MƏNDƏN XƏBƏRSİZ

Ömrün fəsilləri tez başa gəldi
Yayı bəhərlidir, qışı bəhərsiz.
Bir vaxt ayıldım ki, heydən düşmüşəm
İllər öz atını çapdı yəhərsiz.

Amal olan yerə baş qoyan illər
Toran gözlərimə yaş qoyan illər
Ey yaşım üstünə yaş qoyan illər,
Hara qaçırsınız məndən xəbərsiz?

Ey ömür! Görünür artıq sahilin
Əlin qısaldıqca uzanar dilin.
Ömurdən verdiyim yetmiş üç ilin
Zəhəri yetərli, balı yetərsiz.

Öz çiyin yüküdür hər kəsin yaşı
Dərdi-sirdasıdır, fıkri-yoldaşı
Dönüb xislətimə qəhər, göz yaşı.
Sevinc də, kədər də ötmür qəhərsiz.

Fikirlər selində axandan bəri
Ayıra bildimmi xeyirdən şəri?
Tökülmüş ömrümün yarpaq illəri
Bağçası viranə, bağı çəpərsiz.

Könlil o könüldür qoca yaşımda
Fikirlər qaynaşır yenə başımda
Yenə hücumdayam söz savaşmda
Sözüm təpərlidir, özüm təpərsiz.

Avqust, 1998, Şəki.

من‌دن خبرسیز

 

اؤمرون فسیل‌لری تئز باشا گلدی

یایی بهرلی‌دیر، قیشی بهرسیز.

بیر واخت آییلدیم كی، هئی‌دن دوشموشم

ایللر اؤز آتینی چاپدی یهرسیز.

 

آمال اولان یئره باش قویان ایللر

توران گؤزلریمه یاش قویان ایللر

ائی یاشیم اوستونه یاش قویان ایللر،

هارا قاچیرسینیز من‌دن خبرسیز؟

 

ائی اؤمور! گؤرونور آرتیق ساحلین

علین قیسالدیقجا اوزانار دیلین.

اؤموردن وئردیگیم یئتمیش اوچ ایلین

زهری یئترلی، بالی یئترسیز.

 

اؤز چیگین یوكودور هر كسین یاشی

دردی-سیرداسی‌دیر، فیكری-یولداشی

دؤنوب خیسلتیمه قهر، گؤز یاشی.

سئوینج ده، كدر ده اؤتمور قهرسیز.

 

فیكیرلر سئلینده آخان‌دان بری

آییرا بیلدیممی خئییردن شرعی؟

تؤكولموش اؤمرومون یارپاق ایللری

باغچاسی ویرانه، باغی چپرسیز.

 

كؤنلیل او كؤنول‌دور قوجا یاشیمدا

فیكیرلر قایناشیر یئنه باشیمدا

یئنه هوجومدایام سؤز ساواشمدا

سؤزوم تپرلی‌دیر، اؤزوم تپرسیز.

 

آوقوست، 1998، شكی.

 

 

MƏN TÜRKƏM

Sən bizi aldatdın illərdən bəri,
Mən çərxi-fələkdən dərs götürmüşəm.
Özgə anasından süd əmənləri,
Özgə qulluğunda duran görmüşəm.

Bəsdir dözdüyümüz ölümdən betər,
Köhnə bazardakı köhnə nırxa.
Milləti yüz yerə caladın, yetər,
Yüz arxın suyunu qatma bir arxa.

Əslimi, nəslimi tanıyıram mən,
Qarışıq deyiləm, özümdən hürkəm.
Sən kimsən, sən nəsən, özün bilərsən,
Mən ilk qaynağımdan türk oğlu türkəm!

Sübutdur, dəlildir, ağlın qibləsi,
Dəyişə bilərsən ağlımı ancaq.
Canım çıxanadək qəlbimin səsi,
“Türkəm”-gerçəyini pıçıldayacaq.

Noyabr, 1995

من توركم

 

سن بیزی آلداتدین ایللردن بری،

من چرخی-فلك‌دن درس گؤتورموشم.

اؤزگه آناسین‌دان سود امن‌لری،

اؤزگه قوللوغوندا دوران گؤرموشم.

 

بس‌دیر دؤزدوگوموز اؤلوم‌دن بئتر،

كؤهنه بازارداكی كؤهنه نیرخا.

میللتی یوز یئره جالادین، یئتر،

یوز آرخین سویونو قاتما بیر آرخا.

 

اصلیمی، نسلیمی تانیییرام من،

قاریشیق دئییلم، اؤزوم‌دن هوركم.

سن كیمسن، سن نسن، اؤزون بیلرسن،

من ایلك قایناغیم‌دان تورك اوغلو توركم!

 

ثبوت‌دور، دلیل‌دیر، آغلین قیبله‌سی،

دییشه بیلرسن آغلیمی آنجاق.

جانیم چیخانادك قلبیمین سسی،

“توركم”-گئرچیینی پیچیلدایا‌جاق.

 

نویابر، 1995

 

 

MƏN - OZÜMUN DUŞMƏNI

 Bextiyar Vahabzade


Mən kiməm? Bu sualı
Hər il ad günlərimdə
öz-özümə vermişəm
Cavab tapa bilməyib
Bu sualın önündə
Başımı endirmişəm.
Mən kiməm?
Mən nəçiyəm?
Eşqim, diləklərim nə?
Niyə gəldim dünyaya,
Bu dünyada yerim nə?
Sağ ikən də bilmirəm
Ölüyəm, diriyəm mən?
Əvvəlini, sonunu
Dərk etməyən, ən adi,
Kəslərdən biriyəm mən.
İmkanla arzuların
Arasmda vurnuxan
Saat kəfkiriyəm mən.
Zamanın dəhrəsilə
Qanadlı arzuları
Budanan bir bəndəyəm.
Mən bir üzü ağamsa,
Bir üzü şərməndəyəm.

Mən özümün düşməni!
Hər gün çəkir çarmıxa
Öz içimdə mən, məni.
Mən özümçün həmişə
Baxdıqca sirri artan
Müəmmalı şəkiləm.
Özümə ittihamçı, özgəsinə vəkiləm.
Bildiyim bu qədərmiş
Məni məndən gizlədən
O suallar hədərmiş.

İyun, 1999

من - اوزومون دوشمنی

 

من كیمم؟ بو سوا‌لی

هر ایل آد گون‌لریمده

اؤز-اؤزومه وئرمیشم

جاواب تاپا بیلمه‌ییب

بو سوالین اؤنونده

باشیمی ائندیرمیشم.

من كیمم؟

من نچییم؟

عشقیم، دیلك‌لریم نه؟

نیه گلدیم دونیایا،

بو دونیادا یئریم نه؟

ساغ ایكن ده بیلمیرم

اؤلویم، دیرییم من؟

اولینی، سونونو

درك ائتمه‌ین، ان آدی،

كس‌لردن بیرییم من.

ایمكانلا آرزولارین

آراسمدا وورنوخان

ساعت كفكیرییم من.

زامانین دهره‌سیله

قانادلی آرزولاری

بودانان بیر بنده‌یم.

من بیر اوزو آغامسا،

بیر اوزو شرمنده‌یم.

 

من اؤزومون دوشمنی!

هر گون چكیر چارمیخا

اؤز ایچیمده من، منی.

من اؤزومچون همیشه

باخدیقجا سیرری آرتان

مومما‌لی شكیلم.

اؤزومه اتهام‌چی، اؤزگه‌سینه وكیلم.

بیلدیگیم بو قدرمیش

منی من‌دن گیزله‌دن

او سوال‌لار هدرمیش.

 

یون، 1999

 

 

M.Ə.RƏSULZADƏNİN XATİRƏSİNƏ
Bəxtiyar vahabzadə

Heykəl var-məzara gömülsün gərək,
 Məzar var, heykəli ucalmalıydı.
       N.Həsənzadə

Bu torpağın özü boyda
Bu torpağa məhəbbətlə doluydun.
Bu torpağın yolunda da
                       Sən öz canını qoydun.
Borclu ikən Vətən sənə, xalq sənə
Hər şey döndu tərsinə.
Bu torpaqdan verəmmədik
                       Bir məzarlıq yer sənə.

Zamana bax! Bu torpağı
                      Bir“sağ ol”a satana,
Xəyanətin kölgəsində
                      rahat-rahat yatana
Bu milləti ölümlərlə
                      imtahana çəkənə
Məmləkəti başdan-başa
                     talayana, sökənə
Heykəllər ucaltmışıq.
Özümüzü bəyənməyib
“Beynəlmiləl” laylasına yatmışıq.
Yatdığımız bəs etməzmi?
                     Ayılaq bir, görək bir
Xeyir nədir, şər nədir?
Riyalara,boyalara
                     yetmiş ildir uymuşuq.
Gör kimin əvəzinə
                    kimə heykəl qoymuşuq.
Ancaq ana təbiətdə
                    Bir əzəli qayda var:
Bünövrəsi eşq olmayanın
                    Tunc olsa da tez uçar.
Heykəl-məzar!
Biri- zora söykənibdir
Biri-haqqa, şərəfə!
Davamlıdır
                   qəlbimizə köçüb gələn o məzar.
Postamenti nifrət olan
                   yüz heykəldən yüz dəfə!

28 may, 1990

م.ا.رسول‌زاده‌نین خاطره‌سینه

 

هیكل وار-مزارا گؤمولسون گرك،

مزار وار، هیكلی اوجالمالییدی

ن.حسن‌زاده

 

بو تورپاغین اؤزو بویدا

بو تورپاغا محببتله دولویدون.

بو تورپاغین یولوندا دا

سن اؤز جانینی قویدون.

بورج‌لو ایكن وطن سنه، خالق سنه

هر شئی دؤندو ترسینه.

بو تورپاق‌دان وئرممدیك

بیر مزارلیق یئر سنه.

 

زامانا باخ! بو تورپاغی

بیر“ساغ اول”آ ساتانا،

خیانتین كؤلگه‌سینده

راحت-راحت یاتانا

بو میللتی اؤلوم‌لرله

ایمتاهانا چكنه

مملكتی باش‌دان-باشا

تالایانا، سؤكنه

هیكل‌لر اوجالتمیشیق.

اؤزوموزو بینمه‌ییب

“بئینلمیلل” لایلاسینا یاتمیشیق.

یاتدیغیمیز بس ائتمزمی؟

آییلاق بیر، گؤرك بیر

خئییر ندیر، شر ندیر؟

ریا‌لارا،بویا‌لارا

یئتمیش ایلدیر اویموشوق.

گؤر كیمین اوزینه

كیمه هیكل قویموشوق.

آنجاق آنا طبیعتده

بیر ازه‌لی قایدا وار:

بونؤوره‌سی عشق اولمایانین

تونج اولسا دا تئز اوچار.

هیكل-مزار!

بیری- زورا سؤیكنیب‌دیر

بیری-حاقا، شرفه!

داوام‌لی‌دیر

قلبیمیزه كؤچوب گلن او مزار.

پوستامئنتی نیفرت اولان

یوز هیكل‌دن یوز دفعه!

 

28 مای، 1990

 

 

KRIMDA TATAR QƏBİRLƏRİ
Bəxtiyar vahabzadə

Torpağın altında yatır yerlilər,
Üstündə gəlmələr kefdə, damaqda.
Yerlinin dərdini yersiz nə bilər?
Yerlinin haqqını o, tapdamaqda.
Gəlmə haqlı bilir özünü, haqlı!
Yerlinin yurduna yolları bağlı...

Bilmirəm Krımın öz sahibləri
Bu torpaq altında necə dincəlir?
Millət bu diyardan gedəndən bəri,
Ruhlar öz yurdunu ziyarət üçün,
Sibirəmi gedir, buramı gəlir?

Tatar məzarları... əl açıb göyə
Torpağı qaldırıb niyə qabarmır?
Ölülər yer altda görəsən niyə
Haqq diyə qışqırıb fəryad qoparmır?
Krımı götürüb çiyinlərinə
Millət olan yerə niyə aparmır?

Məzarlar bu yurdun öz sahibləri,
Niyə bu zillətin bağrı sökülmür?
Torpağın üstündə sahibkar kimi
Gəzən gəlmələri dənizə tökmür?
5 may 1966 Kırım-Yalta

كریما دا تاتار قبیرلری

بختیار واهاب‌زاده

تورپاغین آلتیندا یاتیر یئرلی‌لر،

اوستونده گلمه‌لر كئفده، داماقدا.

یئرلی‌نین دردینی یئرسیز نه بیلر؟

یئرلی‌نین حاقینی او، تاپداماقدا.

گلمه حاق‌لی بیلیر اؤزونو، حاق‌لی!

یئرلی‌نین یوردونا یول‌لاری باغ‌لی...

 

بیلمیرم كریمین اؤز صاحب‌لری

بو تورپاق آلتیندا نئجه دینجلیر؟

میللت بو دیاردان گئدن‌دن بری،

روح‌لار اؤز یوردونو زیارت اوچون،

سیبیرمی گئدیر، بورامی گلیر؟

 

تاتار مزارلاری... ال آچیب گؤیه

تورپاغی قالدیریب نیه قابارمیر؟

اؤلولر یئر آلتدا گؤره‌سن نیه

حاق دیه قیشقیریب فریاد قوپارمیر؟

كریمی گؤتوروب چیگین‌لرینه

میللت اولان یئره نیه آپارمیر؟

 

مزارلار بو یوردون اؤز صاحب‌لری،

نیه بو ذلتین باغری سؤكولمور؟

تورپاغین اوستونده ساهیبكار كیمی

گزن گلمه‌لری دنیزه تؤكمور؟

5 مای 1966 كیریم-یالتا

 

 

KİROVUN HEYKƏLİ
Bəxtiyar vahabzadə

Kamil Mirbağırova ithaf

O, heykəlmi?
Yox, ey dost!..
O, ölkənin sahibi.
Başımızın üstündə
Sıyrılıb qılınc kimi.
Hədələyir o, bizi.
Deyir mənimdir ölkə-
Bu göy,
bu yer,
bu dəniz!
Başınızı vuraram,
Ayaqlarım altından
Başınızı çəksəniz!
Ayağım altındadır
Namusunuz,
arınız.
Başınızı sürüsun
Daim ayaqlarınız.
-Bu düzdür!
Bəs neyləmək,
Susub oturmaqmı?..
-Yox!
Biz nə qədər yaşayaq
Başımız üstündə yumruq?..
Öz doğma şəhərində
Sən kimin heykəlini
İstəyirdin ucala
O heykəlin yerində?
- Koroğlunun,
- Babəkin.
- Yox, dostum yox, bilmədin!
Mən istərəm tarixə
Bu gündən də iz qala,
O heykəlin yerində
O heykəli yıxanın
Tunc heykəli ucala...

Aprel, 1966

كیرووون هیكلی

بختیار واهاب‌زاده

 

كامیل میرباغیرووا اتحاف

 

او، هئیكلمی؟

یوخ، ائی دوست!..

او، اؤلكه‌نین صاحبی.

باشیمیزین اوستونده

سییریلیب قیلینج كیمی.

هدلییر او، بیزی.

دئییر منیم‌دیر اؤلكه-

بو گؤی،

بو یئر،

بو دنیز!

باشینیزی وورارام،

آیاق‌لاریم آلتین‌دان

باشینیزی چكسه‌نیز!

آیاغیم آلتیندا‌دیر

ناموسونوز،

آرینیز.

باشینیزی سوروسون

دایم آیاق‌لارینیز.

-بو دوزدور!

بس نئیلمك،

سوسوب اوتورماقمی؟..

-یوخ!

بیز نه قدر یاشایاق

باشیمیز اوستونده یومروق؟..

اؤز دوغما شهرینده

سن كیمین هیكلینی

ایستییردین اوجالا

او هیكلین یئرینده؟

- كوروغ‌لونون،

- بابكین.

- یوخ، دوستوم یوخ، بیلمدین!

من ایسترم تاریخه

بو گون‌دن ده ایز قالا،

او هیكلین یئرینده

او هیكلی ییخانین

تونج هیكلی اوجالا...

 

آپرئل، 1966

 

 

İNTİHAR
Bəxtiyar vahabzadə

(Yetim qalmış balalarını dolan-
dıra bilmədiyindən intihar edən
Qətibə xanımın xatirəsinə)

Səndən çörək uman körpələrinin
Üzünə baxmaqdan utandın yəqin.
Sən atıb özünü beşinci qatdan
Keçdin xəcalətlə keçən həyatdan.

Körpə balalara düsündünmü sən
Kim arxa duracaq sənin yerinə?
Özü də yetimkən bu badbəxt Vətən
Sahib çıxacaqmı körpələrinə?

Yazdım əlim yandı, yazmadım dilim,
İndi ən baha şey namus, ar imis.
Amma bu ölkədə ən ucuz ölüm
Həyata tüpürən intihar imiş.

Ölən ölümünü ölümdən görür
Bu həyat işgəncə, bu həyat zülüm.
Xalqın sinəsində zaman xıs sürür.
İndi adamları öldürmür ölüm
İndi adamları həyat öldürür.

1998.

انتحار

بختیار واهاب‌زاده

(یئتیم قالمیش بالا‌لارینی دولان-

دیرا بیلمدیگین‌دن اینتیهار ائدن

قتیبه خانیمین خاطره‌سینه)

 

سن‌دن چؤرك اومان كؤرپه‌لری‌نین

اوزونه باخماق‌دان اوتاندین یقین.

سن آتیب اؤزونو بئشینجی قات‌دان

كئچدین خجالتله كئچن حیات‌دان.

 

كؤرپه بالا‌لارا دوسوندونمو سن

كیم آرخا دورا‌جاق سنین یئرینه؟

اؤزو ده یئتیمكن بو بادبخت وطن

صاحب چیخاجاقمی كؤرپه‌لرینه؟

 

یازدیم علیم یاندی، یازمادیم دیلیم،

ایندی ان باها شئی ناموس، آر ایمیس.

اما بو اؤلكه‌ده ان اوجوز اؤلوم

حیاتا توپورن اینتیهار ایمیش.

 

اؤلن اؤلومونو اؤلوم‌دن گؤرور

بو حیات ایشگنجه، بو حیات زولوم.

خالقین سینه‌سینده زامان خیس سورور.

ایندی آدام‌لاری اؤلدورمور اؤلوم

ایندی آدام‌لاری حیات اؤلدورور.

 

1998.

 

 

INSAN - GÖYDƏ AY KIMIDİR...
Bəxtiyar vahabzadə

Çəmənlikdə gül-çiçəyin
Sağ-solunda ələfi var.
Dünyada hər bədbəxtliyin
Həm zərəri, həm nəfi var.

Vaxt hakimlər hakimidir,
Həyat, varkən yox kimidir.
Yaydan çıxan ox kimidir,
Hər ömrün öz hədəfi var.

Ürəkdədir sözün kökü,
Ayıra bil tükdən tükü,
Çox ağırdır amal yükü,
Çəkə bilsən şərəfi var.

Ürək fikrin tilsimidir,
Hər qatı bir lay kimidir.
İnsan - göydə Ay kimidir,
Görünməyən tərəfi var.

İyun, 1978.

اینسان - گؤیده آی كیمی‌دیر...

 

چمن‌لیكده گول-چیچیین

ساغ-سولوندا الفی وار.

دونیادا هر بدبختلیگین

هم زرری، هم نفی وار.

 

واخت حاكم‌لر حاكمی‌دیر،

حیات، واركن یوخ كیمی‌دیر.

یای‌دان چیخان اوخ كیمی‌دیر،

هر اؤمرون اؤز هدفی وار.

 

اوركده‌دیر سؤزون كؤكو،

آییرا بیل توك‌دن توكو،

چوخ آغیردیر آمال یوكو،

چكه بیلسن شرفی وار.

 

اورك فیكرین تیلسیمی‌دیر،

هر قاتی بیر لای كیمی‌دیر.

اینسان - گؤیده آی كیمی‌دیر،

گؤرونمه‌ین طرفی وار.

 

یون، 1978.

 

 

İKİ KOR
Bəxtiyar vahabzadə

Bir kor tanıyıram, gözü korsa da, özü kor deyil.
Bəzən qəm odunda qovrulursa da,
Ağlına, hissinə o nankor deyil.
Gecəli-gündüzlü yazır, oxuyur,
Ağlınm gözüylə o görür, duyur.

Ancaq... biri də var... kor deyilsə də,
gözü görməyir.

Dostu göz önündə öldürülsə də,
görmədim deyir...
Yaxşıya ortaqdır, yamanı görmür,
O, saata baxır, zamanı görmür.
Fikrini, hissini ucadan deməz,
bəzən gördüyünü görmək istəməz.

Gözləri görməyən kor deyil hələ,
Görmək istəməyən kordur, deyərdim.
Belə müqəvvaya, belə cahilə
Həyatın özü də gordur, deyərdim.

1968

ایكی كور

 

بیر كور تانیییرام، گؤزو كورسا دا، اؤزو كور دئییل.

بعضا قم اودوندا قوورولورسا دا،

آغلینا، هیسسینه او نانكور دئییل.

گئجه‌لی-گوندوزلو یازیر، اوخویور،

آغلینم گؤزویله او گؤرور، دویور.

 

آنجاق... بیری ده وار... كور دئییلسه ده،

گؤزو گؤرمییر.

 

دوستو گؤز اؤنونده اؤلدورولسه ده،

گؤرمدیم دئییر...

یاخشییا اورتاق‌دیر، یامانی گؤرمور،

او، ساعتا باخیر، زامانی گؤرمور.

فیكرینی، هیسسینی اوجا‌دان دئمز،

بزن گؤردوگونو گؤرمك ایستمز.

 

گؤزلری گؤرمه‌ین كور دئییل هله،

گؤرمك ایستمه‌ین كوردور، دئیردیم.

بئله موقووایا، بئله جاهیله

حیاتین اؤزو ده گوردور، دئیردیم.

 

1968

 

 

İBADƏT
Bəxtiyar vahabzadə

Artıq dönüb dövran, dəyişib zaman
Gəlmək istəyirəm haqqa səcdəyə,
İmdad istəməkçün indi tanrıdan
Hər gecə əllərim uzanır göyə:

- İlahi, qəlbimi açıram sənə,
Çin eylə sən mənim röyalarımı.
Diz çöküb önündə gəldim səcdənə,
Qəbul et sən mənim dualarımı.

İbadət! Allahla pünhani söhbət,
İbadət - öz arzum, öz niyyətimdir.
Amma bacarmadım, yaş ötüb.. fəqət
Mənim dualarım ibadətimdir.

Allaha duama, namaz yerinə
Başqa cür ibadət, başqa yol - dedim.
Qol, boyun! Bağlıdır biri-birinə .
Boynun öz yüküdür sınmış qol - dedim.

"Çoxdur günahları ömür yolunun"
Neylərəm bu sözü mənə el desə?
Mən nəyə gərəyəm sınımış qolumun
Yükünü, cövrünü boynum çəkməsə?

Yaman üstələdi günah tövbəni,
Ruh da nəfsimizdə yox olmuş bizim.
İlahi, o qədər unutduq səni,
Bəsirət gözümüz tutulmuş bizim,
Durdu üzümüzə günahlarımız,
Bəndəlik etmədi tanrıya bəndə.
Səni yaxşı gündə unutduq, yalnız
Düşdün yadımıza dara düşəndə.

Dünyanın qəribə oyunları var,
Dünən aldananlar aldadır bu gün.
Dünən səni danıb rütbə alanlar
Səni təbliğ edən molladır bu gün.

Ya Rəbbim, sən özün kömək ol bizə,
İşıq saç qaranlıq ürəyimizə.
Biz bu var dünyada yaşarkən yoxuq,
Sən yox ikən varsan, biz varkən yoxuq.
Bizə bir kəramət bəxş elə yoxdan,
Tanıyaq yolunu, qılaq səcdəni.
Ey gözə görünməz, ey yeri pünhan,
Könül gözümüzlə biz görək səni.

Bizim qəlbimizə nur ver, ilahi,
Bizi haqq yoluna döndər, ilahi.
Sənin köməyinə möhtacıq bu gün,
Eşit fəryadımı, eşit naləmi.
Bizim dərdimizə ortaq et bu gün
Bizim dərdimizə lal-kar aləmi.

Özün görürsən ki, bu gen dünyada
Haqqımız tapdanır hər addım başı.
Təkləndik, əl açaq indi biz yada?
axı, göz yaşımız əridir daşı.
Dözdük bu on ili, dözərik yenə,
Başqa bir hikmətdir təntidən məni:
Məəttəl qalmışam sənin səbrinə,
Sözüm küfdürsə, əfv et sən məni.

Qaldı yad əlində namus, arımız,
Millət unudulmuş, xalq unudulmuş.
Bir loxma çörəkçün övladlarımız
Özgə qapılarda didərgin olmuş.

Dəyanət, ləyaqət qalmadı bizdə,
Hər gün gəlmələrlə dolur məmləkət.
Öz doğma, öz halal vətənimizdə
Gəlmə sahibkara əl açır millət.

Fəhlə maaşını alammır nədən?
On qat artıq alır yad oğulları.
Bizim ac fəhlənin göynərtisindən
Göyərir gəlmənin gömgöy dolları.

Bu millətverilən quru vədəyə,
Yaddan gələn paya şükran edilmiş.
İçilən bol suya, bomboş mədəyə
Udduğu havaya şükran edilmiş.

Doğma məmləkətdə, doğma diyarda
Bu xalqı həyansız qoyma, Allahım,
Cırıq çadırlarda, şaxtada, qarda
Donan körpələrə qıyma, Allahım.

Hamı yalanlardan cəzanə gəlmiş,
Riyalar, boyalar basıb ölkəni.
Bir qarın çörəyə möhtac edilmiş
Bu xalqın üstünə çək öz kölgəni.

Elə hey sabaha baxdıq bu gündən
İşartı görünmür, qarşı dumandır.
Ən adi, ən kiçik haqqımızla sən
Bizi imtahana çəkmə, amandır.

Gəl bu imtahandan sən qurtar bizi,
Ya Rəbbim, ağıl ver, kamal ver bizə.
Çoxdan unutmuşuq düşmənimizi,
Düşmən kəsilmişik bir-birimizə.

Yol bir olmalıdır, əqidə birsə,
Neçə təriqətə bölünmüşük biz.
Ailədə tirəlik - didişmədirsə,
Millətdə tirəlik - fəlakətimiz!

Vətən bir, millət bir, yollar cürbəcür,
Əqidə - ağ yalan, məqsəd - kürsüdür.
Köhnə bayatıya, köhnə səs-küyə
Təzə ad verdilər, ünvan verdilər.
Gözə kül üfürüb uca kürsüyə
Əqidə paltarı geyindirdilər.

Tarix səhnəsindən qorxuram silə
Biri-birimizə bu nifrət bizi.
Əfv et suçumuzu, bizə rəhm elə,
Bu dərin uçrumdan xilas et bizi.

Nə hiylə tanıdı, nə tələ millət,
Sənin anan ölsün, a belə millət.

Bizi endirdilər göylərdən yerə,
Qaytar tariximin qızıl çağını.
İlahi, hökmünlə qaldır göylərə
İslam bayrağını, türk bayrağını.

1-3 yanvar, 1999

عبادت

 

آرتیق دؤنوب دؤوران، دییشیب زامان

گلمك ایستییرم حاقا سجده‌یه،

ایمداد ایستمكچون ایندی تانری‌دان

هر گئجه اللریم اوزانیر گؤیه:

 

- ایلاهی، قلبیمی آچیرام سنه،

چین ائیله سن منیم رؤیا‌لاریمی.

دیز چؤكوب اؤنونده گلدیم سج‌دنه،

قبول ائت سن منیم دعا‌لاریمی.

 

عبادت! اللهلا پونهانی صحبت،

عبادت - اؤز آرزوم، اؤز نیتیم‌دیر.

اما باجارمادیم، یاش اؤتوب.. فقط

منیم دعا‌لاریم عبادتیم‌دیر.

 

اللها دعاما، ناماز یئرینه

باشقا جور عبادت، باشقا یول - دئدیم.

قول، بویون! باغ‌لی‌دیر بیری-بیرینه .

بوینون اؤز یوكودور سینمیش قول - دئدیم.

 

"چوخ‌دور گوناه‌لاری اؤمور یولونون"

نئی‌لرم بو سؤزو منه ائل دئسه؟

من نیه گره‌یم سینیمیش قولومون

یوكونو، جؤورونو بوینوم چكمه‌سه؟

 

یامان اوسته‌له‌دی گوناه توبنی،

روح دا نفسیمیزده یوخ اولموش بیزیم.

ایلاهی، او قدر اونوتدوق سنی،

بسیرت گؤزوموز توتولموش بیزیم،

دوردو اوزوموزه گوناه‌لاریمیز،

بنده‌لیك ائتمه‌دی تانرییا بنده.

سنی یاخشی گونده اونوتدوق، یالنیز

دوشدون یادیمیزا دارا دوشنده.

 

دونیانین قریبه اویون‌لاری وار،

دونن آلدانان‌لار آلدا‌دیر بو گون.

دونن سنی دانیب روتبه آلان‌لار

سنی تبلیغ ائدن موللا‌دیر بو گون.

 

یا رببیم، سن اؤزون كؤمك اول بیزه،

ایشیق ساچ قاران‌لیق اورییمیزه.

بیز بو وار دونیادا یاشاركن یوخوق،

سن یوخ ایكن وارسان، بیز واركن یوخوق.

بیزه بیر كرامت بخش ائله یوخ‌دان،

تانییاق یولونو، قیلاق سج‌دنی.

ائی گؤزه گؤرونمز، ائی یئری پونهان،

كؤنول گؤزوموزله بیز گؤرك سنی.

 

بیزیم قلبیمیزه نور وئر، ایلاهی،

بیزی حاق یولونا دؤندر، ایلاهی.

سنین كمكینه مؤهتاجیق بو گون،

ائشیت فریادیمی، ائشیت نالمی.

بیزیم دردیمیزه اورتاق ائت بو گون

بیزیم دردیمیزه لال-كار عالمی.

 

اؤزون گؤرورسن كی، بو گئن دونیادا

حاقیمیز تاپدانیر هر آددیم باشی.

تكلندیك، ال آچاق ایندی بیز یادا؟

آخی، گؤز یاشیمیز اری‌دیر داشی.

دؤزدوك بو اون ایلی، دؤزریك یئنه،

باشقا بیر هیكمت‌دیر تنتی‌دن منی:

متتل قالمیشام سنین صبرینه،

سؤزوم كوف‌دورسه، افو ائت سن منی.

 

قالدی یاد علینده ناموس، آریمیز،

میللت اونودولموش، خالق اونودولموش.

بیر لوخما چؤركچون اؤولادلاریمیز

اؤزگه قاپی‌لاردا دیدرگین اولموش.

 

دیانت، لیاقت قالمادی بیزده،

هر گون گلمه‌لرله دولور مملكت.

اؤز دوغما، اؤز هالال وطنیمیزده

گلمه ساهیبكارا ال آچیر میللت.

 

فهله مااشینی آلاممیر ندن؟

اون قات آرتیق آلیر یاد اوغول‌لاری.

بیزیم آج فهله‌نین گؤینرتی‌سین‌دن

گؤیریر گلمه‌نین گؤمگؤی دول‌لاری.

 

بو میللتوئریلن قورو وده‌یه،

یاددان گلن پایا شوكران ائدیلمیش.

ایچیلن بول سویا، بومبوش مده‌یه

اوددوغو هاوایا شوكران ائدیلمیش.

 

دوغما مملكتده، دوغما دیاردا

بو خالقی هیان‌سیز قویما، اللهیم،

جیریق چادیرلاردا، شاختادا، قاردا

دونان كؤرپه‌لره قییما، اللهیم.

 

هامی یالان‌لاردان جزانه گلمیش،

ریا‌لار، بویا‌لار باسیب اؤلكنی.

بیر قارین چؤره‌یه مؤهتاج ائدیلمیش

بو خالقین اوستونه چك اؤز كؤلگنی.

 

ائله هئی ساباها باخدیق بو گون‌دن

ایشارتی گؤرونمور، قارشی دومان‌دیر.

ان آدی، ان كیچیك حاقیمیزلا سن

بیزی ایمتاهانا چكمه، آمان‌دیر.

 

گل بو ایمتاهان‌دان سن قورتار بیزی،

یا رببیم، عقل وئر، كمال وئر بیزه.

چوخ‌دان اونوتموشوق دوشمنیمیزی،

دوشمن كسیلمیشیك بیر-بیریمیزه.

 

یول بیر اولما‌لی‌دیر، اقیده بیرسه،

نئچه تریقته بؤلونموشوك بیز.

عائله‌ده تیره‌لیك - دیدیشمه‌دیرسه،

میللتده تیره‌لیك - فلاكتیمیز!

 

وطن بیر، میللت بیر، یول‌لار جوربجور،

اقیده - آغ یالان، مقصد - كورسودور.

كؤهنه بایاتییا، كؤهنه سس-كویه

تزه آد وئردی‌لر، اونوان وئردی‌لر.

گؤزه كول اوفوروب اوجا كورسویه

اقیده پالتاری گئییندیردی‌لر.

 

تاریخ سهنه‌سین‌دن قورخورام سیله

بیری-بیریمیزه بو نیفرت بیزی.

افو ائت سوچوموزو، بیزه رحم ائله،

بو درین اوچروم‌دان خلاص ائت بیزی.

 

نه هیله تانیدی، نه تله میللت،

سنین آنان اؤلسون، آ بئله میللت.

 

بیزی ائندیردی‌لر گؤی‌لردن یئره،

قایتار تاریخیمین قیزیل چاغینی.

ایلاهی، حؤكمونله قال‌دیر گؤی‌لره

ایسلام بایراغینی، تورك بایراغینی.

 

1-3 یانوار، 1999

 

 

HÖRÜMÇƏK TOR BAĞLADI

Bəxtiyar vahabzadə

Tariximiz danıldı,
Uydurma tarix ilə kimliyimiz anıldı-
Öz kökünü bilməyən gözü küllü bu millət
Zamanın yollarında hər addımda yanıldıö
Uydurma tarix bizi anamızdan ayırıb,
Yad anadan alınmış bələkdə qundaqladı.
Özülümüz laxladı.
Bu xalqın tarixini düz bildirən, düz yazan
Tarix kitablarında hörümçək tor bağladı.
Kimə deyək dərdini bu dövranın, bu günün?
Vəzifəyə sümsənən,
Vəzifə kürsüsünün
Birinci pilləsində bu mərkəzdən noxtalandı.
Kişiliyi vardısa, bu anda axtalandı…
Ürəkdəki cəsarət,
mərdanəlik,
dəyanət
talandı,
tapdalandı.
Məğrur keçmişimizdən üzüldü əllərimiz,
Şərəf bildik özgəyə qul olmağı yoxsa biz?
Hər cürə zülmü udduq.
Köləliyi qazanıb, kişiliyi unutduq.
Vicdan, düzlük, həqiqət sürgün oldu bu yerdən,
Yaltaqlıq və xəyanət silahını yağladı.
Cəsarət qılıncının ağzı düşdü kəsərdən,
Qəbzəsində, qınında hörümçək tor bağladı.

Dilimiz yasaq oldu.
Ruhumuz qəlbimizdə əbədi dustaq oldu.
Ruhsuz yaşadıqca biz
Vicdanımız, eşqimiz
üzümüzə ağ oldu.
Biz beləcə yaşadıq, yaşamadıq, süründük,
Əməlimizdə deyil, sözümüzdə göründük.
Ruhumuz qan ağladı,
Məscid qapılarında hörümçək tor bağladı.

Həqiqət dilə gəldi,
Dildə ilişdi, qaldı.
Həqiqətin üstünə yalanlar kölgə saldı.
Vuruşmadıq, barışdıq
Biz "azadlıq" adlanın bir uydurma nağılla.
Ölən düşüncələrlə qəlbimiz yas saxladı,
Həqiqəti deməkdən elə qorxduq…
Ağılla
Həqiqət arasında hörümçək tor bağladı.

10 oktyabr, 1968.

هؤرومچك تور باغلادی

 

تاریخیمیز دانیلدی،

اویدورما تاریخ ایله كیملیگیمیز آنیلدی-

اؤز كؤكونو بیلمه‌ین گؤزو كول‌لو بو میللت

زامانین یول‌لاریندا هر آددیمدا یانیلدیؤ

اویدورما تاریخ بیزی آنامیزدان آییریب،

یاد آنا‌دان آلینمیش بلكده قونداقلادی.

اؤزولوموز لاخلادی.

بو خالقین تاریخینی دوز بیل‌دیرن، دوز یازان

تاریخ كیتاب‌لاریندا هؤرومچك تور باغلادی.

كیمه دئیك دردینی بو دؤورانین، بو گونون؟

وظیفه‌یه سومسنن،

وظیفه كورسوسونون

بیرینجی پیلله‌سینده بو مركزدن نوختالاندی.

كیشی‌لیگی واردیسا، بو آندا آختالاندی…

اورك‌دكی جسارت،

مردانه‌لیك،

دیانت

تالاندی،

تاپدالاندی.

مغرور كئچمیشیمیزدن اوزولدو اللریمیز،

شرف بیلدیك اؤزگه‌یه قول اولماغی یوخسا بیز؟

هر جوره ظلمو اوددوق.

كؤله‌لیگی قازانیب، كیشی‌لیگی اونوتدوق.

ویج‌دان، دوزلوك، حقیقت سورگون اولدو بو یئردن،

یالتاق‌لیق و خیانت سلاحینی یاغلادی.

جسارت قیلینجینین آغزی دوشدو كسردن،

قبزه‌سینده، قینیندا هؤرومچك تور باغلادی.

 

دیلیمیز یاساق اولدو.

روحوموز قلبیمیزده ابه‌دی دوستاق اولدو.

روح‌سوز یاشادیقجا بیز

ویج‌دانیمیز، عشقیمیز

اوزوموزه آغ اولدو.

بیز بئله‌جه یاشادیق، یاشامادیق، سوروندوك،

عملیمیزده دئییل، سؤزوموزده گؤروندوك.

روحوموز قان آغلادی،

مسجید قاپی‌لاریندا هؤرومچك تور باغلادی.

 

حقیقت دیله گلدی،

دیلده ایلیشدی، قالدی.

حقیقتین اوستونه یالان‌لار كؤلگه سالدی.

ووروشمادیق، باریشدیق

بیز "آزادلیق" آدلانین بیر اویدورما ناغیللا.

اؤلن دوشونجه‌لرله قلبیمیز یاس ساخلادی،

حقیقتی دئمك‌دن ائله قورخدوق…

عقللا

حقیقت آراسیندا هؤرومچك تور باغلادی.

 

10 اوكتیابر، 1968.

 

 

Həyat sən nə şirinsən?
 Bəxtiyar Vahabzadə  
Səndən doymaq olarmi, həyat sən nə şirinsən!
Ancaq haminin deyil,
Sən həyatin qədrini
Yalniz bilənlərinsən!...
özunu bu dunyada heç kəs qonaq sanmamiş,
Ancaq ömrun özu də bərabər paylanmamiş.
ömur paylanan zaman görun kimə nə duşdü,
300 il boz qargaya , on il şahinə duşdü.
həyat sən nə şirinsən, kim səndən doydu getdi?
Gedənlər bu dünyada qəlbini qoydu getdi.
Dünən bir qoca qarı
Dilində ah-o zarı.
«Bu dünyanin əlinden gelmişem zara» - dedi.
«ölmürəm ki, bir dəfə canım qurtara» - dedi.
ürəkdənmi söylədi o bu sözu gorəsən?
Xeyir inanmiram man!
o, yana - yana dedi;
Dili söylədise de,
ürəyində o dərhal:
«lənət şeytana» - dedi.
Həyat , sevincin qədər , əzabin da şirindir,
Səni menalandiran o keşmekeşlerindir.
200 il yaşadi ləzzət içinde Logman,
Yenə möhlət istədi ölurkən Allahından.
Yatırdı göy çəməndə, çatdı ona əzrayıl.
Söylədi: - 200 il
ömür sənə bes deyil?!
Mən canını almaga gəlmişəm ne sözün var?
Logman dedi: - sözüm yox, aldıgımı gəl apar.
Ancaq mənə macal ver bircə anliq əcəldən,
Gel canımı burda yox, o çəmənlikdə al sen.
Ezrail razilaşdi ...
Ayağa qalxdi logman
Yeridi
Dash asıldı ancaq ayaqlarından,
Asta - asta yeriyib çatdi dediyi yera.
Logman baxdı göylere , Logman baxdı yerlere
Bu son baxışı ilə üstündən 200 il
Yaşadığı cahanla vidalaşdi ela bil ....
özü vidalashsa da , gözü qaldı cahanda
O düşündü bu anda:
«Nə görmüşəm dünyada bu cahana gələndən?
Ahhh elə bilirəm ki, dünən doğulmuşam men.
ömrümu verdim bada,
Nə görmüşəm dünyada.»
Loğmanın gözü bu an bir gülə dəydi, durdu.
ürəyini quş kimi gulə doğru uçurdu.
«Ahh onu kim üzəcək, bircə bunu biləydim, -- dedi.
O gülü də iyləyib, sonra oləydim» -- dedi.
Ancq, ancaq ne fayda ... Yetişmiş artiq əcəl,
Loğman dedi: - Hazıram, al canımı indi gəl.
əzrail dedi: - Ancaq agah eylə məni sən,
ölüm üçün nə fərqi bu çəmən, ya o çəmən?
Nəçin məni qoymadın orda alım canını?
Loğman dedi: - Həyatın şirin olur hər anı
Ordan bura gəlincə bir az ömür qazandım,
Onu da bu dünyada ozumə fayda sandım.
Qoca öldu ...
Dediler: - Yaranan bir gün ölər.
Nəvələri çəməndən həmən gülü üzdülər,
Loğmanin qəbri ustə qoydular,
Titrədi gül
Gülün ətriyle doldu bütün çayir, butun çol.
O ətriyle saxladi yolçulari yolundan,
Torpağın altındasa bunu duymadi Logman.

Həyat sən nə şirinsən , kim sənden doydu getdi?
Gedenler oz qəlbini dunyada qoydu getdi.
Səndən doymaq olarmı , çoxun , azın da şirin.
Həyat , qışın da şirin , həyat , yazın da şirin!
Curbəcur yazılar var ömrün varaqlarinda ...
Həyatimin qayğısı , fərəhli çağlarında
Qədrini bilməmişem.
Hələ nə var ki ... «ömrüm qabaqdadir» demişem.
Otuzdan adlayinca günde otuz min kərə
Başımı yelləyirem hədər keçən illərə.
Səndən doymaq olarmı, həyat sən nə şirinsən
Ancaq hamının deyil,
Sen həyatın qədrini
YALNIZ bilenlerinsen !!!

1957-yil

حیات سن نه شیرینسن؟

بختیار واهاب‌زاده

سن‌ده ن دویماق اولارمی، حیات سن نه شیرینسن!

آنجاق هامی‌نین دئییل،

سن حیاتین قدرینی

یالنیز بیلن‌لرینسن!...

اؤزونو بو دونیادا هئچ كس قوناق سانمامیش،

آنجاق عؤمرون اؤزو ده برابر پایلانمامیش.

عؤمور پای‌لانان زامان گؤرون كیمه نه دوشدو،

300 ایل بوز قارگایا ، اون ایل شاهینه دوشدو.

حیات سن نه شیرینسن، كیم سن‌دن دویدو گئتدی؟

گئدن‌لر بو دونیادا قلبینی قویدو گئتدی.

دونن بیر قوجا قاری

دیلینده آه-او زاری.

«بو دونیانین الیندئن گئلمیشئم زارا» - دئدی.

«اؤلمورم كی، بیر دفعه جانیم قورتارا» - دئدی.

اوركدنمی سؤیله‌دی او بو سؤزو گوره‌سن؟

خئییر اینانمیرام مان!

او، یانا - یانا دئدی؛

دیلی سؤیلدیسئ دئ،

اوریینده او درهال:

«لنت شیطانا» - دئدی.

حیات ، سئوینجین قدر ، ازابین دا شیرین‌دیر،

سنی مئنالان‌دیران او كئشمئكئشلئرین‌دیر.

200 ایل یاشادی لذت ایچیندئ لوگمان،

یئنه مؤهلت ایسته‌دی اؤلوركن اللهین‌دان.

یاتیردی گؤی چمنده، چاتدی اونا ازراییل.

سؤیله‌دی: - 200 ایل

اؤمور سنه بئس دئییل؟!

من جانینی آلماگا گلمیشم نئ سؤزون وار؟

لوگمان دئدی: - سؤزوم یوخ، آلدیگیمی گل آپار.

آنجاق منه ماجال وئر بیرجه آنلیق اجل‌دن،

گئل جانیمی بوردا یوخ، او چمن‌لیكده آل سئن.

ائزرایل رازیلاشدی ...

آیاغا قالخدی لوگمان

یئریدی

داسه آسیلدی آنجاق آیاق‌لارین‌دان،

آستا - آستا یئریگیب چاتدی دئدیگی یئرا.

لوگمان باخدی گؤیلئرئ ، لوگمان باخدی یئرلئرئ

بو سون باخیشی ایله اوستون‌دن 200 ایل

یاشادیغی جاهانلا ویدا‌لاشدی ائلا بیل ....

اؤزو ویدالاسهسا دا ، گؤزو قالدی جاهاندا

او دوشوندو بو آندا:

«نه گؤرموشم دونیادا بو جاهانا گلن‌دن؟

آههه ائله بیلیرم كی، دونن دوغولموشام مئن.

اؤمرومو وئردیم بادا،

نه گؤرموشم دونیادا.»

لوغمانین گؤزو بو آن بیر گوله دیدی، دوردو.

اوریینی قوش كیمی گوله دوغرو اوچوردو.

«آهه اونو كیم اوزه‌جك، بیرجه بونو بیلیدیم، -- دئدی.

او گولو ده یله‌ییب، سونرا اولیدیم» -- دئدی.

آنجق، آنجاق نئ فایدا ... یئتیشمیش آرتیق اجل،

لوغمان دئدی: - هازیرام، آل جانیمی ایندی گل.

ازرایل دئدی: - آنجاق آگاه ائیله منی سن،

اؤلوم اوچون نه فرقی بو چمن، یا او چمن؟

نچین منی قویمادین اوردا آلیم جانینی؟

لوغمان دئدی: - حیاتین شیرین اولور هر آنی

اوردان بورا گلینجه بیر آز اؤمور قازاندیم،

اونو دا بو دونیادا اوزومه فایدا ساندیم.

قوجا اؤلدو ...

دئدیلئر: - یارانان بیر گون اؤلر.

نوه‌لری چمن‌دن همن گولو اوزدولر،

لوغمانین قبری اوسته قویدولار،

تیتره‌دی گول

گولون اتریلئ دولدو بوتون چاییر، بوتون چول.

او اتریلئ ساخلادی یول‌چولاری یولون‌دان،

تورپاغین آلتینداسا بونو دویمادی لوگمان.

 

حیات سن نه شیرینسن ، كیم سندئن دویدو گئتدی؟

گئدئنلئر اوز قلبینی دونیادا قویدو گئتدی.

سن‌دن دویماق اولارمی ، چوخون ، آزین دا شیرین.

حیات ، قیشین دا شیرین ، حیات ، یازین دا شیرین!

جوربجور یازی‌لار وار اؤمرون واراق‌لاریندا ...

حیاتیمین قایغی‌سی ، فرح‌لی چاغ‌لاریندا

قدرینی بیلممیشئم.

هله نه وار كی ... «اؤمروم قاباقدا‌دیر» دئمیشئم.

اوتوزدان آدلایینجا گوندئ اوتوز مین كره

باشیمی یئللییرئم هدر كئچن ایللره.

سن‌دن دویماق اولارمی، حیات سن نه شیرینسن

آنجاق هامینین دئییل،

سئن حیاتین قدرینی

یالنیز بیلئنلئرینسئن !!!

 

1957-ییل

 

 

GÜMAN QALIB ALLAHA

Talan olmuş bir zaman ürəklərdə bəslənən,
Ümid ilə süslənən
O arzular, o kamlar.
Körpülərin üstündən indi sel sular keçir,
Altındansa, adamlar.

İndi yalan and olub
Hər şey tərs-avand olub.
Yayın oğlan çağında
Buludlar yaman dolub.

Hamı düz yoldan qaçıb, əyri yola işləyir
Saatın əqrəbləri soldan sağa işləmir,
Sağdan sola işləyir.
Bu qaranlıq gecənin hələ sonu görünmür
Səhər dönür axşama, gecə səhərə dönmür.
Gündüzləri alışıb, gecələri sönmüşük
Biz ağılla hiss edib, ürəklə düşünmüşük.
Özümüzə qayıdır atdığımız oxumuz
"Toxam" - deyir acımız, "acam" - deyir toxumuz.
Alçalmağı heç kəsin toxunmur vüqarına
Qol götürüb oynayır bu millət ac qarına.
Bir-birinə uyuşmur sozümüzlə içimiz
Toyda ağı söyləyib, yasda gülüsürük biz.
"Xoşbəxtəm" deyənlərə dilənçi qaçqınımız
Çadırından hay verir.
Ona bu "xoşbəxtliyi" bəxş eləyən kəslərə
Öz ömründən pay verir.
Nə gerimiz bəllidir, nə irəlimiz bizim
Əlirnizin yerinə işləyir səhər, axşam
Yalnız dilimiz bizim.
Nə arxada, nə öndə məlum bir yerimiz yox
Hara getdiyimizdən vallah, xəbərimiz yox.

Biz bir şeyi bilmədik:
Hər əsrin öz damarı, hər günün öz rüzgarı!
Bu günün qıfılına düşə bilməz, dünənin
Pas bağlamış açarı.
Ürək qalıb o tayda, güman qalıb bu tayda
Bir işıq istəyirik iynənin ucu boyda.
Ümidə də güman yox, ümid gümandan baha
Üzlər göyə tikilmiş, güman qalıb Allaha.

1 iyul, 1998

گومان قالیب اللها

 

تالان اولموش بیر زامان اورك‌لرده بس‌لنن،

اومید ایله سوس‌لنن

او آرزولار، او كام‌لار.

كؤرپولرین اوستون‌دن ایندی سئل سولار كئچیر،

آلتین‌دانسا، آدام‌لار.

 

ایندی یالان آند اولوب

هر شئی ترس-آواند اولوب.

یایین اوغلان چاغیندا

بولودلار یامان دولوب.

 

هامی دوز یول‌دان قاچیب، ایری یولا ایشلییر

ساعتین اقرب‌لری سول‌دان ساغا ایشلمیر،

ساغ‌دان سولا ایشلییر.

بو قاران‌لیق گئجه‌نین هله سونو گؤرونمور

سهر دؤنور آخشاما، گئجه سهره دؤنمور.

گوندوزلری آلیشیب، گئجه‌لری سؤنموشوك

بیز عقللا هیسس ائدیب، اوركله دوشونموشوك.

اؤزوموزه قایی‌دیر آتدیغیمیز اوخوموز

"توخام" - دئییر آجیمیز، "آجام" - دئییر توخوموز.

آلچالماغی هئچ كسین توخونمور ووقارینا

قول گؤتوروب اویناییر بو میللت آج قارینا.

بیر-بیرینه اویوشمور سوزوموزله ایچیمیز

تویدا آغی سؤیله‌ییب، یاسدا گولوسوروك بیز.

"خوشبختم" دئین‌لره دیلن‌چی قاچقینیمیز

چادیرین‌دان های وئریر.

اونا بو "خوشبخت‌لیگی" بخش ائله‌ین كس‌لره

اؤز اؤمرون‌دن پای وئریر.

نه گئریمیز بل‌لی‌دیر، نه ایرلیمیز بیزیم

الیرنیزین یئرینه ایشلییر سهر، آخشام

یالنیز دیلیمیز بیزیم.

نه آرخادا، نه اؤنده معلوم بیر یئریمیز یوخ

هارا گئتدیگیمیزدن واللاه، خبریمیز یوخ.

 

بیز بیر شئیی بیلمدیك:

هر عصرین اؤز داماری، هر گونون اؤز روزگاری!

بو گونون قیفیلینا دوشه بیلمز، دونه‌نین

پاس باغلامیش آچاری.

اورك قالیب او تایدا، گومان قالیب بو تایدا

بیر ایشیق ایستییریك ینه‌نین اوجو بویدا.

اومیده ده گومان یوخ، اومید گومان‌دان باها

اوزلر گؤیه تیكیلمیش، گومان قالیب اللها.

 

1 یول، 1998

 

 

GÜLÜSTAN
Bəxtiyar vahabzadə

Azərbaycanın birliyi və istiqlaliyyəti
uğrunda çarpışan Səttar xan,
Şeyx Məhəmməd Xiyabani
və Pişəvərinin əziz xatirəsinə

I-ci Hissə

İpək yaylığıyla o, asta-asta
Silib eynəyini gözünə taxdı.
əyilib yavaşca masanın üstə
Bir möhürə baxdı, bir qola baxdı.

Kağıza həvəslə o da qol atdı,
Dodağı altından gülümsəyərək.
Bir qələm əsrlik hicran yaratdı,
Bir xalqı yarıya böldü qılınc tək.

Öz sivri ucuyla bu lələk qələm
Dəldi sinəsini Azərbaycanın.
Başını qaldırdı,
Ancaq dəmbədəm
Kəsdilər səsini Azərbaycanın.

O güldü kağıza qol çəkən zaman,
Qıydı ürəklərin hicran səsinə.
O güldü haqq üçün daim çarpışan
Bir xalqın tarixi faciəsinə.

Əyləşib kənarda topsaqqal ağa,
Hərdən mütərcimə suallar verir.
Çevrilir gah sola, baxır gah sağa,
Başını yellədib təsbeh çevirir.
Qoyulan sərtlərə razıyıq deyə,
Tərəflər qol çəkdi müahidəyə...
Tərəflər kim idi? Hər ikisi yad!
Yadlarmı edəcək bu xalqa imdad?!

Qoy qalxsın ayağa ruhu Tomrisin,
Babəkin qılıncı parlasın yenə.
Onlar bu şərtlərə sözünü desin,
Zənciri kim vurdu şir biləyinə?

Hanı bu ellərin mərd oğulları?
Açın bərələri, açın yolları.
Bəs hanı bu əsrin öz Koroğlusu-
Qılınc Koroğlusu, söz Koroğlusu?

Babaların şəni, şərəfi, əlbət,
Bizə əmanətdir, böyük əmanət...
Yoxmu qanımızda xalqın qeyrəti?
Belə saxlayarlar bəs əmanəti?
Qoy ildırım çaxsın, titrəsin cahan!
Ürəklər qəzəbdən
coşsun, partlasın.
Daim haqq yolunda qılınc qaldıran
İgid babaların goru çatlasın.

Qoy əysin başını vüqarlı dağlar,
Matəmi başlandı böyük bir elin.
Mərsiyə söyləsin axar bulaqlar,
Ağılar çağırsın bu gün qız, gəlin!..

Tərəflər sakitdir, qəzəbli deyil,
Məhv olan qoy olsun, onlara nə var.
İmzalar atılır bir-bir, elə bil,
Sevgi məktubuna qol çəkir onlar.

Atıb imzasını hər kəs varağa,
əyləşir sakitcə keçib yerinə.
Eynəkli cənabla, təsbehli ağa,
Qalxıb əl də verir biri-birinə.

Onların birləşən bu əllərilə
Ayrılır ikiyə bir el, bir Vətən.
Axıdıb gözündən yaş gilə-gilə,
Bu dəhşətli hala nə deyir Vətən?

Bir deyən olmadı, durun ağalar!
Axı, bu ölkənin öz sahibi var.
Siz nə yazırsınız bayaqdan bəri,-
Bəs hanı bu yurdun öz sahibləri?

Bəs hanı həqiqət, bəs hanı qanun?
Qocadır bu yurdun tarixi, yaşı.
Bəs hanı köksünə sərhəd qoyduğun,
Bir vahid ölkənin iki qardaşı?

Görək bu hicrana, bu müsibətə,
Onların sözü nə, qərəzi nədir?
Bu xalq əzəl gündən düşüb zillətə,
Öz dogma yurdunda yoxsa kölədir?

Necə ayırdınız dırnağı ətdən-
Ürəyi bədəndən, canı cəsəddən?
Axı, kim bu haqqı vermişdir Sizə,
Sizi kim çağırmış Vətənimizə?

Neçə vaxt səngərdə hey ulaşdılar,
Gülüstan kəndində sövdalaşdılar.
Bir ölkə ikiyə
Ayrılsın deyə!..

Göy də guruldamış deyirlər o gün,
Çölləri, düzləri buludlar sarmış.
O göy gurultusu ulu Babəkin Ruhuymuş,
hönkürüb fəryad qoparmış.

Gülüstan kəndinin gül-çiçəkləri
Bir günün içində soldu-saraldı.
"Gülüstan" bağlandı, o gündən bəri,
Bu kəndin alnında bir ləkə qaldı.

Bağrı köz-köz oldu "Yanıq Kərəmin"
Tellər inildədi, yandı, nə yandı.
Aşığın sazında daha bir həzin,
Daha bir yanıqlı pərdə yarandı.

Həmin gün ölkəni apardı sel, su,
Tutuldu çöhrəsi günün, ayın da.
Qoca Nəbatinin eşqi, arzusu,
O gün batmadımı Arpa çayında?

Ağlayıb dağlardan əsən küləklər,
Bu məşum xəbəri aləmə yaydı.
Sanki dilə gəldi güllər, çiçəklər:
"Bu isə qol qoyan qollar sınaydı".

Arazın suları qəzəbli, daşqın,
Sirin nəğmələri ahdır, haraydır.
Vətən quşa bənzər, qanadlarının
Biri bu taydırsa, biri o taydır.

Quş iki qanadla uçar, yüksələr,
Mən necə yüksəlim tək qanadımla?
Ürəklər bu dərddən tüğyana gələr,
Axar gözümüzdən yaş damla-damla.

Cənablar, bir anlıq düşündünüzmü?
Verdiyiniz hökmün ağırlığını?
Bu hökmün dəhşəti əllimi, yüzmü?
Biz necə götürək bu göz dağını?..

Başı kəsiləndə bu məğrur elin
Qəlbin ağrısını hiss etdinizmi -
Qoca Füzulinin, igid Babəkin
Etiraz səsini eşitdinizmi?
Cənablar, bir damcı mürəkkəblə siz
Düsünün, nələrə qol çəkmişsiniz?

Bir damcı mürəkkəb, bir vətəndaşı
Qanına bulayıb ikiyə böldü.
Bir damcı mürəkkəb olub göz yaşı
İllərlə gözlərdən axdı, töküldü.

Min ləkə vurdular şərəfimizə
Verdik, sahibimiz yenə "ver" - dedi.
Lap yaxsı eləyib doğrudan, bizə
Biri "baran" - dedi, biri "xər" - dedi.
Bizi həm yedilər, həm də mindilər,
Amma dalımızca gileyləndilər.

Hökmü gör nə qədər böyükmüş anın
Möhür də basdılar varağa təkrar.
Yox, varağın deyil, Azərbaycanın
Köksünə dağ boyda dağ basdı onlar.

İmzalı, möhürlü ey cansız varaq,
Nə qədər böyükmüs qüvvətin, gücün.
Əsrlər boyunca vuruşduq, ancaq
Sarsıda bilmədik hökmünü bir gün.

Ey kağız parçası, əvvəl heç ikən,
Yazılıb, qollanıb yoxdan var oldun.
Böyük bir millətin başını kəsən,
Qolunu bağlayan hökmdar oldun.

Bir eli ikiyə paraladın sən
Özün kağız İkən paralanmadın.
Köksünə yazılan qəlb atəşindən,
Niyə alıçmadın, niyə yanmadın?

Araz sərhəd oldu, əsdi küləklər,
Sular yatağında qalxdı, köpürdü.
Üstü dama-dama taxta dirəklər,
Çayın kənarında səf çəkib durdu.

Sular, sizdən təmiz nə var dünyada?
Ləkədən xalidir axı qəlbiniz.
Bağrınız alışıb niyə yanmadı
Bu çirkin əmələ qol qoyanda siz?

Ey Araz, səpirsən göz yaşı sən də,
Keçdikcə üstündən çölün, çəmənin.
Səni arzulara sədd eyləyəndə,
Niyə qurumadı suların sənin?

Dayanıb Arazın bu tayında mən
"Can qardaş" deyirəm, o da "can" deyir.
Ey zaman, sorğuma cavab ver, nədən
Səsim yetən yerə, əlim yetməyir?..

Qarışıb gözümdə, qarışıb aləm
Dərd-dərdi doğrayır, qəm-qəmdən keçir.
Arazın üstündən keçə bilmirəm,
Araz dərdim olub sinəmdən keçir.

Taxta dirəkləri torpağa deyil,
Qoydular Füzuli divanı üstə.
Yarıya bölündü yüz, yüz əlli il
Gəraylı, bayatı, muğam, şikəstə.

Dəmir çəpərləri eşqim, diləyim,
Tarixim, ənənəm üstə qoydular.
Yarıya bölündü canım, ürəyim,
Yarıya bölündü Arazda sular.

Taxta dirəkləri qoydular ax, ax!
Qəlbimin, ruhumun, dilimin üstə.
Biz güldük, ağladıq, yenə də ancaq
Bir sazın, bir telin, bir simin üstə.

Ürəkdən ürəyə körpü? Bir dayan!
Dərdimiz dinirsə, bir sazın üstə
Şəhriyar yaralı misralarından
Körpü salmadımı Arazın üstə?!

Bu taydan o taya axışdı sel tək
Gözə görünməyən könül telləri.
Bu selin önünü nə çay, nə dirək
Kəsə bilməmişdir yüz ildən bəri.

Ağalar bilmədi birdir bu torpaq
Təbriz də, Bakı da Azərbaycandır.
Bir elin ruhunu, dilini ancaq
Kağızlar üstündə bölmək asandır.

Böl, kağız üstündə, böl, gecə-gündüz,
Torpağın üstünə dirəklər də düz,
Gücünü, əzmini tök də meydana,
Qosundan, silahdan sədd çək hər yana.
Torpağı ikiyə bölərsən, ancaq
Çətindir bədəni candan ayırmaq!

Ayırmaq kimsəyə gəlməsin asan
Bir xalqın bir olan dərdi-sərini.
O taydan bu taya Mustafa Payan
Oxuyur Vahidin qəzəllərini.

Dolandı zəmanə, döndü qərinə,
Şairlər od tökdü yenə dilindən.
Vurğunun o həsrət nəğmələrinə
Şəhriyar səs verdi Təbriz elindən:

"Heydər baba, göylər qara dumandı,
Günlərimiz bir-birindən yamandı.
Bir-birindən ayrılmayın, amandır,
Yaxşılığı əlimizdən aldılar,
Yaxşı bizi yaman günə saldılar.

Bir uçaydım bu çırpınan yelinən,
Qovuşaydım dağdan aşan selinən,
Ağlaşaydım uzaq düşən elinən.
Bir görəydim ayrılığı kim saldı,
Ölkəmizdə kim qırıldı, kim qaldı".

1959

گولوستان

 

آزربایجانین بیرلیگی و ایستیقلالیتی

اوغروندا چارپیشان ستتار خان،

شئیخ محمد خیابانی

و پیشوری‌نین عزیز خاطره‌سینه

 

I-جی حیسه

 

ایپك یایلیغییلا او، آستا-آستا

سیلیب ائینیینی گؤزونه تاخدی.

اییلیب یاواشجا ماسانین اوسته

بیر مؤهوره باخدی، بیر قولا باخدی.

 

كاغیزا هوسله او دا قول آتدی،

دوداغی آلتین‌دان گولومسه‌یه‌رك.

بیر قلم عصرلیك هیجران یاراتدی،

بیر خالقی یارییا بؤلدو قیلینج تك.

 

اؤز سیوری اوجویلا بو للك قلم

دلدی سینه‌سینی آزربایجانین.

باشینی قالدیردی،

آنجاق دمبه‌دم

كسدی‌لر سسینی آزربایجانین.

 

او گولدو كاغیزا قول چكن زامان،

قییدی اورك‌لرین هیجران سسینه.

او گولدو حاق اوچون دایم چارپیشان

بیر خالقین تاریخی فاجعه‌سینه.

 

ایلشیب كناردا توپساققال آغا،

هردن موترجیمه سوال‌لار وئریر.

چئوریلیر گاه سولا، باخیر گاه ساغا،

باشینی یئللدیب تسبئه چئویریر.

قویولان سرت‌لره رازیییق دئیه،

طرف‌لر قول چكدی مواهیده‌یه...

طرف‌لر كیم ایدی؟ هر ایكی‌سی یاد!

یادلارمی ائده‌جك بو خالقا ایمداد؟!

 

قوی قالخسین آیاغا روحو تومری‌سین،

بابكین قیلینجی پارلاسین یئنه.

اونلار بو شرط‌لره سؤزونو دئسین،

زنجیری كیم ووردو شیر بیلیینه؟

 

هانی بو ائللرین مرد اوغول‌لاری؟

آچین بره‌لری، آچین یول‌لاری.

بس هانی بو عصرین اؤز كوروغ‌لوسو-

قیلینج كوروغ‌لوسو، سؤز كوروغ‌لوسو؟

 

بابا‌لارین شنی، شرفی، البت،

بیزه امانت‌دیر، بؤیوك امانت...

یوخمو قانیمیزدا خالقین قئیرتی؟

بئله ساخلایارلار بس امانتی؟

قوی ایلدیریم چاخسین، تیتره‌سین جاهان!

اورك‌لر قزب‌دن

جوشسون، پارتلاسین.

دایم حاق یولوندا قیلینج قال‌دیران

ایگید بابا‌لارین گورو چاتلاسین.

 

قوی ایسین باشینی ووقارلی داغ‌لار،

ماتمی باشلاندی بؤیوك بیر ائلین.

مرسییه سؤیله‌سین آخار بولاق‌لار،

آغی‌لار چاغیرسین بو گون قیز، گلین!..

 

طرف‌لر ساكیت‌دیر، قزب‌لی دئییل،

مهو اولان قوی اولسون، اونلارا نه وار.

ایمضا‌لار آتیلیر بیر-بیر، ائله بیل،

سئوگی مكتوبونا قول چكیر اونلار.

 

آتیب ایمضاسینی هر كس واراغا،

ایلشیر ساكیتجه كئچیب یئرینه.

ائینك‌لی جنابلا، تسبئه‌لی آغا،

قالخیب ال ده وئریر بیری-بیرینه.

 

اونلارین بیرلشن بو اللریله

آیریلیر ایكییه بیر ائل، بیر وطن.

آخیدیب گؤزون‌دن یاش گیله-گیله،

بو دهشت‌لی حالا نه دئییر وطن؟

 

بیر دئین اولمادی، دورون آغا‌لار!

آخی، بو اؤلكه‌نین اؤز صاحبی وار.

سیز نه یازیرسینیز بایاق‌دان بری،-

بس هانی بو یوردون اؤز صاحب‌لری؟

 

بس هانی حقیقت، بس هانی قانون؟

قوجا‌دیر بو یوردون تاریخی، یاشی.

بس هانی كؤكسونه سرحد قویدوغون،

بیر واهید اؤلكه‌نین ایكی قارداشی؟

 

گؤرك بو هیجرانا، بو موسیبته،

اونلارین سؤزو نه، غرضی ندیر؟

بو خالق ازل گون‌دن دوشوب ذلته،

اؤز دوگما یوردوندا یوخسا كؤله‌دیر؟

 

نئجه آییردینیز دیرناغی اتدن-

اوریی بدن‌دن، جانی جسددن؟

آخی، كیم بو حاقی وئرمیش‌دیر سیزه،

سیزی كیم چاغیرمیش وطنیمیزه؟

 

نئچه واخت سنگرده هئی اولاشدی‌لار،

گولوستان كندینده سؤودا‌لاشدی‌لار.

بیر اؤلكه ایكییه

آیریلسین دئیه!..

 

گؤی ده گورولدامیش دئییرلر او گون،

چؤل‌لری، دوزلری بولودلار سارمیش.

او گؤی گورولتوسو اولو بابكین روهویموش،

هؤنكوروب فریاد قوپارمیش.

 

گولوستان كندی‌نین گول-چیچك‌لری

بیر گونون ایچینده سولدو-سارالدی.

"گولوستان" باغلاندی، او گون‌دن بری،

بو كندین آلنیندا بیر لكه قالدی.

 

باغری كؤز-كؤز اولدو "یانیق كرمین"

تئل‌لر اینیلده‌دی، یاندی، نه یاندی.

آشیغین سازیندا داها بیر هزین،

داها بیر یانیق‌لی پرده یاراندی.

 

همین گون اؤلكنی آپاردی سئل، سو،

توتولدو چؤهره‌سی گونون، آیین دا.

قوجا نباتی‌نین عشقی، آرزوسو،

او گون باتمادیمی آرپا چاییندا؟

 

آغلاییب داغ‌لاردان اسن كولك‌لر،

بو مشوم خبری عالمه یایدی.

سانكی دیله گلدی گول‌لر، چیچك‌لر:

"بو ایسه قول قویان قول‌لار سینایدی".

 

آرازین سولاری قزب‌لی، داشقین،

سیرین نغمه‌لری آهدیر، هارای‌دیر.

وطن قوشا بنزر، قانادلارینین

بیری بو تای‌دیرسا، بیری او تای‌دیر.

 

قوش ایكی قانادلا اوچار، یوكسه‌لر،

من نئجه یوكسلیم تك قانادیملا؟

اورك‌لر بو درددن توغیانا گلر،

آخار گؤزوموزدن یاش داملا-داملا.

 

جناب‌لار، بیر آنلیق دوشوندونوزمو؟

وئردیگینیز حؤكمون آغیرلیغینی؟

بو حؤكمون دهشتی اللیمی، یوزمو؟

بیز نئجه گؤتورك بو گؤز داغینی؟..

 

باشی كسیلنده بو مغرور ائلین

قلبین آغری‌سینی هیسس ائتدینیزمی -

قوجا فضولی‌نین، ایگید بابكین

اعتراض سسینی ائشیتدینیزمی؟

جناب‌لار، بیر دامجی مورككبله سیز

دوسونون، نلره قول چكمیشسینیز؟

 

بیر دامجی مورككب، بیر وطنداشی

قانینا بولاییب ایكییه بؤلدو.

بیر دامجی مورككب اولوب گؤز یاشی

ایللرله گؤزلردن آخدی، تؤكولدو.

 

مین لكه ووردولار شرفیمیزه

وئردیك، صاحبیمیز یئنه "وئر" - دئدی.

لاپ یاخسی ائله‌ییب دوغرودان، بیزه

بیری "باران" - دئدی، بیری "خر" - دئدی.

بیزی هم یئدی‌لر، هم ده میندی‌لر،

اما دالیمیزجا گیلئیلندی‌لر.

 

حؤكمو گؤر نه قدر بؤیوكموش آنین

مؤهور ده باسدی‌لار واراغا تكرار.

یوخ، واراغین دئییل، آزربایجانین

كؤكسونه داغ بویدا داغ باسدی اونلار.

 

ایمضا‌لی، مؤهورلو ائی جان‌سیز واراق،

نه قدر بؤیوكموس قوتین، گوجون.

عصرلر بویونجا ووروشدوق، آنجاق

سارسیدا بیلمدیك حؤكمونو بیر گون.

 

ائی كاغیز پارچاسی، اول هئچ ایكن،

یازیلیب، قوللانیب یوخ‌دان وار اولدون.

بؤیوك بیر میللتین باشینی كسن،

قولونو باغلایان حؤكمدار اولدون.

 

بیر ائلی ایكییه پارالادین سن

اؤزون كاغیز ایكن پارالانمادین.

كؤكسونه یازیلان قلب آتشین‌دن،

نیه آلیچمادین، نیه یانمادین؟

 

آراز سرحد اولدو، اسدی كولك‌لر،

سولار یاتاغیندا قالخدی، كؤپوردو.

اوستو داما-داما تاختا دیرك‌لر،

چایین كناریندا سف چكیب دوردو.

 

سولار، سیزدن تمیز نه وار دونیادا؟

لكه‌دن خالی‌دیر آخی قلبینیز.

باغرینیز آلیشیب نیه یانمادی

بو چیركین عمله قول قویاندا سیز؟

 

ائی آراز، سپیرسن گؤز یاشی سن ده،

كئچدیكجه اوستون‌دن چؤلون، چمه‌نین.

سنی آرزولارا سدد ائیله‌ینده،

نیه قورومادی سولارین سنین؟

 

دایانیب آرازین بو تاییندا من

"جان قارداش" دئییرم، او دا "جان" دئییر.

ائی زامان، سورغوما جاواب وئر، ندن

سسیم یئتن یئره، علیم یئتمییر؟..

 

قاریشیب گؤزومده، قاریشیب عالم

درد-دردی دوغراییر، قم-قم‌دن كئچیر.

آرازین اوستون‌دن كئچه بیلمیرم،

آراز دردیم اولوب سینم‌دن كئچیر.

 

تاختا دیرك‌لری تورپاغا دئییل،

قویدولار فضولی دیوانی اوسته.

یارییا بؤلوندو یوز، یوز اللی ایل

گرای‌لی، بایاتی، موغام، شیكسته.

 

دمیر چپرلری عشقیم، دیلییم،

تاریخیم، عنعنم اوسته قویدولار.

یارییا بؤلوندو جانیم، اورییم،

یارییا بؤلوندو آرازدا سولار.

 

تاختا دیرك‌لری قویدولار آخ، آخ!

قلبیمین، روحومون، دیلیمین اوسته.

بیز گولدوك، آغلادیق، یئنه ده آنجاق

بیر سازین، بیر تئلین، بیر سیمین اوسته.

 

اورك‌دن اوره‌یه كؤرپو؟ بیر دایان!

دردیمیز دینیرسه، بیر سازین اوسته

شهریار یارا‌لی میسرا‌لارین‌دان

كؤرپو سالمادیمی آرازین اوسته؟!

 

بو تای‌دان او تایا آخیشدی سئل تك

گؤزه گؤرونمه‌ین كؤنول تئل‌لری.

بو سئلین اؤنونو نه چای، نه دیرك

كسه بیلممیش‌دیر یوز ایلدن بری.

 

آغا‌لار بیلمه‌دی بیردیر بو تورپاق

تبریز ده، باكی دا آذربایجان‌دیر.

بیر ائلین روحونو، دیلینی آنجاق

كاغیزلار اوستونده بؤلمك آسان‌دیر.

 

بؤل، كاغیز اوستونده، بؤل، گئجه-گوندوز،

تورپاغین اوستونه دیرك‌لر ده دوز،

گوجونو، ازمینی تؤك ده میدانا،

قوسون‌دان، سلاح‌دان سدد چك هر یانا.

تورپاغی ایكییه بؤلرسن، آنجاق

چتین‌دیر بدنی جان‌دان آییرماق!

 

آییرماق كیمسه‌یه گلمه‌سین آسان

بیر خالقین بیر اولان دردی-سرینی.

او تای‌دان بو تایا مصطفی پایان

اوخویور واهیدین قزل‌لرینی.

 

دولاندی زمانه، دؤندو قرینه،

شاعرلر اود تؤكدو یئنه دیلین‌دن.

وورغونون او هسرت نغمه‌لرینه

شهریار سس وئردی تبریز ائلین‌دن:

 

"حیدر بابا، گؤی‌لر قارا دوماندی،

گون‌لریمیز بیر-بیرین‌دن یاماندی.

بیر-بیرین‌دن آیریلمایین، آمان‌دیر،

یاخشی‌لیغی علیمیزدن آلدی‌لار،

یاخشی بیزی یامان گونه سالدی‌لار.

 

بیر اوچایدیم بو چیرپینان یئلینن،

قوووشایدیم داغ‌دان آشان سئلینن،

آغلاشایدیم اوزاق دوشن ائلینن.

بیر گؤریدیم آیری‌لیغی كیم سالدی،

اؤلكه‌میزده كیم قیریلدی، كیم قالدی".

 

1959

 

 

GÖRMÜR, GÖRÜR
Bəxtiyar vahabzadə

O, namaz üstündə əl açıb göyə
Allaha üz tutub, "Ya rəbbim", - deyə
Onun duasına qarısır ahı
O, bu dəm elə bil görür Allahı,

Gözə görünməzdir onun pənahı
Köməkcün əlini açmaz bir kəsə.
Necə gorə bilər, axı, Allahı
Allah, o mömünün ürəyindəsə?

Görmür Allahını namaz qılanlar
Allahsa, onları görür bu anlar.

İyul, 1998.


گؤرمور، گؤرور

 

او، ناماز اوستونده ال آچیب گؤیه

اللها اوز توتوب، "یا رببیم"، - دئیه

اونون دعاسینا قاریسیر آهی

او، بو دم ائله بیل گؤرور اللهی،

 

گؤزه گؤرونمزدیر اونون پناهی

كؤمكجون علینی آچماز بیر كسه.

نئجه گوره بیلر، آخی، اللهی

الله، او مؤمونون اوریینده‌سه؟

 

گؤرمور اللهینی ناماز قیلان‌لار

اللهسا، اونلاری گؤرور بو آنلار.

 

یول، 1998.