YADA ABİDƏLƏR UCALDIB DEDİK..
('416' poemasından.)

...Yada abidələr ucaldıb dedik:
Fəhləlik bizimdir, ustalıq sənin.
Çox zaman özgəyə qulluq elədik
Beyin bizim oldu, əsər özgənin.

Nadir də, Qacar da ölkələr aldı,
Vətən ucalmadı, özü ucaldı,
Öz doğma yurdunu ayağa saldı,
Şahlar bizim oldu, zəfər özgənin.

Saldıq özümüzü özümüz gözdən,
Kül ilə oynadıq əl çəkib közdən.
Ölkələr nur aldı şəfəqimizdən,
Günəş bizim oldu, səhər özgənin.

Mənim sərvətimə cahan göz dikdi,
Sərvətim, dövlətim ona gərəkdi.
Babam yer şumladı, babam yer əkdi,
Əmək bizim oldu, bəhər özgənin.

Açdı sinəsini bizə bu torpaq,
Aləmi bəzəyib lüt olduq ancaq.
Cıdırda çapsaq da hamıdan qabaq,
Hünər bizim oldu, nəmər özgənin,
Qızıl bizim oldu, kəmər özgənin.

1969.

یادا عابده‌لر اوجالدیب دئدیك..

('416 پوئماسین‌دان.)

 

...یادا عابده‌لر اوجالدیب دئدیك:

فعله‌لیك بیزیم‌دیر، اوستا‌لیق سنین.

چوخ زامان اؤزگه‌یه قوللوق ائیله دیك

بئیین بیزیم اولدو، اثر اؤزگه‌نین.

 

نادیر ده، قاجار دا اؤلكه‌لر آلدی،

وطن اوجالمادی، اؤزو اوجالدی،

اؤز دوغما یوردونو آیاغا سالدی،

شاه‌لار بیزیم اولدو، ظفر اؤزگه‌نین.

 

سالدیق اؤزوموزو اؤزوموز گؤزدن،

كول ایله اوینادیق ال چكیب كؤزدن.

اؤلكه‌لر نور آلدی شفقیمیزدن،

گونش بیزیم اولدو، سحر اؤزگه‌نین.

 

منیم ثروتیمه جاهان گؤز دیكدی،

ثروتیم، دؤولتیم اونا گركدی.

بابام یئر شوملادی، بابام یئر اكدی،

امك بیزیم اولدو، به هه ر اؤزگه‌نین.

 

آچدی سینه‌سینی بیزه بو تورپاق،

عالمی بزه‌ییب لوت اولدوق آنجاق.

جیدیردا چاپساق دا هامی‌دان قاباق،

هونر بیزیم اولدو، نمر اؤزگه‌نین،

قیزیل بیزیم اولدو، كمر اؤزگه‌نین.

 

1969.

 

 

XALQ DÜŞMƏNLƏRİ

Xalqa neçə tələ qurdular,
Başımız cilova keçəndən bəri.
Qəsdən, bilə-bilə adlandırdılar-
Xalqın dostlarını "xalq düşmənləri".
1969

Bəxtiyar vahabzadə

خالق دوشمن‌لری

 

خالقا نئچه تله قوردولار،

باشیمیز جیلووا كئچن‌دن بری.

قصداً، بیله-بیله آدلاندیردی‌لار-

خالقین دوست‌لارینی "خالق دوشمن‌لری".

1969

بختیار واهاب‌زاده

 

 

 

VİCDAN XƏSTƏSİYIK

A vicdan əzabım, üsyan əzabım
                                 öldürmə məni.
                                Musa Yaqub

Musa, vicdanından əlhəzardasan
Bu ovqat necə də mənə tanışdır.
Bizim qəlbimizi ağrıdan vicdan
Umulan kəsləri ağrıtmamışdır.

Dünya bir bilməcə, dünya bir təzad
Arifin dərdi çox, bir qəmxarı yox.
İxtiyar sahibi - vicdandan azad,
Vicdan sahibinin ixtiyarı yox.

Qənimi olsa da əyri, düzlərin
Doğruluq dərsini keçmə oğruya.
Xalqı çalıb çapan qeyrətsizlərin
Vicdanı varmı ki, bir an ağrıya?

Millət öz dərdinə əsir oldusa
Bizim qismətimiz iztirab, ələm,
Mən də sənin kimi, əzizim Musa,
Vicdan əzabmdan xəstə düşmüşəm.

Vətən qarşısmda bilək bir kərə
Hamının danılmaz haqqı, borcu var.
Millətin düşdüyü bu zillətlərə
Mən də günahkaram, sən də günahkar.

Gah olur, gördüyüm bu zillətləri,
Şahidi olduğum müsibətləri
Görmək istəməyib gözümü yumdum,
Onun əlacını özgədən umdum.
Mümkünmü?..

Deyincə, qaraldı qanım
Məni ilan kimi sancdı vicdanım.
Vicdanm səsindən dəng oluram mən
Ağrılar içində qovruluram mən.
"Əlimdən nə gələr?" deyincə ağrı
Azalır, ağlım da haqq verir mənə,
Gözümü yumduğum haqsızlıqları
Vicdansa birbəbir göstərir mənə.

Vicdan saldı məni bax belə dərdə
Mən ondan qaçanda qaçdım özümdən.
İçimdə başlanan çəkişmələrdə
Gizlənpaç oynadım vicdanımla mən.

Vicdan yaxşı seçir əyridən düzü
Yaxşıdan yamanı, dostdan düşməni,
O qovdu, mən qaçdım, itidir gözü
Harda gizləndimsə, o tapdı məni.
Vicdanım zamana uymur ki, uymur,
Məni yaşamağa qoymur ki, qoymur.

Bizim içimizi belə göynədən
Bizi əldən salıb bizi qəhr edən
Haqqın öz səsidir, haqqın öz səsi,
Vicdan xəstəsiyik, vicdan xəstəsi.

Gözümüz önündə haqq çiliklənir
Haqqın qəbri üstə nahaq diklənir.
Bağırdıq: - Dayanın, haqq divanı var.
Gördük, eşitmədi kimsə bu səsi.
Hələ üstümüzə çirkab atdılar
Olduq bu millətin"dönük bəndəsi"

İllər gəlib keçdi, ömür gödəldi,
Baharı gözlədik, təqvimlə gəldi.
Təqvim baharmı neyləyirik biz?
Könül bağçamızı basdı ot, alaq.
Ömrümüz boyunca gözlədiyimiz
Səadət gülləri açmadı ancaq.

Zülmün məhvərinə dolanır zaman
Göydəki buludlar insan ahıdır.
Göydə aramasm Allahı insan
Hər kəsin vicdanı öz Allahıdır.

Ay Musa, özünü yorma boş yerə
İş ki belə gedir, nə gerçək, nə haqq?
Allahı qəlbində görməyənlərə
Vicdan kəlməsini necə anladaq?

11-13 iyul, 1999.

ویجدان خسته سیییك

 

آ ویجدان عذابیم، عصیان عذابیم

اؤلدورمه منی.

موسا یاقوب

 

موسا، ویجدانین‌دان الحذرداسان

بو اووقات نئجه ده منه تانیش‌دیر.

بیزیم قلبیمیزی آغری‌دان ویجدان

اومولان كس‌لری آغریتمامیش‌دیر.

 

دونیا بیر بیلمه‌جه، دونیا بیر تضاد

عاریفین دردی چوخ، بیر غمخاری یوخ.

ایختیار صاحبی - ویجدان‌دان آزاد،

ویجدان صاحبی‌نین ایختیاری یوخ.

 

قنیمی اولسا دا ایری، دوزلرین

دوغرولوق درسینی كئچمه اوغرویا.

خالقی چالیب چاپان قئیرت‌سیزلرین

ویجدانی وارمی كی، بیر آن آغرییا؟

 

میللت اؤز دردینه اسیر اولدوسا

بیزیم قیسمتیمیز ایضتیراب، الم،

من ده سنین كیمی، عزیزیم موسا،

ویجدان عذابم‌دان خسته دوشموشم.

 

وطن قارشیسمدا بیلك بیر كره

هامینین دانیلماز حاقی، بورجو وار.

میللتین دوشدوگو بو ذلت‌لره

من ده گوناهكارام، سن ده گوناهكار.

 

گاه اولور، گؤردوگوم بو ذلت‌لری،

شاهیدی اولدوغوم موسیبت‌لری

گؤرمك ایستمه‌ییب گؤزومو یومدوم،

اونون الاجینی اؤزگه‌دن اومدوم.

مومكونمو؟..

 

دئیینجه، قارالدی قانیم

منی ایلان كیمی سانجدی ویجدانیم.

ویجدانم سسین‌دن دنگ اولورام من

آغری‌لار ایچینده قوورولورام من.

"الیم‌دن نه گلر؟" دئیینجه آغری

آزالیر، عاقلیم دا حاق وئریر منه،

گؤزومو یومدوغوم حاق‌سیزلیق‌لاری

ویج‌دانسا بیرببیر گؤستریر منه.

 

ویج‌دان سالدی منی باخ بئله درده

من اوندان قاچاندا قاچدیم اؤزوم‌دن.

ایچیمده باش‌لانان چكیشمه‌لرده

گیزلنپاچ اوینادیم ویج‌دانیملا من.

 

ویجدان یاخشی سئچیر ایری‌دن دوزو

یاخشی‌دان یامانی، دوست‌دان دوشمنی،

او قوودو، من قاچدیم، ایتی‌دیر گؤزو

هاردا گیزلندیمسه، او تاپدی منی.

ویج‌دانیم زامانا اویمور كی، اویمور،

منی یاشاماغا قویمور كی، قویمور.

 

بیزیم ایچیمیزی بئله گؤینه‌دن

بیزی الدن سالیب بیزی قهر ائدن

حاقین اؤز سسی‌دیر، حاقین اؤز سسی،

ویجدان خسته سیییك، ویجدان خسته‌سی.

 

گؤزوموز اؤنونده حاق چیلیك‌لنیر

حاقین قبری اوسته ناحاق دیك‌لنیر.

باغیردیق: - دایانین، حاق دیوانی وار.

گؤردوك، ائشیتمه‌دی كیمسه بو سسی.

هله اوستوموزه چیركاب آتدی‌لار

اولدوق بو میللتین"دؤنوك بنده‌سی"

 

ایللر گلیب كئچدی، اؤمور گؤدلدی،

باهاری گؤزله دیك، تقویمله گلدی.

تقویم باهارمی نئیلییریك بیز؟

كؤنول باغچامیزی باسدی اوت، آلاق.

اؤمروموز بویونجا گؤزلدیگیمیز

سعادت گول‌له ری آچمادی آنجاق.

 

ظلمون محورینه دولانیر زامان

گؤی‌دكی بولودلار اینسان آهی‌دیر.

گؤیده آراما سه ن اللهی اینسان

هر كسین ویجدانی اؤز اللهی‌دیر.

 

آی موسا، اؤزونو یورما بوش یئره

ایش كی بئله گئدیر، نه گئرچك، نه حاق؟

اللهی قلبینده گؤرمه‌ین‌لره

ویجدان كلمه‌سینی نئجه آنلاداق؟

 

11-13 یول، 1999.

 

 

VƏTƏN VAR

Hardaysa bu dəmdə
Dəryada batan var.
Vardırsa köməksiz
Fəryada çatan var.
Dünyada alandan
Əvvəlcə satan var.

Atəş öz-özündən
Birdən-birə yanmır.
Bir şey bu cahanda
İzsiz və səbəbsiz
Bihudə yaranmır.

Vardırsa, yaranmış,
Mütləq yaradan var.
Varsansa... özündən
Əvvəlcə atan var.

Dünya quru bir səs,
Qəm çəkməyə dəyməz.
Yüz-yüz itən olsun,
Min-bir də bitən var.
Şükr eyləyəlim ki,
Bizlərdən həm əvvəl,
Həm sonra Vətən var.

Avqust, 1980

وطن وار

 

هاردایسا بو دمده

دریادا باتان وار.

واردیرسا كؤمك‌سیز

فریادا چاتان وار.

دونیادا آلان‌دان

اولجه ساتان وار.

 

آتش اؤز-اؤزون‌دن

بیردن-بیره یانمیر.

بیر شئی بو جاهاندا

ایزسیز و سبب‌سیز

بیهوده یارانمیر.

 

واردیرسا، یارانمیش،

مطلق یارا‌دان وار.

وارسانسا... اؤزون‌دن

اولجه آتان وار.

 

دونیا قورو بیر سس،

غم چكمه‌یه دیمز.

یوز-یوز ایتن اولسون،

مین-بیر ده بیتن وار.

شوكر ائیلیلیم كی،

بیزلردن هم اول،

هم سونرا وطن وار.

 

آوقوست، 1980

 

 

VAYDIR ƏKDİYİNİZ

Ey cibi dolular, ürəyi boşlar,
Ey sərvət dəlisi, köhnə naxoşlar,
Ey qeyrət damarı kəsik gədalar,
Peysəri qatbaqat iddialılar,
Görən, olacaqmı sümürdüyünüz
Bu millət qanından doyan gününüz?

İp həmən o ipdir, halqa o halqa
Köhnə yolunuzla getdiniz yenə.
Qismətə şükr edən bu yazıq xalqa
Ümid yedirtdiniz çörək yerinə.

Sizin bir haqqınız, xalqın min haqqı,
Yoncanı gözlədik, bitmədi yazda.
Sizin yediyiniz millətin haqqı,
İlişib qalmadı boğazınızda.
Yeyin tısqırınca, yeyin ölüncə,
Bu millət əriyib çöpə dönüncə.

Ümid yeyə-yeyə hələ gözləyir,
Bu millət götürür hər cür zilləti.
Hələ ki, dinməzcə o, ümid yeyir,
Siz də bala-bala yeyin milləti.

Millətin qanıdır sərvətin, varın,
Siz öz kefinizdə, məmləkət darda.
Gecələr çadırda ac yatanların
Payını uduzun kazinolarda.

Millətin başına çatı salanlar
Nə insaf tanıyır, nə mürvət anlar.
Gözünüz doymadı dünya malından,
Siz ey susadıqca duz yalayanlar.

Bu qədər nəfs olar? Borc istədiniz
Çomağı çobandan, çəliyi kordan.
Yeyib doymadınız, doyub yediniz
Vallah, həm torpadan, həm də axurdan.

Vaydır əkdiyiniz, siz gül dərin.
Gizli saydığınız dolların səsi
Yetim evlərində kimsəsizlərin
Ahu-naləsidir, ahu-naləsi.
Vallah, gec-tezi var, billah, gec-tezi,
Bu ahlar, nalələr tutacaq sizi.

Tamahın dibi yox... Dağıdın, sökün,
Hələ yerinizdə cağbacağsınız.
Göydən Allah baxır, gələcək bir gün,
Yediyiniz qədər qusacaqsınız.

Avqust, 1996

وای‌دیر اكدیگینیز

 

ائی جیبی دولولار، اوریی بوش‌لار،

ائی ثروت دلی‌سی، كؤهنه ناخوش‌لار،

ائی قئیرت داماری كسیك گدا‌لار،

پئیسری قاتباقات ادعا‌لی‌لار،

گؤرن، اولاجاقمی سوموردوگونوز

بو میللت قانین‌دان دویان گونونوز؟

 

ایپ همن او ایپدیر، حالقا او حالقا

كؤهنه یولونوزلا گئتدینیز یئنه.

قیسمته شوكر ائدن بو یازیق خالقا

اومید یئدیرتدینیز چؤرك یئرینه.

 

سیزین بیر حاقینیز، خالقین مین حاقی،

یونجانی گؤزلدیك، بیتمه‌دی یازدا.

سیزین یئدیگینیز میللتین حاقی،

ایلیشیب قالمادی بوغازینیزدا.

یئیین تیسقیرینجا، یئیین اؤلونجه،

بو میللت اریگیب چؤپه دؤنونجه.

 

اومید یئیه-یئیه هله گؤزلییر،

بو میللت گؤتورور هر جور ذلتی.

هله كی، دینمزجه او، اومید یئییر،

سیز ده بالا-بالا یئیین میللتی.

 

میللتین قانی‌دیر ثروتین، وارین،

سیز اؤز كئفینیزده، مملكت داردا.

گئجه‌لر چادیردا آج یاتان‌لارین

پایینی اودوزون كازینولاردا.

 

میللتین باشینا چاتی سالان‌لار

نه اینساف تانیییر، نه موروت آنلار.

گؤزونوز دویمادی دونیا مالین‌دان،

سیز ائی سوسادیقجا دوز یالایان‌لار.

 

بو قدر نفس اولار؟ بورج ایستدینیز

چوماغی چوبان‌دان، چلیگی كوردان.

یئییب دویمادینیز، دویوب یئدینیز

واللاه، هم تورپا‌دان، هم ده آخوردان.

 

وای‌دیر اكدیگینیز، سیز گول درین.

گیزلی سایدیغینیز دول‌لارین سسی

یئتیم ائولرینده كیمسه‌سیزلرین

آه و-ناله‌سی‌دیر، آه و-ناله‌سی.

واللاه، گئج-تئزی وار، بیللاه، گئج-تئزی،

بو آهلار، ناله‌لر توتا‌جاق سیزی.

 

طاماهین دیبی یوخ... داغیدین، سؤكون،

هله یئرینیزده جاغباجاغسینیز.

گؤی‌دن الله باخیر، گله‌جك بیر گون،

یئدیگینیز قدر قوساجاقسینیز.

 

آوقوست، 1996

 

 

TƏNHA MƏZAR

1918-ci ildə erməni basqınına məruz qalmış Azərbaycana köməyə gələn türk ordusunun zabiti şücaətlə döyüsmüş, Şamaxı ətrafında erməni gülləsinə tuş gəlmişdir. 0, öz, arzusu ilə yaralandığı yerdə də dəfn olunmuşdur.

Yolun kənarında tənha bir məzar
Üstündə nə adı, nə soyadı var.
Ey yolçu, masını əylə bu yerdə
Soruş kimdir yatan tənha qəbirdə?

O, bir türk zabiti, qəhrəman, mətin!
Doğma qardaşına yardıma gəldi.
Qırğına tutulan millətimizin
Haqlı savaşına yardıma gəldi.

Uzaqdan hay verib sənin səsinə,
Gəldi, qayıtmadı öz ölkəsinə.
Düşmən səflərini o, soldan sağa
Biçib dəstəsiylə cəbhəni yardı.
Torpağın yolunda düşüb torpağa
Sənin torpağını sənə qaytardı.

Özü qoruduğu, həm can verdiyi
Yolun kənarında dəfn edildi o.
Uğrunda canını qurban verdiyi
Torpağı özünə vətən bildi o.

Yolçu, masınını bu yerdə əylə
O məzar önündə sən təzim eylə.
Səcdə qıl, dua ver onun ruhuna
Ayaq basdığın yer borcludur ona.

İyul, 1998

تنها مزار

 

1918-جی ایلده ائرمنی باسقینینا معروض قالمیش آذربایجانا كمكه گلن تورك اوردوسونون ظابطی شجاعتله دؤیوشموش، شاماخی اطرافیندا ائرمنی گولله‌سینه توش گلمیش‌دیر. 0، اؤز، آرزوسو ایله یارالاندیغی یئرده ده دفن اولونموش‌دور.

 

یولون كناریندا تنها بیر مزار

اوستونده نه آدی، نه سویادی وار.

ائی یول‌چو، ماسینی ایله بو یئرده

سوروش كیم‌دیر یاتان تنها قبیرده؟

 

او، بیر تورك ظابطی، قهرمان، متین!

دوغما قارداشینا یاردیما گلدی.

قیرغینا توتولان میللتیمیزین

حاق‌لی ساواشینا یاردیما گلدی.

 

اوزاق‌دان های وئریب سنین سسینه،

گلدی، قاییتمادی اؤز اؤلكه‌سینه.

دوشمن صف‌لرینی او، سول‌دان ساغا

بیچیب دستسیله جبهه نی یاردی.

تورپاغین یولوندا دوشوب تورپاغا

سنین تورپاغینی سنه قایتاردی.

 

اؤزو قورودوغو، هم جان وئردیگی

یولون كناریندا دفن ائدیلدی او.

اوغروندا جانینی قوربان وئردیگی

تورپاغی اؤزونه وطن بیلدی او.

 

یول‌چو، ماسینینی بو یئرده ایله

او مزار اؤنونده سن تزیم ائیله.

سجده قیل، دعا وئر اونون روحونا

آیاق باسدیغین یئر بورج‌لودور اونا.

 

یول، 1998

 

 

SUAL

Zülmün sonu yox, haqq unudulmuşmu, ilahi?
Dünyada ədalət yasaq olmuşmu, ilahi?
Dillərdə yalan, amma könüllərdə həqiqət
Haqq zalimə, düz əyriyə qulmuşmu ilahi?

Meydan sulayan ağ yalanın al şərabından
Millət təpədən dırnağa sərxoşmu, ilahi?

Əzdikcə vətən oğlu vətən oğlunu qəsdən
Bilməm, əzənin qəlbi məgər daşmı, ilahi?

Vicdan kimi, insaf kimi hisslər içimizdən
Bir yolluq atılmşmı, qovulmusmu, ilahi?

Hər möcüzü idrak eləyərkən, bu bəlanı
Qanmaqda beyinlər bu qədər boşmu, ilahi?

Mart, 1998.

سوال

 

ظلمون سونو یوخ، حاق اونودولموشمو، ایلاهی؟

دونیادا عدالت یاساق اولموشمو، ایلاهی؟

دیل‌لرده یالان، اما كؤنول‌لرده حقیقت

حاق ظالمه، دوز ایرییه قولموشمو ایلاهی؟

 

میدان سولایان آغ یالانین آل شرابین‌دان

میللت تپه‌دن دیرناغا سرخوشمو، ایلاهی؟

 

ازدیكجه وطن اوغلو وطن اوغلونو قصداً

بیلمم، ازه‌نین قلبی مگر داشمی، ایلاهی؟

 

ویجدان كیمی، اینصاف كیمی حیسس‌لر ایچیمیزدن

بیر یوللوق آتیلمشمی، قووولموسمو، ایلاهی؟

 

هر مؤجوزو ایدراك ائلیركن، بو بلانی

قانماقدا بئیین‌لر بو قدر بوشمو، ایلاهی؟

 

مارت، 1998.

 

 

TARİX
Bəxtiyar vahabzadə

Bizi ayırdılar mənliyimizdən,
Millət kökdən qopan bir budaq oldu.
Süzüldü yad səsi öz neyimizdən,
Keçmişin üzünə indi ağ oldu.

Hələ unuduldu Quran da, din də,
Keçib gəldiyimiz yollar danıldı.
Əridik özgələr, yadlar içində,
Hünərli, zəfərli illər danıldı.

Tarixdir hər daşın, qayanın yaşı,
Tarixlə bağlıdır insan, yurduna.
Yox isə bir xalqın tarix yaddaşı,
Vətən də quruca torpaqdır ona.

Yanvar, 1977

تاریخ

بختیار واهاب‌زاده

بیزی آییردی‌لار منلیگیمیزدن،

میللت كؤك‌دن قوپان بیر بوداق اولدو.

سوزولدو یاد سسی اؤز نئییمیزدن،

كئچمیشین اوزونه ایندی آغ اولدو.

 

هله اونودولدو قوران دا، دین ده،

كئچیب گلدیگیمیز یول‌لار دانیلدی.

اریدیك اؤزگه‌لر، یادلار ایچینده،

هونرلی، ظفرلی ایللر دانیلدی.

 

تاریخ‌دیر هر داشین، قایانین یاشی،

تاریخله باغ‌لی‌دیر اینسان، یوردونا.

یوخ ایسه بیر خالقین تاریخ یادداشی،

وطن ده قوروجا تورپاق‌دیر اونا.

 

یانوار، 1977

 

 

SON

On doqquz yanvarda doğum evləri
Ölümdən, qırğından xəbərsiz idi.
O gün Bakımızda axşamdan bəri,
Ölum ilə həyat üzbəüz idi.

Güllə səslərini çağa səsləri,
Batırdı o gecə, şükür Allaha !
Doldu şəhidlərin boşalan yeri,
Naşükür olmayaq vallan, bir daha.

Gedən oğulların, axan qanların,
Əvəzi su səpdi yanan qəlbimə.
O şənbə gecəsi doğulanların,
Onundan doqquzu oğlanmış demə.

Zalimin zəfəri başdan qələtdir,
Zamanın səsini biz də dinlərik.
Dünya gücümüzə yaxşı bələddir,
Hələ biçilməmiş əkilənlərik !

Mart, iyun 1990
Bakı- Şəki

 

سون

 

اون دوققوز یانواردا دوغوم ائولری

اؤلوم‌دن، قیرغین‌دان خبرسیز ایدی.

او گون باكیمیزدا آخشام‌دان بری،

اؤلوم ایله حیات اوزبوز ایدی.

 

گولله سس‌لرینی چاغا سس‌لری،

باتیردی او گئجه، شوكور اللها !

دولدو شهیدلرین بوشالان یئری،

ناشوكور اولمایاق واللان، بیر داها.

 

گئدن اوغول‌لارین، آخان قان‌لارین،

اوزی سو سپدی یانان قلبیمه.

او شنبه گئجه‌سی دوغولان‌لارین،

اونون‌دان دوققوزو اوغلانمیش دئمه.

 

ظالمین ظفری باش‌دان قلت‌دیر،

زامانین سسینی بیز ده دینلریك.

دونیا گوجوموزه یاخشی بلددیر،

هله بیچیلممیش اكیلنلریك !

 

مارت، یون 1990

باكی- شكی

 

 

 

 

SEVGININ TILSIMINDƏN

Həyat bizim üçün çox ağır oldu,
Bizim halımız bu, rüzgarımız bu.
Bu qədər bağlıykən könul-könülə,
Qorxuram həyatın hər zərbəsindən.
Biz gərək çıxmayaq bircə dəm belə
Sevginin tilsimli cazibəsindən.

Bir kökdən cücərir hər istəyimiz,
Eyni bir taleyi tən bölüşmüşük.
Çəkmə taylarıtək sağ-sol idik biz,
Sonradan gör necə tayekeş duşmuşuk.
İstək başımızda döndu qaxınca,
Tənələr dəmbədəm xırpalar bizi.
Məhəbbət dəmində ucaldan uca,
Həyat qəpik-qəpik xırdalar bizi.

Gətir xatirinə gecə-gündüzü,
Biri qapqaradır, biri ağappaq.
Sevginin bu tayı sevginin özü,
Sevginin o tayı gileydir ancaq.
Sevginin tilsimli cazibəsindən
Gəl,
gülüm,
çıxmayaq,
aman, çıxmayaq!

سئوگی‌نین طیلسیمین‌دن

 

حیات بیزیم اوچون چوخ آغیر اولدو،

بیزیم حالیمیز بو، روزگاریمیز بو.

بو قدر باغلییكن كؤنول-كؤنوله،

قورخورام حیاتین هر ضربه‌سین‌دن.

بیز گرك چیخمایاق بیرجه دم بئله

سئوگی‌نین طیلسیم‌لی جاذیبه‌سین‌دن.

 

بیر كؤك‌دن جوجریر هر ایستییمیز،

عینی بیر طالئیی تن بؤلوشموشوك.

چكمه تایلاریتك ساغ-سول ایدیك بیز،

سونرا‌دان گؤر نئجه تایئكئش دوشموشوك.

ایستك باشیمیزدا دؤندو قاخینجا،

تنه‌لر دمبه‌دم خیرپا‌لار بیزی.

محببت دمینده اوجال‌دان اوجا،

حیات قپیك-قپیك خیردا‌لار بیزی.

 

گتیر خاطرینه گئجه-گوندوزو،

بیری قاپقارا‌دیر، بیری آغاپپاق.

سئوگی‌نین بو تایی سئوگی‌نین اؤزو،

سئوگی‌نین او تایی گیلئی‌دیر آنجاق.

سئوگی‌نین طیلسیم‌لی جاذیبه‌سین‌دن

گل،

گولوم،

چیخمایاق،

آمان، چیخمایاق!

 

 

SEVDİNSƏ…

Sevdinsə…Beş il, on beş il nədir,
Bütün ömrün boyu gözləyəcəksən.
Nə boyda zülm etsə sevgili sənə,
Sevdinsə…"hər zülmə döz",- deyəcəksən.
Sevdinsə…Kölgəyə dönüb hər zaman
Sən onu hər yerdə izləyəcəksən.

Sevdinsə…qəm içib, dərd udacaqsan,
Onu unutmağı unutacaqsan.
Zərərin xeyirdir, xeyirin zərər,
Sevdinsə…Günahın içində həqsan.
Onu unutmağa çalışsan, əgər.
Sən özün özünü unudacaqsan.

Sevdinsə…qanqalı gül biləcəksən.
Hər əsən yarpağa kövrələcəksən.
Sevdinsə…nə dünən, nə də bu günsən,
Sevdinsə…həmişə sən gələcəksən.
Sevdinsə…bir ömrün ilk sabahısan,
Dünyanın ən böyük xeyirxahısan.

1980

سئودین ایسه…

 

سئودینسه…بئش ایل، اون بئش ایل نه دیر،

بوتون عؤمرون بویو گؤزله‌یه‌جكسن.

نه بویدا ظلم ائتسه سئوگی‌لی سنه،

سئودینس…"هر ظلمه دؤز"،- دئیه‌جكسن.

سئودینس…كؤلگه‌یه دؤنوب هر زامان

سن اونو هر یئرده ایزله‌یه‌جكسن.

 

سئودینس…قم ایچیب، درد اودا‌جاقسان،

اونو اونوتماغی اونوتا‌جاقسان.

زررین خئییردیر، خئییرین زرر،

سئودینس…گوناهین ایچینده هقسان.

اونو اونوتماغا چالیشسان، اگر.

سن اؤزون اؤزونو اونودا‌جاقسان.

 

سئودینس…قانقا‌لی گول بیله‌جكسن.

هر اسن یارپاغا كؤوره‌له‌جكسن.

سئودینس…نه دونن، نه ده بو گونسن،

سئودینس…همیشه سن گله‌جكسن.

سئودینس…بیر اؤمرون ایلك ساباهیسان،

دونیانین ان بؤیوك خئییرخاهیسان.

 

1980

 

 

QÜRBƏT-VƏTƏN
Bəxtiyar vahabzadə

Anamız birdirsə Vətən də birdir
Nə ana, nə Vətən iki olammaz.
Qürbətdə tapdığın xeyir də şərdir
Qəlbin bu xeyirdən isıqlanammaz.

Qürbətin xeyrinə ay aldanan kəs,
Vətənin şərinə kim ortaq olsun?
Vətəni özünə qürbət sanan kəs
Sənin anan ölüb, başın sağ olsun!

Hamı həşirdədir güzəranıyla
Ceyran belindədir bir loxma əppək.
Ana yaralıysa, oğul qanıyla
Onun yaraları yuyulsun gərək.

Yediyim, içdiyim dərddi, qəmdisə
Neyləmək? Bu ocaq, bu yurd mənimdir.
Göz yaşım axan yer qürbətimdisə,
Qanım axan yerlər, öz Vətənimdir.

Harda olursan ol, qəlbin fəhmi var
Səni torpaq çəkər, səni qan çəkər.
Qürbətdə Vətənçin gözü yaşlılar
Vətənin naminə canmdan keçər.

Avqust, 1998.

قوربت-وطن

 

آنامیز بیردیرسه وطن ده بیردیر

نه آنا، نه وطن ایكی اولامماز.

قوربتده تاپدیغین خئییر ده شردیر

قلبین بو خئییردن ایسیقلانامماز.

 

قوربتین خئیرینه آی آلدانان كس،

وطه‌نین شرینه كیم اورتاق اولسون؟

وطنی اؤزونه قوربت سانان كس

سنین آنان اؤلوب، باشین ساغ اولسون!

 

هامی هشیرده‌دیر گوزرانییلا

جئیران بئلینده‌دیر بیر لوخما اپپك.

آنا یارالییسا، اوغول قانییلا

اونون یارا‌لاری یویولسون گرك.

 

یئدیگیم، ایچدیگیم درددی، قمدیسه

نئیلمك؟ بو اوجاق، بو یورد منیم‌دیر.

گؤز یاشیم آخان یئر قوربتیمدیسه،

قانیم آخان یئرلر، اؤز وطنیم‌دیر.

 

هاردا اولورسان اول، قلبین فهمی وار

سنی تورپاق چكر، سنی قان چكر.

قوربتده وطنچین گؤزو یاش‌لی‌لار

وطه‌نین نامینه جانم‌دان كئچر.

 

آوقوست، 1998.

 

 

QUL BAZARI

Gəldi başımıza min qan, min qada
Bunlar tarixdən də bizə tanışdır.
Bəşərin quldarlıq zamanında da
Bu millət qul alıb, qul satmamışdır.

Nədir qul bazarı, hardan çıxdı bu?
Öz halal yurdunda millət qul oldu?
Qış ötdü, yaz gəldi, bitmədi yonca
Xəzana döndümü şirin xəyallar?
Oturab səkidə küçə boyunca
Müştəri gözləyir bu təzə qullar.

Bir parça çörəkçin bu bədbəxılərin
Açılır başına min cür oyunlar-
Səhərdən axşama qaya capmağa,
Zibil dasımağa hazırdı onlar.

"Gəl" - deyə çağırsan, əllisi birdən
Cumacaq üstünə daş səkilərdən.
Özün seç, çəkinmir qul olduğuna
Az, ya çox, nə versən sükrandır ona.
Qulun nə haqqı var "Bu azdır" deyə
Sahib ağasıyla çənə döyməyə?

Satdıq Qarabağı uf demədən biz
Satdıq otelləri, zavodları da.
Min cür sərvətimiz, var-dövlətimiz
Satıldı, el qaldı quruca yurdda.

Biri-birimizi satırıq bu gün
Ayıra bilmirik doğrmadan yadı.
Vərdişə çevrilib satmaq bizimçün
Daha satılmağa bir şey qalmadı.
Hərraca qoymuşuq bu məmləkəti,
İndi də satırıq namus, qeyrəti.

Ünvan ləkələndi, ad ləkələndi,
Tapdandı min illik şərəf də, şan da.
Amandır, qoymayın, satılır indi
Millətin mənliyi qul bazannda.

Varlı tanıyıram vicdanı miskin,
Qıymaz bircə quruş var-dövlətindən.
Bir acı doydurmaq, nadan nə bilsin
Savabdır yüz Kəbə ziyarətindən.

Durduğumuz yerdə biz addım sayıb,
İrəli getmədik bir addım belə.
Daim dilədiyi haqqa çatmayıb,
Bu millət nəyisə gözləyir hələ.

Durur illər boyu durduğu yerdə
Bu yolun əvvəli, axırı məchul.
Millətin yarısı yad ölkələrdə,
Yarısı doğmaca vətənində qul.

Adamlar talanır öz mənzilində
Əcnəbi sahibkar lap ağ eylədi.
Aldığı zavodda ana dilində
Danışmağı bizə yasaq eylədi.

Əcnəbi ağadır sanki bu yurda
Sinəm ayaqlara yol olmuş bu gun.
Eloğlum həm yurdda, həm də kənarda
Hakim əcnəbiyə qul olmus bu gün.

Onlar iş axtarır yaşamaq üçün
Bu adi istək də çox imiş məgər?
Bizdən iş istəyən bu möhtacların
Yaşamaq haqqı da yox imiş məgər?

İstiqlal qazanıb biz elə bildik,
Qurtardıq milləti qəhr edən oddan.
Amma bilmədik ki, məhrum edildik,
Dağlarda qurutdan, aranda tutdan.

Əzilir, soyulur bu xalq günbəgün,
Dözümdə, səbrdə, vallah, fil olduq.
Bəlkə bu milləti qul eləməkçün
Biz qan bahasına müstəqil olduq?

Ölkəm müstəmləkə, yada qul ikən
Millət gəlmələrə qul ki, deyildi.
İndi bu məmləkət müstəqil ikən
Millət qula dönüb sındı, əyildi.

Ünvan ləkələndi, ad ləkələndi,
Tapdandı min illik şərəf də, şan da.
Amandır, qoymayın, satılır indi
Millətin mənliyi qul bazarında.

6 noyabr. 1998.

قول بازاری

 

گلدی باشیمیزا مین قان، مین قادا

بون‌لار تاریخ‌دن ده بیزه تانیش‌دیر.

بشرین قولدارلیق زامانیندا دا

بو میللت قول آلیب، قول ساتمامیش‌دیر.

 

ندیر قول بازاری، هاردان چیخدی بو؟

اؤز حالال یوردوندا میللت قول اولدو؟

قیش اؤتدو، یاز گلدی، بیتمه‌دی یونجا

خزانا دؤندومو شیرین خیال‌لار؟

اوتوراب سكیده كوچه بویونجا

موشتری گؤزلییر بو تزه قول‌لار.

 

بیر پارچا چؤرك چون بو بدبخلرین

آچیلیر باشینا مین جور اویون‌لار-

سحردن آخشاما قایا چاپماغا،

زیبیل داشیماغا حاضیردی اونلار.

 

"گل" - دئیه چاغیرسان، اللی‌سی بیردن

جوما‌جاق اوستونه داش سكی‌لردن.

اؤزون سئچ، چكینمیر قول اولدوغونا

آز، یا چوخ، نه وئرسن شوكران‌دیر اونا.

قولون نه حاقی وار "بو آزدیر" دئیه

صاحب آغاسییلا چنه دؤیمه‌یه؟

 

ساتدیق قاراباغی اوف دئمه‌دن بیز

ساتدیق اوتئل‌لری، زاوودلاری دا.

مین جور ثروتیمیز، وار-دؤولتیمیز

ساتیلدی، ائل قالدی قوروجا یورددا.

 

بیری-بیریمیزی ساتیریق بو گون

آییرا بیلمیریك دوغروا‌دان یادی.

وردیشه چئوریلیب ساتماق بیزیمچون

داها ساتیلماغا بیر شئی قالمادی.

حرراجا قویموشوق بو مملكتی،

ایندی ده ساتیریق ناموس، قئیرتی.

 

عونوان لكه‌لندی، آد لكه‌لندی،

تاپ‌داندی مین ایللیك شرف ده، شان دا.

آمان‌دیر، قویمایین، ساتیلیر ایندی

میللتین من‌لیگی قول بازاریندا.

 

وارلی تانیییرام ویج‌دانی میسكین،

قییماز بیرجه قوروش وار-دؤولتین‌دن.

بیر آجی دوی‌دورماق، نادان نه بیلسین

ثاواب‌دیر یوز كعبه زیارتین‌دن.

 

دوردوغوموز یئرده بیز آددیم ساییب،

ایره‌لی گئتمدیك بیر آددیم بئله.

دایم دیله دیگی حاقا چاتماییب،

بو میللت نییسه گؤزلییر هله.

 

دورور ایللر بویو دوردوغو یئرده

بو یولون اولی، آخیری مجهول.

میللتین یاری‌سی یاد اؤلكه‌لرده،

یاری‌سی دوغماجا وطه‌نینده قول.

 

آدام‌لار تالانیر اؤز منزیلینده

اجنبی صاحیبكار لاپ آغ ائیله‌دی.

آلدیغی زاووددا آنا دیلینده

دانیشماغی بیزه یاساق ائیله‌دی.

 

اجنبی آغا‌دیر سانكی بو یوردا

سینم آیاق‌لارا یول اولموش بو گون.

ائل اوغلوم هم یورددا، هم ده كناردا

حاكم اجنبییه قول اولموش بو گون.

 

اونلار ایش آختاریر یاشاماق اوچون

بو آدی ایستك ده چوخ ایمیش مگر؟

بیزدن ایش ایسته‌ین بو مؤحتاج‌لارین

یاشاماق حاقی دا یوخ ایمیش مگر؟

 

ایستیقلال قازانیب بیز ائله بیلدیك،

قورتاردیق میللتی قهر ائدن اوددان.

اما بیلمدیك كی، محروم ائدیلدیك،

داغ‌لاردا قوروت‌دان، آراندا توت‌دان.

 

ازیلیر، سویولور بو خالق گونبه گون،

دؤزومده، صبرده، واللاه، فیل اولدوق.

بلكه بو میللتی قول ائتمه ك اچون

بیز قان باهاسینا موستقیل اولدوق؟

 

اؤلكم موستملكه، یادا قول ایكن

میللت گلمه‌لره قول كی، دئییلدی.

ایندی بو مملكت موستقیل ایكن

میللت قولا دؤنوب سیندی، اییلدی.

 

اونوان لكه‌لندی، آد لكه‌لندی،

تاپ‌داندی مین ایللیك شرف ده، شان دا.

آمان‌دیر، قویمایین، ساتیلیر ایندی

میللتین من‌لیگی قول بازاریندا.

 

6 نویابر. 1998.

 

 

QORXU

Mənim sol əlimdə yanıq yeri var,
O mənə töhfədir körpəliyimdən.
Odun odluğundan xəbərsiz vaxtlar
əlimi manqalda yandırmışam mən.

Mənə "cız" dedilər,
Ancaq qorxmadım.
əlimi yandırıb tanıdım odu.
Mənim həyat ilə ilk tanışlığım
əlimi yandıran oddan başladı...

Oxşadı gözümü hələ uşaqkən
Ocağın al-əlvan alovu, közü
Dünyaya gələli, bilmirəm nədən
Nəyə vurulduqsa, yandırdı bizi...

Mən oddan qorxmadım yanana qədər;
Mən qorxu bilmədim qanana qədər.
Elə ki, yandım,
Odla oynamaqdan qorxdum, dayandım.
Başlandı qorxu-
Başlandı ehtiyat-
Başlandı həyat...
1966, Şəki

قورخو
منیم سول الیمده یانیق یئری وار
او منه تحفه دیر كؤرپه لیگیمدن
اودون اودلوغوندان خبرسیز واخلار
الیمی مانقالدا یاندیرمیشام من
...
منه جیز دئدیلر
آنجاق قورخمادیم
الیمی یاندیریب تانیدیم اودو
منیم حیاتیله ایلك تانیشلیغیم
الیمی یاندیران اوددان باشلادی
...
اوخشادی گؤزومو هله اوشاق كن
اوجاغین آل الوان آلاوی كؤزو
دونیایا گله لی بیلمیرم ندن
نییه وورولدوقسا یاندیریر بیزی
...
من اوددان قورخمادیم یاناناقدر
من قورخو بیلمه دیم قانانا قدر
ائله كی یاندیم
اودلا اویناماقدان قورخدوم دایاندیم
باشلاندی قورخو
باشلاندی احتیاط
باشلاندی حیات
...
شاعر : بختیار وهابزاده

 

QORXU 2
Bəxtiyar vahabzadə

Mən qorxuram, sən qorxursan,
O da qorxur, bu da qorxur,

Biz qorxuruq.
Təzə fikir beynimizə gələn kimi
tez qorxuruq.
Başqasından qorxduğumuz bəs deyilmiş,
Özümüzdən biz qorxuruq!
Qorxu, qorxu!
Bir qurd olub yeyir bizi içimizdən,
Nə gözləyir Vətən bizdən?
İradə yox,
kişilik yox.
Biz qorxuruq,
biz susuruq.
Fikir ölür,
can sustalır,
ürək dönüb,
ruh boğulur.
Qorxu bizim dilimizdə kilid olur,
Beynimizdə qıfıl olur.
Dərd budur ki, bu dərdi də
Biz qanırıq, biz bilirik.
Qorxa-qorxa
Özümüz də özümüz üçün
Biz qorxuya çevrilirik.

15 iyul 1972

قورخو 2

بختیار واهاب‌زاده

 

من قورخورام، سن قورخورسان،

او دا قورخور، بو دا قورخور،

 

بیز قورخوروق.

تزه فیكیر بئینیمیزه گلن كیمی

تئز قورخوروق.

باشقاسین‌دان قورخدوغوموز بس دئییلمیش،

اؤزوموزدن بیز قورخوروق!

قورخو، قورخو!

بیر قورد اولوب یئییر بیزی ایچیمیزدن،

نه گؤزلییر وطن بیزدن؟

ایراده یوخ،

كیشی‌لیك یوخ.

بیز قورخوروق،

بیز سوسوروق.

فیكیر اؤلور،

جان سوستالیر،

اورك دؤنوب،

روح بوغولور.

قورخو بیزیم دیلیمیزده كیلید اولور،

بئینیمیزده قیفیل اولور.

درد بودور كی، بو دردی ده

بیز قانیریق، بیز بیلیریك.

قورخا-قورخا

اؤزوموز ده اؤزوموز اوچون

بیز قورخویا چئوریلیریك.

 

15 یول 1972