Ata can

Sən əgər yuxuydunsa

O şirin uyğuma birdə

Gələ bilsən  nə olar?

Nə yaman günlərə qaldım

Sən öləndən sonra

O güni

O  qaranlığ gündə

Mən uşağ oynamağa getmişdim

Ki  QIZILÇAY qırağinda

Da   bütün   qussələri

Elə birbir  soyunam

 

Ki döşəm məndə çiməm

 

Məşəbayram  da  gəlirdi

Ah

 çiynindəki bel

hara bu bel külüyüynən?

biri yoldan keçəri

baxdı soruşdu

dedi MƏŞSƏN də ölübdi

 

çimməmiş paltarı geydim

tudabanə evə qaşdım

yolda mən əhd elədim ki

dadaşım ölməsə gər

ki mən onbeş gün oruş tutmalıyam

keçinirdi ürəyim

evə girdim dadaşım!

 

Yatmışıdın

 yazığ əmmə yazığ əmmə

gözünün  yaşlarını gizlədə bilmirdi yazığ

Mən dedim ki bacıma

Dadaşım burdadı ha

Mən uşağ nə anlıyaydım

Ki sən indi öləcəksən

Ama annam baxışıyla

 mənə bildirdi ki mən

 

Beş yaşında kişiyəm

axı mən birdənəyəm

tək oğul

o güni məşsəhnə əmqızı gətdi məni öz evlərinə

başımı qatdı uşaxlar

iki gun mən orda qaldım

o gecə mən səni gördüm yuxuda

ağrıyan dişlərimi ağzımdan

götürürdün birbir

yuxudan disgindim

 

hə

nə yaman göylümə düşdün 

səhər olmuşdu dadaş!

 

evə qaşdım

axı mən yol yeriməzdim

sən diyərdin

bala qaşma yıxılarsan

 

evi sənsiz gördum

 

hanı bəs dadaş soruşdum

dedilər getdi çölə

o ki mənsiz gedə bülməzdi çölə

bacılar səssəsə ağlaşdilar amma

məni-maymax təzə büldüm ki ölübsən 

 

başladım mən gedirəm

bulurəm mən dadaş harda

o qəbistannıxda

necə ağlıram yanıxlı

məni heş kəs tuta bülməz

gedirəm mən

gedirəm

gəldim axtardım ama

 

da səni tapmadım eyvay

 

otuz ildi axtarır göz

nə deyim ki

yandırır söz

 

sən gedəndən sora mən tək qaldım

elə yalqız

 

neyləmək

 xatirələr vardi dadaş

sən qoyubsan mənə  çox xatirələr ersiyyə

amma səndən sora hammı atalar

qocalıblar

mənim amma dadaşim

ürəyidə

 bir cavandır yaşıyır

heşdə qocalmır

 

indi mən bir ata olsamda əyər

yenə sənsizlədişəm

yenə o isti əlin göylə düşübdi 

ELÇI

آتا جان

ائله بیل یوخویدون سه ن

دولانیب بیرده گه له رسه ن یوخوما؟

سه ن گه له رسه ن یوخودان

دورمارام هئچ

نه یامان گونله ره  قالدیم

سه ن  اوله نده ن  سونرا

او گونی

او قارانلیغ گونده

مه ن  اوشاغ اویناماغا گئتمیشدیم

كی قیزیل چای قیراغیندا

دا بوتون قوصصه له ری

ائله بیربیر سویونام

كی دوشه م  مه نده چیمه م

 

مه شه بایرام كی گه لیردی

هارا بو بئل كولویوینه ن؟

بیری یولدان كئچه ری

باخدی سوروشدو

دئدی كی مه شسه ن  اؤلوبدی

 

ته له سیك  پالتاری گئیدیم

تو دابانه ائوه قاشدیم

یولدا مه ن عهد ائله دیم كی

داداشیم اؤلمه سه گه ر

كی مه ن اون بئش گون اوروش دوتمالییام

اوره ییم گوپ گوپ ائلیردی

 دورا بیلمیردی سینه مده

ائوه گیردیم

سنی گؤردوم

یوشودوم

یاتمیشدین

یازیغ عمه یازیغ عمه

گؤزونون یاشلارینی گیزله ده بیلمیردی داها

مه ن  اوشاغ نه آنلییایدیم

كی سه ن ایندی  اؤله جه كسه ن

 

او گونی مه ش سهنه

عمقیزی گه تدی مه نی اؤز ائوله رینه

باشیمی قاتدی اوشاغلار

ایكی گون  مه ن  اوردا قالدیم

او گئجه مه ن  سه نی  گؤردوم یوخودا

آغرییان دیشله ریمی آغزیمدان

گؤتوروردون بیربیر

یوخودان دیسكیندیم

نه یامان گؤیلومه دوشدون

سه حه ر  اولموشدو داداش

ائوه قاشدیم

آخی مه ن  یول یئریمه زدیم

سه ن دییه ردین:

بالا قاشما ییخیلارسان

ائوه گیردیم

ائوی سه ن سیز گؤردوم

هانی به س داداش سوروشدوم

دئدیله رایندی گه له ر گئتدی چؤله

كوسدوروبسوز اونی یوخسا؟

او كی مه ن سیز گئده بولمه زدی چؤله

باجیلار سه س سه سه آغلاشدیلار آمما

مه نی –مایماخ تازا بولدوم كی اؤلوبسه ن

 

باشلادیم  مه ن گئدیره م

بولوره م  مه ن  داداش هاردا

او قبیستانلیغدا

نئجه آغلیرام یانیغلی

مه نی هئش كه س توتا بولمه ز

گئدیره م مه ن

گئدیره م

گه لدیم آختاردیم چوخ

نئجه مه ن سنی ایتیردیم

دا سنی تاپانمادیم كی

 

آمان آللا ه نه اولاردی

سنی مه ن بیرده تاپایدیم

ایكیمیز بیرده گئده یدیك قه ره ناز چؤلله رینه

او پالان داشدان آشایدیخ

جمشیدین باخجاسینا بیر ده گیره یدیم

بیر تومن مه نده وئره یدیم عمی یه

بیرجه ده سمال ارییه

عمی جمشید ده دییه یدی

كیشی یئن گه ل چاییم حاضردی آ مشسه ن

نه دوروبسان یولون اوسته ن

 

نه گؤزه ل چارداغی واردی

سوروشایدیم سه نده ن

 

آمان آللا ه نه اولاردی

اوجا داغلار اوجالایدی

آتا مشسه ن قوجالایدی

بیر ده سئلله راتیلایدی

داشلارین اوستونده ن

بیر ده مئه یئلله ر اسه یدی

او قیزیل بوغدالارین ساشلارینی بیر بیرینه بیر ده هؤره یدی

اوتورایدیخ ایكیمیز

جار جارین اوستونده

اوخویایدین آپاریب سئل سارانی

آلا گؤزلی بالانی

یئنه بیر كؤرپو قورایدی سئلله رین اوستونده ن

ائلله رین خان چوبانی

كوله شی سالدی كوله شده ن جار جار

بیر ده دییه یدین

دینجه لیب بیر كاسا آیرانی ایچه نده ن سونرا

آیرایدین كوله شینده ن چه تی هم بوغدانی

 

𨢁

آمان آللا ه نه اولاردی

هاوا بیر خاریلدایایدی

قاشقا میل باشینی بیرده

چن دومانلار بورویه یدی

بیرده بیر یاغیش یاغایدی

هاناسین آغ بولوت او گویده قورایدی , توخویایدی

سه ن دییه یدین بالا قاش بئل گه تی كی بند آپاریب

یئنه بیر دسته مارال داغدان انه یدی

یونجایا باسقین ائدیب گولله رینی بیرده ده ره یدی

چوبانین ایتله ری بیرده ن یوگوره یدی

اوولارین دسته سی گه ژلیك ده ن آشایدی

تاماشایدی

مش ایمام  وئردی دییه یدی

اوتوفنگی گه تیر آی قیز

گوروم آولار هارا گئتدی

فه ره له ر كهلیگینه ن بیرده اوچایدی كه پیره

 

 

نئیله مه ك

 خاطیره له ر چوخدی داداش

سه ن  قویوبسان مه نه چوخ خاطیره له ر ارثییه

آمما سه نده ن سورا هاممی آتالار

قوجالیبلار

مه نیم آمما داداشیم

اوره ییمده 

بیر جاواندیر یاشیییر

هئشده قوجالمیر

 

ایندی مه ن بیر آتا اولسامدا   ایه ر

یئنه سه ن سیزله میشه م

یئنه او ایستی الین گؤیلومه دوشدی

 

 

YURD MAHNISI

Bir yerdə savaş qopsa da,
Bir yerdə barışdı.
Bax ASTARADA güllü bahar,
XOYDA da qışdı.
Əlvandı sarı dağlarımız
Sanki naxışdı.

Başdan-başa AZƏRBAYCAN
Baği-canandı.
Mavi XƏZƏRİN pərdəsi
Min rəng çalandı.
El ordusudur, qalası
Qarlı SAVALANDI.

Yurdumda axar çaylar,
Üzüm bağları vardır.
Qışlaqları var,
Ətirli yaylaqları vardır
Ulduzlu gecə,
Güllü səhər çağları vardır.

TƏBRİZİ gülşən.
Getsən bilirəm,ƏRDƏBİLƏ
Bir səhər erkən
Hər yerdə elin
Nəqşü nigarın görəcəksən.

Aldanma şirin söz desə xan,
Yoxdu vəfası.
Xan, bir əzəli düşmənimizdir,
Bizə asi.
Damdan düşüb artıq
O hərifin yerə tası!

Dur yer keşigində, igidim!
Bax, oyanıq ol!
Xan südlü inək istəyir,
Ərbabı da petrol.
Vermə, bu hərif keflidi,ha!
Öz evinə yol.

Mən söyləmərəm həsrətə qatlan,
Sitəmə döz.
Bir çox analar yollara
İllərlə tikib göz.
Xan versə də azadlıq
İnanma! Nə yalan söz!

Gəl keçmə vətəndən,
Yada bel bağlama, qardaş!
Dövran belə getməz, qalmaz
Daş üzərə daş!
Şimşək kimi çax!
Sel kimi ax!
Çalxalanıb daş!

یورد ماهنیسی

بیر یئرده ساواش قوپسا دا،

بیر یئرده باریشدی.

باخ آستارادا گوللو باهار،

خویدا دا قیشدی.

الواندی ساری داغلاریمیز

سانكی ناخیشدی.

باشدان-باشا آذربایجان

باغی-جاناندی.

ماوی خزرین پرده سی

مین رنگ چالاندی.

ائل اوردوسودور، قالاسی

قارلی ساوالاندی.

یوردومدا آخار چایلار،

اوزوم باغلاری واردیر.

قیشلاقلاری وار،

عطیرلی یایلاقلاری واردیر

اولدوزلو گئجه،

گوللو سحر چاغلاری واردیر.

تبریزی گولشن.

گئتسن بیلیرم،اردبیله

بیر سحر ائركن

هر یئرده ائلین

نقشو نیگارین گؤره جكسن.

آلدانما ºیرین سؤز دئسه خان،

یوخدو وفاسی.

خان، بیر ازه لی دوشمه نیمیزدیر،

بیزه عاصی.

دامدان دوشوب آرتیق

او هریفین یئره تاسی!

دور یئر كئشیگینده، ایگیدیم!

باخ، اویانیق اول!

خان سودلو اینك ایسته ییر،

اربابی دا پئترول.

وئرمه، بو هریف كئفلیدی،ها!

اؤز ائوینه یول.

من سؤیله مرم حسرته قاتلان،

سیتمه دؤز.

بیر چوخ آنالار یوللارا

یللرله تیكیب گؤز.

خان وئرسه ده آزادلیق

ینانما! نه یالان سؤز!

گل كئچمه وطندن،

یادا بئل باغلاما، قارداش!

دؤوران بئله گئتمز، قالماز

داش اوزره داش!

شیمشك كیمی چاخ!

سئل كیمی آخ!

چالخالانیب داش!

 

 

 

 

yandırdın məni

 

günəşdən qovrulub٬ sürünüb yerdə

yarı çürümüşəm ,  yarı yanmışam

xıal isə alıb sırmalı pərdə

tədrici ölümü həyat sanmışam

 

Gəlin a dostlarım

Tilisimi qırın

Bu gün ölməzsəmdə

Ölürəm yarın

ah …

 yetər çürümək  ,  məni yandırın

külümü süvürün çökərəkən axşam

 

nə dürü sulara٬ nə də sellərə

sovürün külümü٬ verin yellərə

son baharda qüşün sarı güllərə

?  ?  ?  ?  ?  ?  ?

 

külümü sovürün ,  sovüvrün getsin

hər bir zərrəsi od ,  günşə yetsin

qara günlərin dəstanı bitsin

yüxümdü əbədı həyata ınam

 

basdırmayın məni torpağa dostlar

bu qara turpaqdan da məgr nə çıxar ?

ıstəməm turpağım güllənəsin bahar

baharla şənlənməz qəmli sərəncam

 

məni bu dünyada olursa sevən

surxab dağlarına olursa gedən

gecə yarıları yandısın güni

mən qızıl aluvun içində varam

 

toy-düyün olursa azər elində

istərəm yaşayam ellər qəlbində

şerim əzbr olsun xalqın dilində

istərm xatirədə əbdı qalam

həbib sahr

یاندیردین مه نی

گونشدن قوووروب٬ سورونوب یئرده
یاری چوروموشم، یاری یانمیشام
خیال ایسه آلیب سیرمالی پرده
تدریجی اؤلومو حیات سانمیشام

گلین آ دوستلار، طیلیسمی قیرین
بوگون اؤلمزسم ده ، اؤلوره م یارین
آه … یئتر چورومك ، منی یاندیرین
كولومو سووورون چؤكه ركن آخشام

نه دورو سولارا٬ نه ده سئللره
سووورون كولومو٬ وئرین یئللره
سون باهاردا قوشون ساری گوللره
؟؟؟؟؟؟؟

كولومو سووورون، سوووورون گئتسین
هر بیر ذرره سی اود، گونشه یئتسین
قارا گونلرین دستانی بیتسین
یوخومدو ابدی حیاتا اینام

باسدیرمایین منی تورپاغا٬ دوستلار
بو قارا تورپاقدان دا مگر نه چیخار؟
ایستمم تورپاغیم گولله نسین باهار
باهارلا شنله نمز غملی سرانجام

منی بو دونیادا اولورسا سئوین
سورخاب داغلارینا اولورسا گئدین
گئجه یاریلاری یاندیرین گون
من قیزیل آلووون ایچینده وارام

توی ـ دویون اولورسا آذر ائلینده
ایسترم یاشایام ائللر قلبینده
شئعریم ازبر اولسون خالقین دیلینده
ایسترم خاطیره ده ابدی قالام

حبیب ساهر
 

 

 

 

 

 

Şum Tale

 

Toxucu usta olursamda ipim yox ipəyim

Yoxdu bir ponza inan

Yeddi dıyirmanda unum

Azmışam sisli keçidlərdə,
Budur
Qaş qaralır,
Məni udmaq həvəsilə ağız açmış uçurum.
Gecədir,
Qafilə yollandı qaranlıqda,
Aman!
Qoşulum yolculara,
Yoxsa yol üstündə durum?!

 

Bir qarış yer də sahibsiz deyil ey tanrı,
Denən:
Mən də yırtıq çadırı hansı cəhənnəmdə qurum?!
Hamı taleysiz olurmuş bu geniş aləmdə,
Yoxsa şairlərin ey tanrı olur taleyi şum?!

 

Həbib Sahir

شوم طالع

 

توخوجو اوستا اولورسامدا ایپیم یوخ ایپگیم

یوخدو بیر پونزا اینان

یئددی دیییرماندا اونوم

آزمیشام سیسلی كئچیدلرده،

بودور

قاش قارالیر،

منی اودماق هوه سیله آغیز آچمیش اوچوروم.

گئجه دیر،

قافیله یوللاندی قارانلیقدا،

آمان!

قوشولوم یولجولارا،

یوخسا یول اوستونده دوروم؟!

 

بیر قاریش یئر ده صاحیبسیز دئییل ائی تانری،

دئنن:

من ده ییرتیق چادیری هانسی جهننمده قوروم؟!

هامی طالعیسیز اولورموش بو گئنیش عالمده،

یوخسا شاعیرلرین ائی تانری اولور طالعیی شوم؟!

 

حبیب ساهیر

 

 

 

 

sirrimi

sirrimi tanrıya açdımsa məni dinlə‌mədi

dərdimi dağlara tökdümsədə heç ınlə‌mədı

 

gecəyə üz çevirrkən məni büğdü nəfəsi

gəldi şerin mələyi٬ dərdimə dərman elh‌di

 

həbib sahir

سیرریمی

سیرریمی تانرییا آچدیمسا منی دینله‌مدی
دردیمی داغلارا تؤكدومسه ‌ده هئچ اینله‌مدی

گئجه یه اوز چئویرركن منی بوغدو نفسی
گلدی شئعرین ملكی٬ دردیمه درمان ائله‌دی

حبیب ساهیر

 

sahir

 

bir süsüz qalmış ağac tək qürüdün qürbətdə

tez ayaqdan düşərək ,  tezdə qocaldın sahir

yaxşı günlər məgr əfsanəyimiş aləmdə

yoxsa sən xar oluban pis günə qaldın ,  sahir

bir yada şer – o- qəzl quşmaq üçün ıl gecə ni

şam ـ çıraq yandıraraq fikrtə daldın ,  sahir

sən ki ıllər boyu qəzvində tanınmaz qaldın

yaxşı tehranda özün dillərə saldın ,  sahir

hamı gülləndi  ,  əziz oldu baba yurdunda

səndə qurbətdə solub muzdunu aldın sahir

xəstəlik dörd nala gəldi …evimə girdi… aman

çaarə dərman qapısın boş yerə çaldın sahir

(tehran)  7/10/1359

ساهیر
بیر سوسوز قالمیش آغاج تك قورودون غربتده
تئز آیاقدان دوشه ره ك، تئز ده قوجالدین ساهیر
یاخشی گونلر مگر افسانه ایمیش عالمده
یوخسا سن خار اولوبان پیس گونه قالدین، ساهیر
بیر یادا شئعر-و غزل قوشماق اوچون ایل گئجه نی
شام ـ چیراق یاندیراراق فیكرته دالدین، ساهیر
سن كی ایللر بویو قزوینده تانینماز قالدین
یاخشی تئهراندا اؤزون دیللره سالدین، ساهیر
هامی گوللندی ، عزیز اولدو بابا یوردوندا
سن ده غوربتده سولوب موزدونو آلدین ساهیر
خسته لیك دؤرد نالا گلدی …ائویمه گیردی… آمان
چاره، درمان قاپیسین بوش یئره چالدین ، ساهیر

(تهران) 7/10/1359
 

 

 

qurxma !

 bu mavı göy altında yanan al günəşin

və ofüq­larda gülən al şəfəqin sönməyəh­cək

ilk baharın açacaq gül

otəcək bülbül­lər

dünyamız birdə bu aaləmdə xəzan görməyəcək

dünya durduqca səhəndin uca borcunda yanan

ol gömüş rəngli ay yolları aydınladacaq

axacaq nəhr­lərin

həm açacaq lalhə­lərın

bir də evlərdə ınan sönməyə­əck od və ocaq

 

ey mənim şanlı elim

hür vətənim

al günəşim

ayna tək prlağ üfüq

dərya tək şçərx əsir

ey qadınlar analar

bircə açın pəncərəni

 

sübh açılmaqdadı

sübhün yeli dağ­lardan əsır

 

həbib sahir

قورخـما! بو ماوی گؤی آلتیندا یانان آل گونشین
و اوفوق­لرده گوله ن آل شفقین سؤنمه یه­ جك
ایلك باهارین آچاجاق گول
اوته جك بولبول­لر
دونیامیز بیر ده بو عالم­ده خزان گؤرمه یه ­جك

دونیا دوردوقجا سهندین اوجا بورجوندا یانان
اول گؤموش رنگلی آی، یول­لاری آیدینلاداجاق
آخاجاق نهر­لرین
هم آچاجاق لاله­لرین
بیر ده ائولرده اینان سؤنمه یه ­جك اود و اوجاق

ائی منیم شانلی ائلیم
حور وطنیم
آل گونشیم
آی قادین­لار
آنالار
بیر ده آچین پنجره ­نی
صوبح آچیلماقدادی
صوبحون یئلی داغ­لاردان اسیر

حبیب ساهیر

 

 

 

Məndən salam deyin gözəl Təbrizə

Şəfəqlərdə uçan axşam quşları
Məndən salam deyin gözəl Təbriz'ə
Qatar ilə gedən vətənə sarı
Arxadaşlar, bir baş vurun da bizə

Açın mənim taxta sınıq qapımı
Görün əziz anam yoldan gəldi mi
Uşaqlarım görün unutmuş qəmi
Yoxsa ölüm aclıq verib diz dizə

Biraxmayın evim nəmdən çürüsün
Qoyun səba tozlarını süpürsün
Qızıl gülün nuru onu bürüsün
Toxunmayın bənövşəyə, nərgisə

Duman çöküb ufuqları qaraltdı
Mənə qurbət bir cəhənnəm yaratdı
Xəzan yeli baxçamızı saraltdı
Daha nələr deyim dostlar mən sizə

Həbib sahir
١٩٨٥-١٩٠٣
 

 

مندن سالام دئیین گؤزه ل تبریزه!

شفقلرده اوچان آخشام قوشلارى
مندن سالام دئیین گؤزه ل تبریزه!
قاتار ایله گئده ن وطنه سارى

آرخاداشلار٬ بیر باش وورون دا بیزه!

آچین منیم تاختا سینیق قاپیمى

گؤرون عزیز آنام یولدان گلدىمى؟

اوشاقلاریم گؤرون٬ اونوتموش غمى

یوخسا اؤلوم٬ آجلیق وئریب دیز دیزه؟

بیراخمایین ائویم نمدن چوروسون

قویون صبا توزلارینى سوپورسون

قیزیل گولون نورو اونو بوروسون
توخونمایین بنؤوشه یه٬ نرگیزه,

دومان چؤكوب اوفوقلارى قارالتدى

منه غوربت بیر جهننم یاراتدى

خزان یئلى باغچامیزى سارالتدى

داها نه لر دئییم٬ دوستلار من سیزه؟…..

حبیب ساهیر
١٩٨٥-١٩٠٣
 

 

MAHNI

Qar əridi, axar sular nilləndi,
Çay-çəmən öcək-böcək dilləndi.
Bağ-bağçada yenə badam gülləndi,
Hanı yurdlar, hanı ellər, hanı yar?

Kim alnına qara yazı yazandı?
Az ömürdə qara günlər uzandı.
Bura qürbət, nə Lalə, Şamqazandı,
Hanı yurdlar, hanı ellər, hanı yar?

Gün qızardı, sular oldu zərnigar,
Daşdan-daşa çaldı bizi ruzigar.
Yağış yağdı, yenə gəldi ilk bahar,
Hanı yurdlar, hanı ellər, hanı yar?

İllər boyu hökm sürdü fars,
Əsir olduq, toy-düyünlər oldu yas.
Boyundakı zəncirləri basdı pas,
Hanı yurdlar, hanı ellər, hanı yar?

Hankı ocaq keçdi, hankı odlandı?
Şeir, qəzəl dəftərləri tozlandı.
Demək “insan hüquqları” yalandı!
Hanı yurdlar, hanı ellər, hanı yar?

Qar əridi, sel suları atlandı,
Dəli könlün hər dərdlərə qatlandı.
Yazıq cismim iynələrə saplandı...
Hanı yurdlar, hanı ellər, hanı yar?

1968

Sahir

ماهنی

 

قار اریدی، آخار سولار نیللندی،

چای-چمن اؤجك-بؤجك دیللندی.

باغ-باغچادا یئنه بادام گوللندی،

هانی یوردلار، هانی ائللر، هانی یار؟

كیم آلنینا قارا یازی یازاندی؟

آز عؤمورده قارا گونلر اوزاندی.

بورا قوربت، نه لاله، شامقازاندی،

هانی یوردلار، هانی ائللر، هانی یار؟

گون قیزاردی، سولار اولدو زرنیگار،

داشدان-داشا چالدی بیزی روزیگار.

یاغیش یاغدی، یئنه گلدی ایلك باهار،

هانی یوردلار، هانی ائللر، هانی یار؟

ایللر بویو حؤكم سوردو فارس،

(ایلله ر بویو ظولم گوردوك قولاغ آس)

اسیر اولدوق، توی-دویونلر اولدو یاس.

بویونداكی زنجیرلری باسدی پاس،

هانی یوردلار، هانی ائللر، هانی یار؟

هانكی اوجاق كئچدی، هانكی اودلاندی؟

شئیر، قزل دفترلری توزلاندی.

دئمك  " اینسان حوقوقلاری "  یالاندی!

هانی یوردلار، هانی ائللر، هانی یار؟

قار اریدی، سئل سولاری آتلاندی،

دلی كؤنلون هر دردلره قاتلاندی.

یازیق جیسمیم ایینه لره ساپلاندی...

هانی یوردلار، هانی ائللر، هانی یار؟

1968

ساهیر

 

 

 

İŞÇİ

İsti gündə buğda əkdin,
Yoldan keçən karvanlara
Satdın firovun...
Sal daşlardan ehram tikdin,
Bu dünyadan köçər ikən,
Süd gölündə yatsın firovun.
Təxt qayırdın sultanlara,
Olsun bir gün:
Qızın kəniz, oğlun qulam,
Gümüş, altun qəndillərlə,
Məbədləri işıqlatdın,
“On fərmanı” - Tanrı sözün,
Yazsın xaxam...
Zəncir, zindan qayırdın ki,
Yoldaşların zəncirlənsin,
Bağ becərtdin, üzümünü,
Səhər, axşam xanlar yesin!

Ağlamadın!
Yalan sözə inanasan!
Xəncər, qılınc qayırdın ki,
Meydanlarda tökülsün qan.
Kəhriz qazdın ərbab üçün,
Bostanlığın susuz qalsın,
Başmqa tikdin xanımlara,
Özün gəzdin ayaqyalın.
Köçüb getdin Calusa ki,
Toxuasan güllü ipək.
Toy-düyündə şah qızına,
Mələkəyə olsun bəzək...

Qara yerin göbəyindən,
Fışqıranda qara altun,
Sən çalışdın gecə-gündüz,
Yəhudilər yandırsınlar,
Ərəblərin yurd-yuvasın.
Qoymadılar, dərs oxuyub,
Aydınlaşıb anlayasan.
Aç gözünü, qardaş, bir bax!
Kələk qurub yolda düşman!
Nə vaxtacan səni, qardaş,
Əfsanələr yuxuladacaq?
Dur ayağa!..
Qoyma, çöldən əsən, yeldə sönsün ocaq!..

ایشچی

ایستی گونده بوغدا اكدین،

یولدان كئچن كاروانلارا

ساتدین فیرووون...

سال داشلاردان اهرام تیكدین،

بو دونیادان كؤچر ایكن،

سود گؤلونده یاتسین فیرووون.

تخت قاییردین سولطانلارا،

اولسون بیر گون:

قیزین كنیز، اوغلون قولام،

گوموش، آلتون قندیللرله،

معبدلری ایشیقلاتدین،

" اون فرمانی "  - تانری سؤزون،

یازسین خاخام...

زنجیر، زیندان قاییردین كی،

یولداشلارین زنجیرلنسین،

باغ بئجرتدین، اوزومونو،

سحر، آخشام خانلار یئسین!

آغلامادین!

یالان سؤزه ایناناسان!

خنجر، قیلینج قاییردین كی،

مئیدانلاردا تؤكولسون قان.

كهریز قازدین ارباب اوچون،

بوستانلیغین سوسوز قالسین،

باشماق تیكدین خانیملارا،

اؤزون گزدین آیاق یالین.

كؤچوب گئتدین جالوسا كی،

توخویاسان گوللو ایپك.

توی-دویونده شاه قیزینا،

ملكه یه اولسون بزك...

قارا یئرین گؤبگیندن،

فیشقیراندا قارا آلتون،

سن چالیشدین گئجه-گوندوز،

یهودیلر یاندیرسینلار،

عربلرین یورد-یوواسین.

قویمادیلار، درس اوخویوب،

آیدینلاشیب آنلایاسان.

آچ گؤزونو، قارداش، بیر باخ!

كلك قوروب یولدا دوشمان!

نه واختاجان سنی، قارداش،

افسانه لر یوخلاداجاق؟

دور آیاغا!..

قویما، چؤلدن اسن، یئلده سؤنسون اوجاق!..

 

 

 

 

Həyatın Kitabı
Mətni Aydınsa Həyatın Kitabı
Ehtiyac Yoxsa Da Təfsirə Əgər
Yazacaqlar Mən Öləndən Sonra
Ona Mübhəm Və Uzun Haşiyələr

O Həvadislə Dolu Bir Əsəri
Oxumaz Oldu Mənim Əqranım
Taq-I Nisyanda Qalıb, Tozlandı
Cildi Yıpranmış Olan Divan'ım

Çox Kitab Var Onu Naqqışla Bəzər
، İncə Əllərlə Səmənbu Canan
Amma Göz Yaşlarıla Islanmış
Bu Kitabın Bütün Övraqı, Inan

Bir Bahar Axşamı Dibaçə Yazıb
Ona Musovfi-Yi Divan-I Qəza
Mən Ölürkən Ona Bir Son Qoyacaq
Bir Xəzan Ya Ki Qəmaludə Şita

 h.sahir Tehran ۲۵/۷/۱۳۳۷

حیاتین كیتابی
متنی آیدینسا حیاتین كیتابی
ائحتییاج یوخسا دا تفسیره اگر

یازاجاقلار من اؤلندن سونرا

اونا موبهم و اوزون حاشییه‌لر.

او حوادیثله دولو بیر اثری
اوخوماز اولدو منیم اقرانیم

طاق-ى نیسیاندا قالیب، توزلاندی

جیلدی ییپرانمیش اولان "دیوان"یم.

چوخ كیتاب وار اونو ناققیشلا بزه‌ر

اینجه اللرله سمنبو جانان،
آمما گؤز یاشلاریلا ایسلانمیش

بو كیتابین بوتون اووراقی٬ اینان!

بیر باهار آخشامی "دیباچه" یازیب
اونا موستوفی-ى دیوان-ى قضا

من اؤلوركن اونا بیر "سون" قویاجاق

بیر خزان یا كی غم‌آلوده شیتا...

حبیب ساهیر تئهران ۲۵/۷/۱۳۳۷

 

 

gözəl

qaranlıq gecədə  ,  tufan quparkən ,

ıldırım tək nədən çaxmadın gözəl ?

buruğu dönərkən ayrılıq gönü

nə üçün arxana ,  baxmadın gözəl ?

 

uzun gecələr ,  ah…

 səni gözlədim ,

səhər qüşlarilə səni səslədim

baxçamda nəstərən gülü bəslədim

dürü bulağ olub axmadın gözəl .

 

büründün ipəyə ,  bəzənədin gəlin

bulağa qirmizi ışığ ələdin

ay kimi gecə ni gündüz eylədin

bir tək çıraq evdə yaxmadın gözəl

 

dəftərimdə sənə naxışlar vürdüm

meşə lər içində alaçıq qürdüm

nədən bağımda ey qaragözlü  « rüm»

saçlarına bir gül taxmadın gözəl ?

həbib sahir

گؤزه ل
قارانلیق گئجه ده ، توفان قوپاركن،
ایلدیریم تك ندن چاخمادین گؤزه ل؟
بورغو دؤنركن آیریلیق گؤنو
نه اوچون آرخانا، باخمادین گؤزه ل؟

اوزون گئجه لر، آه سنی گؤزله دیم،
سحر قوشلارىیله سنی سسله دیم
باخچامدا نسترن گولو بسله دیم
دورو بولاغ اولوب آخمادین گؤزه ل.

بوروندون ایپه یه، بزه ندین گلین

بولاغا قیرمیزی ایشیغ اله دین
آی كیمی گئجه نی گوندوز ائیله دین
بیر تك چیراق ائوده یاخمادین گؤزه ل

دفتریمده سنه ناقیشلار ووردوم
مئشه لر ایچینده آلاچیق قوردوم
ندن باغیمدا ائی قارا گؤزلو «روم»
ساچلارینا بیر گول تاخمادین گؤزه ل؟

حبیب ساهیر

 

 

gənc yazıçı şəhid fridun ibrahımıyə

ıl dönümün tutan yüxdü

yoxdur səni yada salan

qəbrin üstə göy ot bitdi

ey namurad yazıq cavan

asıldığın gündən bəri

matmlıdır göy gulustan

 

dulaşarkən şumal yeli

yurdun qızıl bayrağında

ellər ilə od yandırdın

babkılər ocağında .

lakın əfsus son ışıq tək

söndün həyat çırağında

 

nə ellərin məktəbində

kitabını açan oldu ,

nə yazdığın qızıl yazı

rəvac tapıb ,  dəstan oldu

lakın sanma bu əsirdə

hər şey bitib nısyan oldu

 

günün yeddi rəngi ərır

QIZIL ÜZƏN sularında

sənin ızın ,  kölgən qalmış

astaranın baharında .

faşızm hələ höküm sürür

qızıl odlar diyarında

məktəblərdə ana dilin

oxutduran osta yüxdü .

ordu  -  ordu uymaqlarda

əsır çüxdür ,  azad yüxdü

keçib çıraq ,  sönüb ocaq

xaraba çox ,  abad yüxdü

qaranlıqdır  ,  tıkanlıqdır

həramılər püsqü qürüb

" BAĞ MEŞƏ "  nin bağlarını

tüz basıbdır afət vurub

azadlıqın gəmisində

kaftar dürüb şeytan dürüb

 

dalğalanır fəzamızda

zındanların ınıltısı

eşidilir səhər axşam

radıyodan düşmən səsi

bir çox hərzə ot güyərib

qanad gərib yol ıblısı

getdim baba diyarına

gördüm bayquş fikrə dalıb

qəbrin üstə axşam çağı

payız günü ,  şəfq salıb

səndən yoldaş xatirə lər

dərin sizi canda qalıb

əzrayılə qilinc çəkim

yenə bir gün öləcəyəm

çıraq kimi ya bir axşam

ya bir səhər sönə cəyəm

bilirə m ki yer altında

tüz turpağa dönə cəyəm

 

bunla belə əminəm ki  ,

nür zülməti boğacaqdır

ən nəhayt ofuqlərdən

qızıl günş doğacaqdır

daş nə qədə r bərk olsa da

ıstı süyüq oğacaqdır

 

həbib sahir

گنج یازیچی شهید فریدون ابراهیمی

ایل دؤنومون توتان یوخدو
یوخدور سنی یادا سالان
قبرین اوسته گؤی اوت بیتدی
ای ناموراد یازیق جاوان
آسیلدیغین گوندن بری
ماتملیدیر گؤی گولوستان

دولاشاركن شومال یئلی
یوردون قیزیل بایراغیندا
ائللر ایله اود یاندیردین
بابكیلر اوجاغیندا.
لاكین افسوس سون ایشیق تك
سؤندون حیات چیراغیندا...

نه ائللرین مكتبینده
كیتابینی آچان اولدو،
نه یازدیغین قیزیل یازی
رواج تاپیب، دستان اولدو
لاكین سانما بو عصیرده
هر شئی بیتیب نیسیان اولدو

گونون یئددی رنگی اریر
قیزیل اٶزه ن سولاریندا
سنین ایزین، كؤلگه ن قالمیش
آستارا`نین باهاریندا.
فاشیزم هله حؤكوم سورور
قیزیل اودلار دیاریندا...

مكتبلرده آنا دیلین
اوخوتدوران اوستا یوخدو.
اوردو – اوردو اویماقلاردا
اسیر چوخدور، آزاد یوخدو
كئچیب چیراق، سؤنوب اوجاق
خارابا چوخ، آباد یوخدو...

 

 

قارانلیقدیر ، تیكانلیقدیر

حرامی له ر پوسقو قوروب

"باغ مئشه" نین باغلارینی

توز باسیبدیر آفت ووروب

آزادلیقین گمیسینده

كافتار دوروب شئیطان دوروب

 

دالغالانیر فضامیزدا

زیندانلارین اینیلتیسی

ائشیدیلیر سحر آخشام

رادیودان دوشمن سسی

بیر چوخ هرزه اوت گویه ریب

قاناد گریب یول ایبلیسی

گئتدیم بابا دیارینا
گؤردوم بایقوش فیكره دالیب
قبرین اوسته آخشام چاغی
پاییز گونو، شفق سالیب
سندن یولداش خاطیره لر
درین سیزی جاندا قالیب

عزراییله قیلینج چكیم
یئنه بیر گون اؤله جه یه م
چیراق كیمی یا بیر آخشام
یا بیر سحر سؤنه جه یه م
بیلیره م كی یئر آلتیندا
توز تورپاغا دؤنه جه یه م


بونلا بئله امینم كی ،
نور ظولمتی بوغاجاقدیر
ان نهایت اوفوقلردن
قیزیل گونش دوغاجاقدیر
داش نه قده ر برك اولسا دا
ایستی سویوق اوغاجاقدیر

حبیب ساهیر

 

gecə keçmiş yarıdan

gecə keçmiş yarıdan ,  gözüm yolda yollarda

bu qaranlıq gecədə nə gedən var nə gələn

hava dürqün  ,  yel əsməz  ,  pərdələri oynadan  ;

o qələmkar pərdəyi٬ çapqın xıal sən mi sən?

gecə keçmiş yarıdan çırağımın şövləsi

ala qaranlıqlarda bir olduz tək sönmədə

görmə dim uzaqdan sönük  ,  sarı bir ulduz

taleim olduzu ufuqlara yenmə də …

səhər uzaq  ,  yol uzaq  ,  tilisimli arzular  ,

zülmətlərin içində tozlu qalmış ,  boş qalmış

karvan keçməz o yoldan  ,  aydınlatmaz ay onu  ,

bir gecə dir ki  ,  ona ayrılıq kölgə salmış  .

 

sahir yalnız deyilsən  ,  mavı göyün altında  ,

gecə ləri yatmayan və yollara göz tikən  ,

bir çoxları sənin tək ıtıp getdi bu yolda  ,

sönöb keçn kölgə tək ,  sahır! sən٬ tək deyilsn

başa çatmış bu gecə  ,  xürüz səsi ucalır  ,

yolu duman bürümüş  ,  nə gedən var nə gələn  .

hava dürqün  ,  yel əsməz٬ pərdələri oynadan  ,

bu ayrılıq çağında  ,  ey naznın sən mi sən  ?

 

«  həbib sahır »

گئجه كئچمیش یاریدان

گئجه كئچمیش یاریدان، گؤزوم یولدا ..یوللاردا
بو قارانلیق گئجه ده نه گئدن وار نه گلن ،
هاوا دورقون ، یئل اسمز ، پرده لری اوینادان ؛
او قلمكار پرده یی٬ چاپقین خیال سن می سن ؟

گئجه كئچمیش یاریدان چیراغیمین شؤعله سی ،
آلا قارانلیقلاردا بیر اولدوز تك سؤنمه ده ،
گؤرمه دیم اوزاقدان سؤنوك ، ساری بیر اولدوز ،‌
طالئعیم اولدوزو اوفوقلره یئنمه ده …

سحر اوزاق ، یول اوزاق ، طیلیسیملی آرزولار ،
ظولمتلرین ایچینده توزلو قالمیش، بوش قالمیش
كاروان كئچمز او یولدان ، آیدینلاتماز آی اونو ،
بیر گئجه دیر كی ، اونا آیریلیق كؤلگه سالمیش .

ساحیره یالنیز دئییلسن ، ماوی گؤیون آلتیندا ،
گئجه لری یاتمایان و یوللارا گؤز تیكن ،
بیر چوخلاری سنین تك ایتیپ گئتدی بو یولدا ،
سؤنؤب كئچن كؤلگه تك، ساحیرسن٬ تك دئییلسن

باشا چاتمیش بو گئجه ، خوروز سسی اوجالیر ،
یولو دومان بوروموش ، نه گئدن وار نه گلن .
هاوا دورقون ، یئل اسمز٬ پرده لری اوینادان ،
بو آیریلیق چاغیندا ، ائى نازنین سن می سن ؟

« حبیب ساحیر »

 

 

Əsir ellərin şairi

altında Binəhayət bu göyün

Bizə bir qübbə-yi firuzə də yox

Yanar əflakdə minlərcə çıraq

Bizə bir şəm', bir avizə də yox

arasında bizə Bu qədər ulduz

Yeddi göylərdə bir ulduz yoxumuş

Böldülər quşları aləmdə məgər

Bizə də çatdı o ağlar bayquş

gün mehnət Qovalarkən məni hər

Qapımı döymədədir hər gecə qəm

Hamı azadə elin şairi var

Mən əsir ellərin ah! şairiyəm

sahir

اسیر ائللرین شاعیری

بی‌نهایت بو گؤیون آلتیندا

بیزه بیر قوببه‌-یی فیروزه ده یوخ!

یانار افلاكده مینلرجه چیراق

بیزه بیر شمع، بیر آویزه ده یوخ!

بو قده ر اولدوز آراسیندا بیزه

یئددی گؤیلرده بیر اولدوز یوخوموش!

بؤلدولر قوشلاری عالمده مگر،

بیزه ده چاتدی او آغلار بایقوش؟!

قووالاركن منی هر گون مئحنت

قاپیمی دؤیمه‌ده‌دیر هر گئجه غم.

هامی آزاده ائلین شاعیری وار

من اسیر ائللرین آه! شاعیرى یم

ساهیر