QIZIMA

Gəlirsən, gedirsən…
Gözüm önündə,
Bilmirsən nə sorur, nə deyir atan.
Üzündən, gözündən,
Hər bir sözündən
Qəlbini oxumaq istəyir atan.

Gəlirsən, gedirsən… heç nə sormuram,
Baxışlar danışır, baxışlar ancaq.
Bilmək istəyirəm, a mənim balam,
Səni isidirmi qonduğun budaq?
Qınama, bələdəm mən bu həyata,
Kim çərxi geriyə döndərə bilmiş?
Övlada qızıldan təxt verər ata,
Qızıldan bəxtini kim verə bilmiş?
Gəlirsən, gedirsən.
Dəyişmiş bizim
Sözümüz, sorğumuz…
Bu sən,
bu da mən
Elə gəlirsən ki, elə bil, qızım,
Bu evdə doğulub böyməmisən.

Bir az yad olmusan,
Bir az utancaq,
Əvvəlki ərkini istərəm yenə.
Gələndə qonaqsan, gedəndə qonaq,
Nə tez özgələşdi bu ocaq sənə?

Sənin xislətin də nə tez dəyişdi,
Demə gileyliyəm, yox, yox, şadam mən,
Sev ki, seviləsən…
Bizimki keçdi,
İndi sənin üçün narahatam mən.

Qoru hər ləkədən məhəbbətini,
Hər yerdə,
həmişə,
hər zaman, qızım.

Arxan-ata evi…
Səadətini
Yalnız ər evində tapasan, qızım.

May, 1978

قیزیما

 

گلیرسن، گئدیرسن…

گؤزوم اؤنونده،

بیلمیرسن نه سورور، نه دئییر آتان.

اوزون‌دن، گؤزون‌دن،

هر بیر سؤزون‌دن

قلبینی اوخوماق ایستییر آتان.

 

گلیرسن، گئدیرسن… هئچ نه سورمورام،

باخیش‌لار دانیشیر، باخیش‌لار آنجاق.

بیلمك ایستییرم، آ منیم بالام،

سنی ایسیدیرمی قوندوغون بوداق؟

قیناما، بله‌ده م من بو حیاتا،

كیم چرخی گئرییه دؤندره بیلمیش؟

اؤولادا قیزیل‌دان تخت وئرر آتا،

قیزیل‌دان بختینی كیم وئره بیلمیش؟

گلیرسن، گئدیرسن.

ده ییشمیش بیزیم

سؤزوموز، سورغوموز…

بو سن،

بو دا من

ائله گلیرسن كی، ائله بیل، قیزیم،

بو ائوده دوغولوب بؤیومه میسه ن.

 

بیر آز یاد اولموسان،

بیر آز اوتانجاق،

اوولكی اركینی ایسترم یئنه.

گلنده قوناقسان، گئدنده قوناق،

نه تئز اؤزگه‌لشدی بو اوجاق سنه؟

 

سنین خیصلتین ده نه تئز دییشدی،

دئمه گیلئی‌لییم، یوخ، یوخ، شادام من،

سئو كی، سئویله سه ن…

بیزیمكی كئچدی،

ایندی سنین اوچون ناراحاتام من.

 

قورو هر لكه‌دن محببتینی،

هر یئرده،

همیشه،

هر زامان، قیزیم.

 

آرخان-آتا ائوی…

سعادتینی

یالنیز ار ائوینده تاپاسان، قیزیم.

 

مای، 1978

 

 

QƏZƏL

'Gəl-gəl' deyə hicrində kaman tək mələdim mən,
Bir ömrü sənin eşqinə qurban elədim mən.
Asudə tifildin, nə qəmin vardı, nə dərdin,
Dərdimlə sənin gözlərini sürmələdim mən.

Hissim sənə 'gəl-gəl' dedi, əqlim dedi 'get-get'
Bu qanlı döyüşdən mənə imdad dilədim mən.

Eşqim də qaxınc oldu mənim başıma hər gün,
Bir eşqin ucundan nə qədər tənə yedim mən.
Öz hissini dustaq eləyən Bəxtiyar olmaz,
Öz eşqimə, öz könlümü zindan elədim mən.

fevral, 1969.

غزل

 

'گل-گل دئیه هیجرینده كامان تك مه له دیم من،

بیر عؤمرو سنین عشقینه قوربان ائلدیم من.

آسوده طیفیلدین، نه قمین واردی، نه دردین،

دردیمله سنین گؤزلرینی سورمه له دیم من.

 

حیسسیم سنه 'گل-گل دئدی، اقلیم دئدی 'گئت-گئت

بو قان‌لی دؤیوش‌دن منه ایمداد دیله دیم من.

 

عشقیم ده قاخینج اولدو منیم باشیما هر گون،

بیر عشقین اوجون‌دان نه قدر طعنه یئدیم من.

اؤز حیسسینی دوستاق ائله‌ین بختیار اولماز،

اؤز عشقیمه، اؤز كؤنلومو زیندان ائلدیم من.

 

فئورال، 1969.

 

 

QƏRİBƏDİR
Bəxtiyar vahabzadə

Dövran bizi tarixdə veyilləndirən oldu,
Bir yerdə donub göl kimi lilləndirən oldu.
Dünyaya Uluq bəy* kimi dahini verən xalq,
Bir qul kimi yad millətə pambıq verən oldu.
1973
* Teymurləngin nəvəsi məşhur astranom Uluğbəy nəzərdə tutulur.

قریبه‌دیر

بختیار واهاب‌زاده

 

دؤوران بیزی تاریخده وئییللن‌دیرن اولدو،

بیر یئرده دونوب گؤل كیمی لیللن‌دیرن اولدو.

دونیایا اولوق بی* كیمی داهینی وئرن خالق،

بیر قول كیمی یاد میللته پامبیق وئرن اولدو.

1973

* تئیمورلنگین نوه‌سی مشهور آسترانوم اولوغبی نظرده توتولور.

 

 

QƏRİBƏ DEYİLMİ?

Qəribə dünyadır, bəzən baş yarır
Ayağın dəstəyi taxta çəliklər.
Bəzən qul sahibi qula yalvarır
Dünyanı fırladır qəribəliklər.
- Dünya çalxalanır yenə dəniz tək.
- Bu böyük dünyanın dərdini çəkmək
Bizəmi qalıbdır?
- Vallah, nə deyim?
Sənə yox, mənəsə qalıb, neyləyim?

Qəribə deyilmi?
Sən sirr, mən də sirr.
Bu sirri bilmirik necə çözməli?
Kimi övladının dərdini çəkmir,
Kimi də xalqının dərdindən dəli!
Torpaq əldən getdi, ölkə talandı,
Sənin nə vecinə, günün ağ olsun.
Səninçün dünyada hər şey yalandı
Təki damağın çağ, canın sağ olsun.
Bu boyda millətin ağır günündə
Qaşını çatmaq da sənə əzabdır.
Qardaşın döyülsə gözün önündə
Deyərsən, nə hay-küy, nə şaphaşapdır?

Ayıra bilirsən xeyirdən şəri,
Mənfəət meydanı səninçin gendir.
Nə Vətən, nə millət?
Səndən ötəri
Harda xeyrin varsa, ora vətəndir.
Xalqın naləsinə qulaqların kar,
Millətin içində millətə yadsan.
Dərddən başımıza yağdı yağışlar,
Səni islatmadı, dərddən azadsan.
Bir qırıq dəymədi xeyrin özgəyə
Quru ağacdan da meyvə dərmisən.
Xeyrinin gözüylə baxdın hər şeyə
Dünyanı cibinə yerləşdirmisən.
Qışın çovğunu da sənə yaz gəlir
Əgər mənfəətin var isə bundan.
Xeyrindən özgə şey sənə vız gəlir
Araz açığından, Kür topuğundan.
Heç demə, dünyada dünyada kənar
Zamanın çölündə yaşayan da var...

Oktyabr, 1998.

قریبه دئییلمی؟

 

قریبه دونیا‌دیر، بعضا باش یاریر

آیاغین دستیی تاختا چلیك‌لر.

بعضا قول صاحبی قولا یالواریر

دونیانی فیرلا‌دیر قریبه‌لیك‌لر.

- دونیا چالخا‌لانیر یئنه دنیز تك.

- بو بؤیوك دونیانین دردینی چكمك

بیزمی قالیب‌دیر؟

- واللاه، نه دئییم؟

سنه یوخ، منه‌سه قالیب، نئیلییم؟

 

قریبه دئییلمی؟

سن سیرر، من ده سیرر.

بو سیرری بیلمیریك نئجه چؤزمه‌لی؟

كیمی اؤولادینین دردینی چكمیر،

كیمی ده خالقینین دردین‌دن دلی!

تورپاق الدن گئتدی، اؤلكه تالاندی،

سنین نه وئجینه، گونون آغ اولسون.

سنینچون دونیادا هر شئی یالاندی

تكی داماغین چاغ، جانین ساغ اولسون.

بو بویدا میللتین آغیر گونونده

قاشینی چاتماق دا سنه عذاب‌دیر.

قارداشین دؤیولسه گؤزون اؤنونده

دئیرسن، نه های-كوی، نه شاپهاشاپ‌دیر؟

 

آییرا بیلیرسن خئییردن شرعی،

منفت میدانی سنینچین گئن‌دیر.

نه وطن، نه میللت؟

سن‌دن اؤتری

هاردا خئیرین وارسا، اورا وطن‌دیر.

خالقین ناله‌سینه قولاق‌لارین كار،

میللتین ایچینده میللته یادسان.

درددن باشیمیزا یاغدی یاغیش‌لار،

سنی ایسلاتمادی، درددن آزادسان.

بیر قیریق دیمه‌دی خئیرین اؤزگه‌یه

قورو آغاج‌دان دا مئیوه درمیسن.

خئیری‌نین گؤزویله باخدین هر شئیه

دونیانی جیبینه یئرلشدیرمیسن.

قیشین چووغونو دا سنه یاز گلیر

اگر منفتین وار ایسه بون‌دان.

خئیرین‌دن اؤزگه شئی سنه ویز گلیر

آراز آچیغین‌دان، كور توپوغون‌دان.

هئچ دئمه، دونیادا دونیادا كنار

زامانین چؤلونده یاشایان دا وار...

 

اوكتیابر، 1998.

 

 

Qapılar

Dil lal, gözleri kordur, qulağı kar qapılar
Özü gen olsa da istəklər üçün dar, qapılar.

Çözülür müşgülümüz rəsmi otaqlarda, fəqət
Üzünü haqlı təmənnalara bağlar, qapılar.

Sahibin vaxtı əgər yox isə bədbəxtlər üçün
Elə kandarda onun köksünü dağlar, qapılar.

Qapıdan incə təbəssümlə və arzularla girib
Çölə ağlar çıxanın halına ağlar, qapılar.

Nə bilək gizli otaqlardakı həngamələri,
Bizə naməlum olan sirrləri saxlar qapılar.

Qapılardan qovulan boynu bükük bəndələrin
Ahı dəhşətli olur, ah ilə laxlar qapılar.

30 iyun, 1998

قاپی‌لار

 

دیل لال، گؤزله ری كوردور، قولاغی كار قاپی‌لار

اؤزو گئن اولسا دا ایستك‌لر اوچون دار، قاپی‌لار.

 

چؤزولور موشگولوموز رسمی اوتاق‌لاردا، فقط

اوزونو حاق‌لی تمننا‌لارا باغ‌لار، قاپی‌لار.

 

صاحبین واختی اگر یوخ ایسه بدبخت‌لر اوچون

ائله كانداردا اونون كؤكسونو داغ‌لار، قاپی‌لار.

 

قاپی‌دان اینجه تبسسومله و آرزولارلا گیریب

چؤله آغلار چیخانین حالینا آغلار، قاپی‌لار.

 

نه بیلك گیزلی اوتاق‌لارداكی هنگامه‌لری،

بیزه ناملوم اولان سیررلری ساخ‌لار قاپی‌لار.

 

قاپی‌لاردان قووولان بوینو بوكوك بنده‌لرین

آهی دهشت‌لی اولور، آه ایله لاخ‌لار قاپی‌لار.

 

30 یون، 1998

 

 

POMPEY XƏRABƏLƏRİ ÖNÜNDƏ
Bəxtiyar vahabzadə

Əsrlər ötdükcə tarixdən bəri,
Başqa gözlə baxır zaman hər şeyə.
Pompey şəhərinin xərabələri
Muzeyə dönübdür, indi muzeyə.

Axarlı-baxarlı bu qədim şəhər
Bu gün səhnəsidir ötən tarixin.
Bu gün izlərini axtarır bəşər,
Dünən bir vulkanla itən tarixin.

Bu ölü şəhəri yalnız görməyə
İldə on minlərlə səyyah gəlir.
Səyyah marağından hər il ölkəyə
Neçə milyonlarla dövlət-var gəlir.

Bəs biz?
Oyanmadıq əsrin səsindən,
Dondu sevgimiz də, nifrətimiz də.
Əcnəbi pul qırır xərabəsindən,
Bizə düşmən oldu sərvətimiz də.
Fevral, 1961
Pompey xərabələri

پومپئی خرابه‌لری اؤنونده

بختیار واهاب‌زاده

عصرلر اؤتدوكجه تاریخ‌دن بری،

باشقا گؤزله باخیر زامان هر شئیه.

پومپئی شهری‌نین خرابه‌لری

موزئیه دؤنوب‌دور، ایندی موزئیه.

 

آخارلی-باخارلی بو قدیم شهر

بو گون سهنه‌سی‌دیر اؤتن تاریخین.

بو گون ایزلرینی آختاریر بشر،

دونن بیر وولكانلا ایتن تاریخین.

 

بو اؤلو شهری یالنیز گؤرمه‌یه

ایلده اون مین‌لرله سییاه گلیر.

سییاه ماراغین‌دان هر ایل اؤلكه‌یه

نئچه میلیون‌لارلا دؤولت-وار گلیر.

 

بس بیز؟

اویانمادیق عصرین سسین‌دن،

دوندو سئوگیمیز ده، نیفرتیمیز ده.

اجنبی پول قیریر خرابه‌سین‌دن،

بیزه دوشمن اولدو سروتیمیز ده.

فئورال، 1961

پومپئی خرابه‌لری

 

 

 

PAMBIQ
Bəxtiyar vahabzadə

Adına min lənət, özün bir yana,
Gəlmişik əlindən zinhara, pambıq.
Rəngin ağdırsa da yazıq kəndlinin
Elədin gününü sən qara, pambıq.

Havaya sovrulur əlimin rənci,
Qocaya döndərdin cahılı, gənci.
Yazı əkinçiyik, qışı dilənçi,
Düşmüşük əlindən azara, pambıq.

Sən mənim xalqıma kəsildin qənim,
Çox da ki, bahadır qiymətin sənin.
Millət lüt-üryandır,
amma özgənin
Əynində dönürsən paltara, pambıq.

Anamın, bacımın yeyib ətini,
Gözündə qoyursan hər niyyətini.
Çəkirsən kəndlinin heysiyyətini,
Hərrac malı kimi bazara, pambıq.

Hər zülmə, cəfaya sinə gərmişik,
Xeyiri, qazancı yelə vermişik.
Səni biz əkmişik, biz becərmişik,
Yüklənib gedirsən bəs hara, pambıq?

30 oktyabr 1956
Şamxor

پامبیق

بختیار واهاب‌زاده

آدینا مین لنت، اؤزون بیر یانا،

گلمیشیك علین‌دن زینهارا، پامبیق.

رنگین آغدیرسا دا یازیق كندلی‌نین

ائلدین گونونو سن قارا، پامبیق.

 

هاوایا سوورولور علیمین رنجی،

قوجایا دؤندردین جاهی‌لی، گنجی.

یازی اكینچیگیك، قیشی دیلن‌چی،

دوشموشوك علین‌دن آزارا، پامبیق.

 

سن منیم خالقیما كسیلدین قنیم،

چوخ دا كی، باها‌دیر قیمتین سنین.

میللت لوت-اوریان‌دیر،

اما اؤزگه‌نین

اینینده دؤنورسن پالتارا، پامبیق.

 

آنامین، باجیمین یئییب اتینی،

گؤزونده قویورسان هر نیتینی.

چكیرسن كندلی‌نین حیثیتینی،

هرراج مالی كیمی بازارا، پامبیق.

 

هر ظلمه، جفایا سینه گرمیشیك،

خئییری، قازانجی یئله وئرمیشیك.

سنی بیز اكمیشیك، بیز بئجرمیشیك،

یوكلنیب گئدیرسن بس هارا، پامبیق؟

 

30 اوكتیابر 1956

شامخور

 

 

ÖZÜMDƏN NARAZIYAM

Təbiətin könül açan
Min rəngi, min səsi var.
Hər könülün min arzusu,
Min rəngli nəğməsi var.

Bu arzular, bu nəğmələr,
Bu səslər bir sa kimi-
Mənim solğun sözlərimdə
Heç dil açı bildimi?

Hissim dərin, sözüm solğun,
Qəlbim geniş, sinəm dar.
Məndər əvvəl doğlubdur
Sinəmdəki duyğular.

Səhv atılan addımları
Sonradan anlayıram;
Baxıb vicdan güzgüsünə,
Özümü danlayıram.

Siz ey yanlış addımlarım,
Məni dərdə saldınız
Mən sizlə döyüşdükcə
Gün-gündən çoxaldınız.

Mən haqq-hesab istəyirəm
Gecələr gündüzümdən;
Narahatam, narızıyam
Ömrüm boyu özümdən.

Bizim sənət dünyasının
Qırıq telli sazıyam;
Bircə bundan razıyam ki,
Özümdən narazıyam.

Riga (Latvia), 1960

ئوزومده ن ناراضییام

 

طه بیعه تین  گؤیول آچان

مین ره نگی مین  سه سی وار

هه ر گؤیولون مین آرزوسو

مین ره نگلی  نه غمه سی وار

 

بو آرزولار , بو  نه غمه له ر

بو   سه سله ر  بیر ساز كیمی

مه نیم  سولقون سؤزله ریمده

هئچ دیل آچا بیلدیمی؟

 

حیسسیم  ده رین , سؤزوم سولغون

قه لبیم گئنیش , سینه م دار

مه نده ن  اووه ل  دوغولوبدور

سینه مده كی دویغولار

 

سه هو   آتیلان آددیملاری

سونرادان آنلاییرام

باخیب ویجدان گوزگوسونه

ئوزومو دانلاییرام

 

سیز ای یالنیش آددیملاریم

مه نی   ده رده  سالدیز

مه ن  سیزله  دؤیوشدوكجه

گونو گونده ن چوخالدینیز

 

مه ن  حاقق –حساب ایسته ییره م

گئجه له ر گوندوزومده ن

ناراحاتام , ناراضییام

عؤمروم بویو ئوزومده ن

 

بیزیم  صه نعه ت دونیاسینین

قیریخ تئللی سازییام

بیرجه بوندان راضییام كی

ئوزومده ن ناراضییام

1960بختییار واهابزاده پاییز دوشونجه له ر

 

 

 

ÖZ "MƏN"İMİN AĞASI
Bəxtiyar vahabzadə

Öz yurdumda, öz evimdə özgəsi,
Oldu mənim gülşənimin ağası.
Ağlar qoydu inamı da sabaha,
Bu günümün, dünənimin ağası.

O zamankı ümidimdən barındım,
Bu dövranın çirkabından arındım.
Zülmlərdən nə ağrıdım, nə sındım,
Ola bildim öz "mən"imin ağası.

Daşdan-daşa vurdu məni diləklər,
Qədərimə qəh-qəh çəkdi fələklər.
Öz səmtini dəyişməyən küləklər-
Vətən adlı yelkənimin ağası!

Kotanımı çox sürsəm də xama mən,
Yetişmədim bir müqəddəs kama mən.
Çox çalışdım, çox vuruşdum, ama mən
Olammadım Vətənimin ağası.

Ölə-ölə rəzalətin içində,
Bərkimişəm məşəqqətin içində.
Bu zülmətin, bu zillətin içində
Olmuşamsa öz "mənim"imin ağası
Olacağam Vətənimin ağası!
Mart, 1974

اؤز "من"ایمین آغاسی

بختیار واهاب‌زاده

اؤز یوردومدا، اؤز ائویمده اؤزگه‌سی،

اولدو منیم گولشنیمین آغاسی.

آغلار قویدو اینامی دا ساباها،

بو گونومون، دوننیمین آغاسی.

 

او زامانكی اومیدیم‌دن باریندیم،

بو دؤورانین چیركابین‌دان آریندیم.

ظلم‌لردن نه آغریدیم، نه سیندیم،

اولا بیلدیم اؤز "من"ایمین آغاسی.

 

داش‌دان-داشا ووردو منی دیلك‌لر،

قدریمه قه-قه چكدی فلك‌لر.

اؤز سمتینی دییشمه‌ین كولك‌لر-

وطن آدلی یئلكنیمین آغاسی!

 

كوتانیمی چوخ سورسم ده خاما من،

یئتیشمدیم بیر مقدس كاما من.

چوخ چالیشدیم، چوخ ووروشدوم، آما من

اولاممادیم وطنیمین آغاسی.

 

اؤله-اؤله رزالتین ایچینده،

بركیمیشم مشققتین ایچینده.

بو زولمتین، بو ذلتین ایچینده

اولموشامسا اؤز "منیم"ایمین آغاسی

اولاجاغام وطنیمین آغاسی!

مارت، 1974

 

 

 

NÖQSANDAN DA BETƏRMİŞ

Öz-özümü mənəm çəkən çarmıxa,
Nə biləydim, hökmü verən qədərmiş.
Öz içimdə hakim ilə vəkilin
Gecə-gündüz çəkişməsi hədərmiş.

Çox düşündüm: nədir qəsdim, niyyətim?
Hara çəkir görən məni fıtrətim?
Bu dünyadan mənim payım, qismətim
Sevincimdən oğurlanan kədərmiş.

Mən baxmadım nə yada, nə həmdəmə,
Nöqsanımı faş elədim aləmə.
Hey danladım öz-özümü... heç demə,
Mərdliyim də etirafa qədərmiş...

Vicdanımdan sordum: nədir etiraf?
Cavab verdi: bir tövbədir etiraf.
İndi bildim, əməlsiz bir etiraf
Günah kimi nöqsandan da betərmis.

31 dekabr, 1998

نقصان‌دان دا بئترمیش

 

اؤز-اؤزومو منم چكن چارمیخا،

نه بیلیدیم، حؤكمو وئرن قدرمیش.

اؤز ایچیمده حاكم ایله وكیلین

گئجه-گوندوز چكیشمه‌سی هدرمیش.

 

چوخ دوشوندوم: ندیر قصدیم، نیتیم؟

هارا چكیر گؤرن منی فیطرتیم؟

بو دونیا‌دان منیم پاییم، قیسمتیم

سئوینجیم‌دن اوغورلانان كدرمیش.

 

من باخمادیم نه یادا، نه همدمه،

نقصانیمی فاش ائلدیم عالمه.

هئی دانلادیم اؤز-اؤزومو... هئچ دئمه،

مردلیگیم ده اعترافا قدرمیش...

 

ویج‌دانیم‌دان سوردوم: ندیر اعتراف؟

جاواب وئردی: بیر توبه‌دیر اعتراف.

ایندی بیلدیم، عمل‌سیز بیر اعتراف

گوناه كیمی نقصان‌دان دا بئترمیس.

 

31 دئكابر، 1998

 

 

NƏFSİMİZ

Bizdə bu soyaq qanları neylərdin ilahi ?
M. Ə. Sabir

Qacqının payına göz dikən alçaq,
Sənə hansı haqla mən insan deyim?
Millətin qanını soran qurumsaq,
Mən sənin adına soxulcan deyim.

Bəs hanı insanlıq, bəs hanı vicdan?
Tamah insanlıqdan qabağa düsdü?
Bəlkə də bu dövran dolandıgından
Qibləmiz gah sola, gab sağa düsdü.

Bu, sənin xalqına ürəyi yanan
Özgə bir millətin verdiyi paydı.
Ey öz millətinə yaddan yad olan,
Paya göz dikincə gözün çıxaydı.

Xalqının dərdinə özgələr qədər
Yanmadın, bəs bunu niyə qanmadın?
Yetim qismətini yeyib sərasər
O şisən qarnından heç utanmadın.
Biz necə məxluquq, anlamıram mən
Nəfsimiz ağırmıs qeyrətimizdən.
İyul. 1998.

نفسیمیز

 

بیزده بو سویاق قان‌لاری نئیلردین ایلاهی ؟

م. ا. سابیر

 

قاجقینین پایینا گؤز دیكن آلچاق،

سنه هانسی حاقلا من اینسان دئییم؟

میللتین قانینی سوران قورومساق،

من سنین آدینا سوخولجان دئییم.

 

بس هانی اینسان‌لیق، بس هانی ویج‌دان؟

تاماه اینسان‌لیق‌دان قاباغا دوسدو؟

بلكه ده بو دؤوران دولاندیگین‌دان

قیبله‌میز گاه سولا، گاب ساغا دوسدو.

 

بو، سنین خالقینا اوریی یانان

اؤزگه بیر میللتین وئردیگی پایدی.

ائی اؤز میللتینه یاددان یاد اولان،

پایا گؤز دیكینجه گؤزون چیخایدی.

 

خالقینین دردینه اؤزگه‌لر قدر

یانمادین، بس بونو نیه قانمادین؟

یئتیم قیسمتینی یئییب سراسر

او شیسن قارنین‌دان هئچ اوتانمادین.

بیز نئجه مخلوقوق، آنلامیرام من

نفسیمیز آغیرمیس قئیرتیمیزدن.

یول. 1998.

 

 

 

 

NAĞIL – HƏYAT

Anam olsan belə, ay anam, xeyli,
Səndən gileyliyəm, səndən gileyli...
Sən duymaq, düşünmək öyrətdin mənə,
Duyub-düşünməkdən azad olaydım.
Danışmaq öyrətdin sən öz körpənə
Nola, mən anadan lal doğulaydım.

Dilini bir ilə öyrəndim... nahaq!..
Öz dilim özümə kəsilib yağı.
Bütün ömrüm boyu çalışdım, ancaq
Öyrənə bilmədim danışmamağı...
Başıma bəladır mənim öz dilim,
Dənizəm, üzümə durub sahilim.

Yerimək öyrətdin tutub əlimdən,
Dolaşdım aranı, dolaşdım dağı.
Balana yerimək öyrədincə sən,
Gərək öyrədəydin yıxılmamağı...

Fikirlər yığılır beynimdə qat-qat,
Cavablar qorxulu, suallar-yasaq.
Həyatı qanana ögeydir həyat,
Onu qanmayana doğmadır ancaq.

Məni incidirlər bəzən qəsd ilə,
Ertəsi hər şeyi unuduram mən.
Girəvə düşəndə zalimə belə
Zülm edib, kam almaq gəlmir əlimdən.

Ana, quduzlaşır həyat, ilbəil,
Dalayır puç olan ümidlərimi.
Niyə isti deyil, mehriban deyil
Bu amansız həyat qucağın kimi?..
Hardasan, ay ana, bir gəl, mən yenə
Bəlalı başımı qoyum dizinə.
Mənə nağıl danış, dayansın anlar,
Görüm, nağıldakı o qəhrəmanlar
Cütbaşlı divləri nə təhər yıxır,
Nə təhər gizlənib, tilsimdən çıxır.

Bir danış, hardadır, görüm səadət?
Bizim yurdumuza o niyə gəlməz?
Danış, danış görüm, Məlik Məhəmməd
Zülmətdən işığa necə çıxdı bəs?

Danışma, ay anam, danışma, kiri,
Beynimə batmayır bu əfsanələr.
Divlər görmüşəm ki, nağıl divləri,
Onların yanında toyuğa bənzər.

Nadanlar görmüşəm, öz yolundakı
Dikə eniş deyir, düzə dik deyir.
Tülkülər görmüşəm, öz qolundakı
Dəmir zəncirlərə bilərzik deyir.

Atasını söyən, yada baş əyən
Rəhbərlər görmuşəm, qəddar, amansız.
Tikana gül deyən, gülə kol deyən
Qarılar görmüşəm dinsiz, imansız.

Quldurlar görmüşəm, özgə yer deyil,
Yurdunu talayıb, asudə yatmış.
Tacirlər görmüşəm, simuzər deyil,
“Malades” sözünə Vətəni satmış.

Dünyanı biləndən, duyandan bəri
Mənim gözlərimdən düşüb həyat da.
Nağılda gördüyüm qorxunc şeyləri,
Həyatda görmüşəm, anam, həyatda.

Yanvar, 1964 – may, 1965

ناغیل – حیات

 

آنام اولسان بئله، آی آنام، خئی‌لی،

سن‌دن گیلئی‌لییم، سن‌دن گیلئی‌لی...

سن دویماق، دوشونمك اؤیرتدین منه،

دویوب-دوشونمك‌دن آزاد اولایدیم.

دانیشماق اؤیرتدین سن اؤز كؤرپنه

نولا، من آنا‌دان لال دوغولایدیم.

 

دیلینی بیر ایله اؤیرندیم... ناهاق!..

اؤز دیلیم اؤزومه كسیلیب یاغی.

بوتون اؤمروم بویو چالیشدیم، آنجاق

اؤیرنه بیلمدیم دانیشماماغی...

باشیما بلا‌دیر منیم اؤز دیلیم،

دنیزم، اوزومه دوروب ساحلیم.

 

یئریمك اؤیرتدین توتوب علیم‌دن،

دولاشدیم آرانی، دولاشدیم داغی.

بالانا یئریمك اؤیردینجه سن،

گرك اؤیردیدین ییخیلماماغی...

 

فیكیرلر ییغیلیر بئینیمده قات-قات،

جاواب‌لار قورخولو، سوال‌لار-یاساق.

حیاتی قانانا اؤگئی‌دیر حیات،

اونو قانمایانا دوغما‌دیر آنجاق.

 

منی اینجی‌دیرلر بزن قصد ایله،

ائرته‌سی هر شئیی اونودورام من.

گیروه دوشنده ظالمه بئله

ظلم ائدیب، كام آلماق گلمیر علیم‌دن.

 

آنا، قودوزلاشیر حیات، ایلبیل،

دالاییر پوچ اولان اومیدلریمی.

نیه ایستی دئییل، مئهریبان دئییل

بو آمان‌سیز حیات قوجاغین كیمی؟..

هارداسان، آی آنا، بیر گل، من یئنه

بلا‌لی باشیمی قویوم دیزینه.

منه ناغیل دانیش، دایانسین آنلار،

گؤروم، ناغیل‌داكی او قهرمان‌لار

جوتباش‌لی دیو‌لری نه تهر ییخیر،

نه تهر گیزلنیب، تیلسیم‌دن چیخیر.

 

بیر دانیش، هاردا‌دیر، گؤروم سادت؟

بیزیم یوردوموزا او نیه گلمز؟

دانیش، دانیش گؤروم، ملیك محمد

زولمت‌دن ایشیغا نئجه چیخدی بس؟

 

دانیشما، آی آنام، دانیشما، كیری،

بئینیمه باتماییر بو افسانه‌لر.

دیو‌لر گؤرموشم كی، ناغیل دیو‌لری،

اونلارین یعنیندا تویوغا بنزر.

 

نادان‌لار گؤرموشم، اؤز یولون‌داكی

دیكه ائنیش دئییر، دوزه دیك دئییر.

تولكولر گؤرموشم، اؤز قولون‌داكی

دمیر زنجیرلره بیلرزیك دئییر.

 

آتاسینی سؤین، یادا باش این

رهبرلر گؤرموشم، قددار، آمان‌سیز.

تیكانا گول دئین، گوله كول دئین

قاری‌لار گؤرموشم دین‌سیز، ایمان‌سیز.

 

قول‌دورلار گؤرموشم، اؤزگه یئر دئییل،

یوردونو تالاییب، آسوده یاتمیش.

تاجیرلر گؤرموشم، سیموزر دئییل،

“مالادئس” سؤزونه وطنی ساتمیش.

 

دونیانی بیلن‌دن، دویان‌دان بری

منیم گؤزلریم‌دن دوشوب حیات دا.

ناغیلدا گؤردوگوم قورخونج شئی‌لری،

حیاتدا گؤرموشم، آنام، حیاتدا.

 

یانوار، 1964 – مای، 1965

 

 

MÜSAVAT
Bəxtiyar vahabzadə

Zülmətlə savaşlarda zəfər çaldığı gündən,
Qəlblərdə azadlıq odu yandırdı Müsavat.
Ulduz və hilal eylə ki, üç rəngə qovuşdu,
Boz qurdu könüllərdə oyandırdı Müsavat.

Meydan oxudu qan çiləyən dövrana qarşı,
Hər zalimə, hər nadana, hər hədyana qarşı.
Tüğyan elədi eyləki zülm insana qarşı,
Öz həddini zalimlərə qandırdı Müsavat.

İlhamını almış o, Vətən adlı gözəldən,
İman suyunu, çünki o içmişdi düz əldən.
Xalq namina haqq naminə vuruşlarda əzəldən
Ön cərgədə hər tilsimi sındırdı Müsavat.

Öndər dedi: - İstiqbal üçün dağ aşalım biz,
İstiqlala, istiqbala daim qoşalım biz,
Bir türk kimi islamlaşa, çağdaşlaşalım biz
Amalına bu xalqı inandırdı Müsavat.

Amalı təmiz, məqsədi aydın, üzü ağdır,
Ən ali məqamlarda qərəzlərdən uzaqdır.
Tarix şüuru-xalqımı millət yapacaqdır,
Haqqa dönəni haqqa tapındırdı Müsavat.

Düzlük şüarı daima çarpışdı yalanla,
Torpaqdan alıb qüdrəti, kökləndi zamanla.
Cənnət edəcək amala dönmüş bir imanla
Ünvanı Azərbaycan olan yurdu Müsavat.

Fevral, 1977

مساوات

بختیار واهاب‌زاده

 

ظلمتله ساواش‌لاردا ظفر چالدیغی گون‌دن،

قلب‌لرده آزادلیق اودو یاندیردی موساوات.

اولدوز و هیلال ائیله كی، اوچ رنگه قوووشدو،

بوز قوردو كؤنول‌لرده اویاندیردی موساوات.

 

میدان اوخودو قان چیله‌ین دؤورانا قارشی،

هر ظالمه، هر نادانا، هر هدیانا قارشی.

توغیان ائله‌دی ائیلكی ظلم اینسانا قارشی،

اؤز حدینی ظالم‌لره قاندیردی موساوات.

 

ایلهامینی آلمیش او، وطن آدلی گؤزل‌دن،

ایمان سویونو، چونكی او ایچمیشدی دوز الدن.

خالق نامینا حاق نامینه ووروش‌لاردا ازل‌دن

اؤن جرگه‌ده هر تیلسیمی سیندیردی موساوات.

 

اؤندر دئدی: - ایستیقبال اوچون داغ آشالیم بیز،

ایستیقلالا، ایستیقبالا دایم قوشالیم بیز،

بیر تورك كیمی ایسلاملاشا، چاغداشلاشالیم بیز

آمالینا بو خالقی ایناندیردی موساوات.

 

آما‌لی تمیز، مقصدی آیدین، اوزو آغدیر،

ان آلی مقام‌لاردا غرضلردن اوزاق‌دیر.

تاریخ شعورو-خالقیمی میللت یاپا‌جاق‌دیر،

حاقا دؤننی حاقا تاپیندیردی موساوات.

 

دوزلوك شواری دایما چارپیشدی یالانلا،

تورپاق‌دان آلیب قودرتی، كؤكلندی زامانلا.

جننت ائده‌جك آمالا دؤنموش بیر ایمانلا

اونوانی آذربایجان اولان یوردو موساوات.

 

فئورال، 1977

 

 

 

MİLLƏTİM

Niyə bu günə düşdün
Ay mənim məmləkətim?
Özümə düşmən olub
Aşıb-daşan sərvətim.

Bir vaxt sən də xan idin,
Vaxta hökmüran idin,
Dövlətlər quran idin,
İndi sənə nə nə oldu
A qullaşan millətim?

Daşından da zər bitər,
Yeddi arxana yetər.
Dilənçidən beşbetər
Yoxsullaşan millətim.

Namusuyla, arıyla,
Keçdiyi yollarıyla,
Böyük oğullarıyla
Oğullaşan millətim.

Savaş hünərləriylə,
Qəhrəman ərləriylə,
Böyük zəfərləriylə
Nağıllaşan millətim.

Dəmir qıran dişiylə,
İgidlik vərdişiylə,
Öz şanlı keçmişiylə
"Sağollaşan" millətim.

Bu xalqın öz övladı
Öz-özünü ovladı.
Səbrini buxovladı
Səbri daşan millətim.

Necə dözdün bir belə
Müsibətə, müşkülə?
Çəkdiyi sitəm ilə
A yollaşan millətim?

Nə gündəsən, nə gündə?
Qor qalmayıb külündə.
Qeyrətsizlər əlində
Bu gün çaşan millətim.

İstəyirəm çaşmaya,
Dərdiylə yollaşmaya,
Bir daha qullaşmaya
Xan oğlu, xan millətim.

May, 1998
میللتیم

 

نیه بو گونه دوشدون

آی منیم مملكتیم؟

اؤزومه دوشمن اولوب

آشیب-داشان سروتیم.

 

بیر واخت سن ده خان ایدین،

واختا هؤكموران ایدین،

دؤولت‌لر قوران ایدین،

ایندی سنه نه نه اولدو

آ قوللاشان میللتیم؟

 

داشین‌دان دا زر بیتر،

یئددی آرخانا یئتر.

دیلن‌چی‌دن بئشبئتر

یوخسوللاشان میللتیم.

 

ناموسویلا، آرییلا،

كئچدیگی یوللارییلا،

بؤیوك اوغوللارییلا

اوغوللاشان میللتیم.

 

ساواش هونرلریله،

قهرمان ارلریله،

بؤیوك زفرلریله

ناغیللاشان میللتیم.

 

دمیر قیران دیشیله،

ایگیدلیك وردیشیله،

اؤز شان‌لی كئچمیشیله

"ساغوللاشان" میللتیم.

 

بو خالقین اؤز اؤولادی

اؤز-اؤزونو اوولادی.

صبرینی بوخوولادی

صبری داشان میللتیم.

 

نئجه دؤزدون بیر بئله

موسیبته، موشكوله؟

چكدیگی سیتم ایله

آ یوللاشان میللتیم؟

 

نه گونده‌سن، نه گونده؟

قور قالماییب كولونده.

قئیرت‌سیزلر علینده

بو گون چاشان میللتیم.

 

ایستییرم چاشمایا،

دردیله یوللاشمایا،

بیر داها قوللاشمایا

خان اوغلو، خان میللتیم.

 

مای، 1998

 

 

 

MƏNIM SƏBRİM
Bəxtiyar vahabzadə

Mənim səbrim.
Bu səbrimə mən nə deyim?
Mənim səbrim-mütiliyim,
köləliyim !
Atam kölə olduğunu heç bilmədi,
"Ağa" kimi ömür sürdü.
Yaşayırdı,
düşünmürdü.
Mənsə kölə olduğumu
Qana-qana, bilə-bilə
yaşayıram.
Öz-özümü dana-dana,
ölə-ölə
yaşayıram !
Xöşbəxtliyim ondadır ki,
Düşmənimin hökmü böyük,
taxtı çürük!
Bədbəxtliyim ondadır ki,
Mənim səbrim
Düşmənimin qüdrətindən daha böyük !

Sentyabr, 1972

منیم صبریم

بختیار واهاب‌زاده

 

منیم صبریم.

بو صبریمه من نه دئییم؟

منیم صبریم-موتیلیگیم،

كؤللیگیم !

آتام كؤله اولدوغونو هئچ بیلمه‌دی،

"آغا" كیمی اؤمور سوردو.

یاشاییردی،

دوشونموردو.

منسه كؤله اولدوغومو

قانا-قانا، بیله-بیله

یاشاییرام.

اؤز-اؤزومو دانا-دانا،

اؤله-اؤله

یاشاییرام !

خؤشبختلیگیم اوندا‌دیر كی،

دوشمنیمین حؤكمو بؤیوك،

تاختی چوروك!

بدبختلیگیم اوندا‌دیر كی،

منیم صبریم

دوشمنیمین قودرتین‌دن داها بؤیوك !

 

سئنتیابر، 1972