baş yarır
Ayağın dəstəyi taxta çəliklər.
Bəzən qul sahibi qula yalvarır
Dünyanı fırladır qəribəliklər.
- Dünya çalxalanır yenə dəniz tək.
- Bu böyük dünyanın dərdini çəkmək
Bizəmi qalıbdır?
- Vallah, nə deyim?
Sənə yox, mənəsə qalıb, neyləyim?

Qəribə deyilmi?
Sən sirr, mən də sirr.
Bu sirri bilmirik necə çözməli?
Kimi övladının dərdini çəkmir,
Kimi də xalqının dərdindən dəli!
Torpaq əldən getdi, ölkə talandı,
Sənin nə vecinə, günün ağ olsun.
Səninçün dünyada hər şey yalandı
Təki damağın çağ, canın sağ olsun.
Bu boyda millətin ağır günündə
Qaşını çatmaq da sənə əzabdır.
Qardaşın döyülsə gözün önündə
Deyərsən, nə hay-küy, nə şaphaşapdır?

Ayıra bilirsən xeyirdən şəri,
Mənfəət meydanı səninçin gendir.
Nə Vətən, nə millət?
Səndən ötəri
Harda xeyrin varsa, ora vətəndir.
Xalqın naləsinə qulaqların kar,
Millətin içində millətə yadsan.
Dərddən başımıza yağdı yağışlar,
Səni islatmadı, dərddən azadsan.
Bir qırıq dəymədi xeyrin özgəyə
Quru ağacdan da meyvə dərmisən.
Xeyrinin gözüylə baxdın hər şeyə
Dünyanı cibinə yerləşdirmisən.
Qışın çovğunu da sənə yaz gəlir
Əgər mənfəətin var isə bundan.
Xeyrindən özgə şey sənə vız gəlir
Araz açığından, Kür topuğundan.
Heç demə, dünyada dünyada kənar
Zamanın çölündə yaşayan da var...

Oktyabr, 1998.

قریبه دئییلمی؟

 

قریبه دونیا‌دیر، بعضا باش یاریر

آیاغین دستیی تاختا چلیك‌لر.

بعضا قول صاحبی قولا یالواریر

دونیانی فیرلا‌دیر قریبه‌لیك‌لر.

- دونیا چالخا‌لانیر یئنه دنیز تك.

- بو بؤیوك دونیانین دردینی چكمك

بیزمی قالیب‌دیر؟

- واللاه، نه دئییم؟

سنه یوخ، منه‌سه قالیب، نئیلییم؟

 

قریبه دئییلمی؟

سن سیرر، من ده سیرر.

بو سیرری بیلمیریك نئجه چؤزمه‌لی؟

كیمی اؤولادینین دردینی چكمیر،

كیمی ده خالقینین دردین‌دن دلی!

تورپاق الدن گئتدی، اؤلكه تالاندی،

سنین نه وئجینه، گونون آغ اولسون.

سنینچون دونیادا هر شئی یالاندی

تكی داماغین چاغ، جانین ساغ اولسون.

بو بویدا میللتین آغیر گونونده

قاشینی چاتماق دا سنه عذاب‌دیر.

قارداشین دؤیولسه گؤزون اؤنونده

دئیرسن، نه های-كوی، نه شاپهاشاپ‌دیر؟

 

آییرا بیلیرسن خئییردن شرعی،

منفت میدانی سنینچین گئن‌دیر.

نه وطن، نه میللت؟

سن‌دن اؤتری

هاردا خئیرین وارسا، اورا وطن‌دیر.

خالقین ناله‌سینه قولاق‌لارین كار،

میللتین ایچینده میللته یادسان.

درددن باشیمیزا یاغدی یاغیش‌لار،

سنی ایسلاتمادی، درددن آزادسان.

بیر قیریق دیمه‌دی خئیرین اؤزگه‌یه

قورو آغاج‌دان دا مئیوه درمیسن.

خئیری‌نین گؤزویله باخدین هر شئیه

دونیانی جیبینه یئرلشدیرمیسن.

قیشین چووغونو دا سنه یاز گلیر

اگر منفتین وار ایسه بون‌دان.

خئیرین‌دن اؤزگه شئی سنه ویز گلیر

آراز آچیغین‌دان، كور توپوغون‌دان.

هئچ دئمه، دونیادا دونیادا كنار

زامانین چؤلونده یاشایان دا وار...

 

اوكتیابر، 1998.

 

 

Qapılar

Dil lal, gözleri kordur, qulağı kar qapılar
Özü gen olsa da istəklər üçün dar, qapılar.

Çözülür müşgülümüz rəsmi otaqlarda, fəqət
Üzünü haqlı təmənnalara bağlar, qapılar.

Sahibin vaxtı əgər yox isə bədbəxtlər üçün
Elə kandarda onun köksünü dağlar, qapılar.

Qapıdan incə təbəssümlə və arzularla girib
Çölə ağlar çıxanın halına ağlar, qapılar.

Nə bilək gizli otaqlardakı həngamələri,
Bizə naməlum olan sirrləri saxlar qapılar.

Qapılardan qovulan boynu bükük bəndələrin
Ahı dəhşətli olur, ah ilə laxlar qapılar.

30 iyun, 1998

قاپی‌لار

 

دیل لال، گؤزله ری كوردور، قولاغی كار قاپی‌لار

اؤزو گئن اولسا دا ایستك‌لر اوچون دار، قاپی‌لار.

 

چؤزولور موشگولوموز رسمی اوتاق‌لاردا، فقط

اوزونو حاق‌لی تمننا‌لارا باغ‌لار، قاپی‌لار.

 

صاحبین واختی اگر یوخ ایسه بدبخت‌لر اوچون

ائله كانداردا اونون كؤكسونو داغ‌لار، قاپی‌لار.

 

قاپی‌دان اینجه تبسسومله و آرزولارلا گیریب

چؤله آغلار چیخانین حالینا آغلار، قاپی‌لار.

 

نه بیلك گیزلی اوتاق‌لارداكی هنگامه‌لری،

بیزه ناملوم اولان سیررلری ساخ‌لار قاپی‌لار.

 

قاپی‌لاردان قووولان بوینو بوكوك بنده‌لرین

آهی دهشت‌لی اولور، آه ایله لاخ‌لار قاپی‌لار.

 

30 یون، 1998