Görən hara gedir ?
Bəxtiyar vahabzadə

Qorxu kölgəsinə sığınmış bu gün
Sədaqət, diyanət, məhəbbət, Allah.
Yalan hakim olub, böhtan gözətçi,
Çürüyür zindanda həqiqət, Allah.

Əyri əyriliyi yeridir daşa,
Keçib əyrilikdə hamıdan başa.
Doğru həsrət qalıb isti bir aşa,
Görən hara gedir bu millət, Allah.

Həftələr dəyişdi, gönlər dəyişdi,
Tərəflər dəyişdi, yönlər dəyişdi.
Qiblələr dəyişdi, dinlər dəyişdi,
İtə ot verilir, ata ət, Allah.

Ünvanı dəyişib rəzalətin də,
Qaymaq da satılır şor qiymətində.
İndi sədaqətin səltanətində,
Əyləşib hökm edir xəyanət, Allah.

Ha çığır, ha bağır, yalan ayılmaz,
Yaxşını yamandan ayıran olmaz.
Satsan, üzünə də baxan tapılmaz,
Necə ucuzlaşıb ləyaqət, Allah.

Yalanlar həqiqət qiyafəsində,
Yeklər cövlan edir şeş xanəsində.
Oğrular, əyrilər zəmanəsində,
Əyrilik sayılır, fərasət, Allah.

9 iyul, 1989.

گؤرن هارا گئدیر ؟

 

قورخو كؤلگه‌سینه سیغینمیش بو گون

سداقت، دیانت، مهببت، الله.

یالان حاكم اولوب، بؤهتان گؤزت‌چی،

چوروگور زین‌داندا حقیقت، الله.

 

ایری ایری‌لیگی یئری‌دیر داشا،

كئچیب ایری‌لیكده هامی‌دان باشا.

دوغرو هسرت قالیب ایستی بیر آشا،

گؤرن هارا گئدیر بو میللت، الله.

 

هفته‌لر دییشدی، گؤن‌لر دییشدی،

طرف‌لر دییشدی، یؤن‌لر دییشدی.

قیبله‌لر دییشدی، دین‌لر دییشدی،

ایته اوت وئریلیر، آتا ات، الله.

 

اونوانی دییشیب رزالتین ده،

قایماق دا ساتیلیر شور قیمتینده.

ایندی سداقتین سلتانتینده،

ایلشیب حؤكم ائدیر خیانت، الله.

 

ها چیغیر، ها باغیر، یالان آییلماز،

یاخشینی یامان‌دان آییران اولماز.

ساتسان، اوزونه ده باخان تاپیلماز،

نئجه اوجوزلاشیب لیاقت، الله.

 

یالان‌لار حقیقت قیافه‌سینده،

یئك‌لر جؤولان ائدیر شئش خانه‌سینده.

اوغرولار، ایری‌لر زمانه‌سینده،

ایری‌لیك ساییلیر، فراست، الله.

 

9 یول، 1989.

 

 

GÖR NECƏ GÜCLÜSƏN!..
Bəxtiyar vahabzadə

Yatmaq istəyirəm...sənsizliyimi
Yuxu dənizində batıram deyə.
Yuxumsa kölgəni öz kölgəm kimi
İzləyir, qısqanıb səni hər şeyə.
Yuxum qaçaq düşüb məndən yan gəzir,
Yuxum küçələrdə sərgərdan gəzir.

Həsrətin asılıb kirpiklərimdən.
Yuxum da gəlmir ki, heç olmasa mən
İtirim, batırım səni yuxumda.
Məndən vəfalıymış sənə yuxum da.
Yuxum qaçaq düşüb yatammıram mən,
Yuxum qorxub qaçıb fikirlərimdən...


Gəzmək istəyirəm... sənsizliyimi
Yollarda itirim, unudum tamam.
Hara gedirəmsə, xatirən kimi
Ağır bir yük ilə qarşılaşıram.
Səni itirmişəm,
neyləyim ancaq
Hər zaman, hər yerdə görünür yerin.
Yox, dözə bilmirəm,
dərd ondadır ki,
Özündən ağırdır xatirələrin.
Şirin xatirələr bir tikan kimi
Yollara səpilib dəstəbədəstə.
Xatirən tikandır, cızır qəlbimi,
Yoxluğun duz səpir yaramın üstə.
Yaddaşım elə bir günəş ki, gün ki,
Dünəni nur kimi görürəm aydın.
Deyirəm, yaddaşım elə ölsün ki,
Mənə dünənimi xatırlatmasın!

Gülmək istəyirəm... ürəyimdəki
Hönkürtü səsini batırmaq üçün.
Bilmirdim, məhəbbət bir cəllad təki
Mənim gülüşümü öldürmüş bütün.

Yandırdı könlümü bu soyuqluğun,
Var ikən, sağ ikən yox olmuşam mən.
Gör necə güclüsən, sənin yoxluğun,
Mənim varlığımı aldı əlimdən...

Başımda tufan var, könlümdə çovğun,
Arzu da, fikir də qaldı yarıda,
Gör necə güclüsən,
sənin yoxluğun
Mənə ögey etdi doğmaları da.

Fərəhim, sevincim dünəndə qaldı,
Dərdimdə, qəmimdə yaşarsan mənim.
- Yoxluğun gör necə qələbə çaldı,
Bu günüm ölüdür,
yaşar dünənim!
Çaldım öz könlümü ayrı simdə mən;
İlişib qalmışam dünənimdə mən.

Sentyabr, 1967.

گؤر نئجه گوج‌لوسن!..

 

یاتماق ایستییرم...سنسیزلیگیمی

یوخو دنیزینده باتیرام دئیه.

یوخومسا كؤلگنی اؤز كؤلگم كیمی

ایزلییر، قیسقانیب سنی هر شئیه.

یوخوم قاچاق دوشوب من‌دن یان گزیر،

یوخوم كوچه‌لرده سرگردان گزیر.

 

هسرتین آسیلیب كیرپیك‌لریم‌دن.

یوخوم دا گلمیر كی، هئچ اولماسا من

ایتیریم، باتیریم سنی یوخومدا.

من‌دن وفالییمیش سنه یوخوم دا.

یوخوم قاچاق دوشوب یاتاممیرام من،

یوخوم قورخوب قاچیب فیكیرلریم‌دن...

 

II

 

گزمك ایستییرم... سنسیزلیگیمی

یول‌لاردا ایتیریم، اونودوم تامام.

هارا گئدیرمسه، خاطرن كیمی

آغیر بیر یوك ایله قارشی‌لاشیرام.

سنی ایتیرمیشم،

نئیلییم آنجاق

هر زامان، هر یئرده گؤرونور یئرین.

یوخ، دؤزه بیلمیرم،

درد اوندا‌دیر كی،

اؤزون‌دن آغیردیر خاطره‌لرین.

شیرین خاطره‌لر بیر تیكان كیمی

یول‌لارا سپیلیب دستبدسته.

خاطرن تیكان‌دیر، جیزیر قلبیمی،

یوخلوغون دوز سپیر یارامین اوسته.

یادداشیم ائله بیر گونش كی، گون كی،

دوننی نور كیمی گؤرورم آیدین.

دئییرم، یادداشیم ائله اؤلسون كی،

منه دوننیمی خاتیرلاتماسین!

 

گولمك ایستییرم... اورییم‌دكی

هؤنكورتو سسینی باتیرماق اوچون.

بیلمیردیم، مهببت بیر جللاد تكی

منیم گولوشومو اؤلدورموش بوتون.

 

یاندیردی كؤنلومو بو سویوقلوغون،

وار ایكن، ساغ ایكن یوخ اولموشام من.

گؤر نئجه گوج‌لوسن، سنین یوخلوغون،

منیم وارلیغیمی آلدی علیم‌دن...

 

باشیمدا توفان وار، كؤنلومده چووغون،

آرزو دا، فیكیر ده قالدی یاریدا،

گؤر نئجه گوج‌لوسن،

سنین یوخلوغون

منه اؤگئی ائتدی دوغما‌لاری دا.

 

فرحیم، سئوینجیم دوننده قالدی،

دردیمده، قمیمده یاشارسان منیم.

- یوخلوغون گؤر نئجه قلبه چالدی،

بو گونوم اؤلودور،

یاشار دوننیم!

چالدیم اؤز كؤنلومو آیری سیمده من؛

ایلیشیب قالمیشام دوننیمده من.

 

سئنتیابر، 1967.

 

 

Gizlidir
Bəxtiyar vahabzadə
Qışda bahar, baharda qış,
Seldə, suda od gizlidir.
Ağ buludda yamyaşıl ot,
Yaşıl otda süd gizlidir.

Nədir bu dərd, nədir bu qəm ?
Gah bilirəm, gah bilmirəm.
Hər sevincdə bir dərd, ələm,
Hər dərddə umud gizlidir.

Vardan-yoxa bu dövrədə,
Küllü gördüm bir zərrədə.
Bir damcıda, bir qətrədə
Bu boyda vücud gizlidir.

Hər görüşdən bir intizar,
Hər sevincdən bir qəm doğar,
Hər sükutda bir haray var,
Harayda sükut gizlidir.

Hər hakimin məhkumu var,
Hər cökənin hücumu var.
Hər cütdə təkin tumu var,
Hər təkdə bir cüt gizlidir.

Gerçəyi var hər yalanın,
Gen yolu var hər dalanın.
Min bütə səcdə qılanın
Qəbində bir büt gizlidir.

27 iyun, 1993.
گیزلی‌دیر

بختیار واهاب‌زاده

قیشدا باهار، باهاردا قیش،

سئلده، سودا اود گیزلی‌دیر.

آغ بولوددا یامیاشیل اوت،

یاشیل اوتدا سود گیزلی‌دیر.

 

ندیر بو درد، ندیر بو قم ؟

گاه بیلیرم، گاه بیلمیرم.

هر سئوینجده بیر درد، الم،

هر دردده اومود گیزلی‌دیر.

 

واردان-یوخا بو دؤوره‌ده،

كول‌لو گؤردوم بیر زرره‌ده.

بیر دامجیدا، بیر قتره‌ده

بو بویدا ووجود گیزلی‌دیر.

 

هر گؤروش‌دن بیر اینتیزار،

هر سئوینج‌دن بیر قم دوغار،

هر سوكوتدا بیر هارای وار،

هارایدا سوكوت گیزلی‌دیر.

 

هر حاكمین محكومو وار،

هر جؤكه‌نین هوجومو وار.

هر جوتده تكین تومو وار،

هر تكده بیر جوت گیزلی‌دیر.

 

گئرچیی وار هر یالانین،

گئن یولو وار هر دالانین.

مین بوته سجده قیلانین

قبینده بیر بوت گیزلی‌دیر.

 

27 یون، 1993.

 

 

GERÇƏK GÜNAHKARDIR
Bəxtiyar vahabzadə

Qəribə əyyamdır, üz astar olmuş,
Bazarda satan çox, amma alan yox.
Mənim ürəyimdə indi yel vurub,
Yengələr oynayır, çəpik çalan yox.

Azadlıq qollarda bir kəmənd olub,
İndi qarğalar da gülə bənd olub,
Fələyin gərdişi tərs-avand olub,
Gerçək günahkardır, amma yalan yox.

Maşallah, çıxmışıq göyün seyrinə,
Bilən yox bu işin şəri, xeyrinə.
Qılan səcdə qılır tək öz xeyrinə
Haqqa səcdə ilə namaz qılan yox.

Bir ovuc torpaqdır hamının sonu,
Sağ ikən bir kimsə düsünmür bunu.
Hamımız acgözük, Allah xofunu
Qəlbinə, ruhuna, vallah, salan yox.

Ölülər diridir, dirilər ölü,
İstidir dünyanın odundan külü.
Doğru danışanın kəsilir dili
Öldürən haqlıdır, indi ölən yox.

14 iyui, 1998.

گئرچك گوناهكاردیر

 

قریبه اییام‌دیر، اوز آستار اولموش،

بازاردا ساتان چوخ، اما آلان یوخ.

منیم اورییمده ایندی یئل ووروب،

یئنگه‌لر اویناییر، چپیك چالان یوخ.

 

آزادلیق قول‌لاردا بیر كمند اولوب،

ایندی قارغا‌لار دا گوله بند اولوب،

فلیین گردیشی ترس-آواند اولوب،

گئرچك گوناهكاردیر، اما یالان یوخ.

 

ماشاللاه، چیخمیشیق گؤیون سئیرینه،

بیلن یوخ بو ایشین شرعی، خئیرینه.

قیلان سجده قیلیر تك اؤز خئیرینه

حاقا سجده ایله ناماز قیلان یوخ.

 

بیر اوووج تورپاق‌دیر هامینین سونو،

ساغ ایكن بیر كیمسه دوسونمور بونو.

هامیمیز آجگؤزوك، الله خوفونو

قلبینه، روحونا، واللاه، سالان یوخ.

 

اؤلولر دیری‌دیر، دیری‌لر اؤلو،

ایستی‌دیر دونیانین اودون‌دان كولو.

دوغرو دانیشانین كسیلیر دیلی

اؤلدورن حاق‌لی‌دیر، ایندی اؤلن یوخ.

 

14 یوی، 1998.

 

 

ƏZAN SƏSLƏRİ

-Bu dağı, bu daşı min ildən bəri
Vətənə çevirdi əzan səsləri
Nə imiş görəsən, nə deyir o səs?
Göylərə tuşlanan o qaib nəfəs?
Nədir o səsdəki əzəmət, kədər-
Genişlik, sonsuzluq, ənginlik qədər?
- Yerləri göylərə bağlayan dirək,
Göyləri yerlərə endirən dilək!

İyun, 1994
Şəki

Bəxtiyar vahabzadə

 

اذان سس‌لری

 

-بو داغی، بو داشی مین ایلدن بری

وطنه چئویردی اذان سس‌لری

نه ایمیش گؤره‌سن، نه دئییر او سس؟

گؤی‌لره توش‌لانان او قایب نفس؟

ندیر او سس‌دكی عظمت، كدر-

گئنیش‌لیك، سونسوزلوق، انگین‌لیك قدر؟

- یئرلری گؤی‌لره باغلایان دیرك،

گؤی‌لری یئرلره ائندیرن دیلك!

 

یون، 1994

شكی

بختیار واهاب‌زاده

 

ETİQAD-İNAM
Bəxtiyar vahabzadə

Şübhədən inama yol tutmuşam mən,
Özümü özümdə unutmuşam mən.
Bilmirəm özümdə mən kiməm, nəyəm?
Özümə bir qulam, hakiməm, nəyəm?

Bəzən pislə yaxşı, uzaqla yaxın
qarışır,
Gözümdə dəyişir aləm.
Mələklə şeytanın, haqla nahaqqın
Savaş meydanına çevrilir sinəm.
İnamın önündə şübhəm baş əyir
İnama inamla getdiyim zaman.
Amma möcüzələr girə bilməyir
Ağlaman taybatay qapılarından.
Günəş sirr,
Ay da sirr,
Ulduzlar da sirr.
Nə vaxt açılacaq bu sirr düyünü?
Ağlın kiçikliyi qavraya bilmir
Xaliqin ölçüsüz böyüklüyünü.

Onda etiqadı dərhəl arxa cərgədən
Dərhal köməyimə çağırıram mən.
Beləcə gedirəm inama doğru.
Bilmirəm, inama gedən yolmu bu?

Suallar beynimi deşir günbəgün,
Özümə ən böyük sirrəm özüm də.
Qeyri-adiliklər bəlkə bununçün
Dönür möcüzəyə mənim gözümdə?

Elə yol gedirəm, yol uzun, yoxuş,
Son ucu görünmür gözə mənzilin
Çatdığım hər mənzil başlanğıcıymış
Getmək istədiyim təzə mənzilin.

6 iyul, 1993

اعتیقاد-اینام

بختیار واهاب‌زاده

 

شوبهه‌دن ایناما یول توتموشام من،

اؤزومو اؤزومده اونوتموشام من.

بیلمیرم اؤزومده من كیمم، نیم؟

اؤزومه بیر قولام، حاكمم، نیم؟

 

بزن پیسله یاخشی، اوزاقلا یاخین

قاریشیر،

گؤزومده دییشیر عالم.

ملكله شئیتانین، حاقلا ناهاققین

ساواش مئیدانینا چئوریلیر سینم.

اینامین اؤنونده شوبهم باش اییر

ایناما ایناملا گئتدیگیم زامان.

اما معجزه‌لر گیره بیلمییر

آغلامان تایباتای قاپی‌لارین‌دان.

گونش سیرر،

آی دا سیرر،

اولدوزلار دا سیرر.

نه واخت آچیلا‌جاق بو سیرر دوگونو؟

آغلین كیچیك‌لیگی قاورایا بیلمیر

خالیقین اؤلچوسوز بؤیوك‌لوگونو.

 

اوندا ائتیقادی درهل آرخا جرگه‌دن

درهال كمكیمه چاغیریرام من.

بئله‌جه گئدیرم ایناما دوغرو.

بیلمیرم، ایناما گئدن یولمو بو؟

 

سوال‌لار بئینیمی دئشیر گونبگون،

اؤزومه ان بؤیوك سیررم اؤزوم ده.

قئیری-آدی‌لیك‌لر بلكه بونونچون

دؤنور معجزه‌یه منیم گؤزومده؟

 

ائله یول گئدیرم، یول اوزون، یوخوش،

سون اوجو گؤرونمور گؤزه منزیلین

چاتدیغیم هر منزیل باشلانغیجییمیش

گئتمك ایستدیگیم تزه منزیلین.

 

6 یول، 1993

 

 

Əsarət - Azadlıq
Bəxtiyar vahabzadə

Əsarət odunda bişdi nəslimiz,
Azadlıq eşqinə yandıq, yaxıldıq.
Çatıb azadlığa, bu məbəddə biz,
Şükür namazını qıbləsiz qıldıq.

İndi biz azadıq, bizi bir zaman,
Şeytandan qoruyan abır-həyadan.
Azadıq düşmənə qəzəbdən, kindən,
Millət hədəf olub öz nifrətinə.
Qurtarıb özgənin əsarətindən
Düşdük özümüzün əsarətinə.

Azadlıq rəhmdən, insafdan da biz,
Millətin haqqıya üzbəüz olduq.
Ana yurdumuzun qansız, rəhmsiz,
Qəddar talançısı özümüz olduq.

Yoxdur əvəzimiz yalançılıqda,
Bu ona şər atır, o, buna böhtan.
Yurdu dağıtmaqda, talançılıqda,
Azadlıq qorxudan, Allah xofundan.

İndi azadlığım mənə qənimdir,
Bu gizli oyundan baş açmır fələk.
Məni kor quyudan çıxaran kəndir,
İndi boğazıma keçib halqa tək...

17 avqust, 1996.
اسارت - آزادلیق

 

اسارت اودوندا بیشدی نسلیمیز،

آزادلیق عشقینه یاندیق، یاخیلدیق.

چاتیب آزادلیغا، بو مبداء ده بیز،

شوكور نامازینی قیبله‌سیز قیلدیق.

 

ایندی بیز آزادیق، بیزی بیر زامان،

شیطان‌دان قورویان آبیر-حیا‌دان.

آزادیق دوشمنه غضب‌دن، كین‌دن،

میللت هدف اولوب اؤز نیفرتینه.

قورتاریب اؤزگه‌نین اسارتین‌دن

دوشدوك اؤزوموزون اسارتینه.

 

آزادلیق رحم‌دن، اینصاف‌دان دا بیز،

میللتین حاقییا اوزبوز اولدوق.

آنا یوردوموزون قان‌سیز، رحم‌سیز،

قددار تالان‌چی‌سی اؤزوموز اولدوق.

 

یوخ‌دور اوزیمیز یالان‌چی‌لیقدا،

بو اونا شر آتیر، او، بونا بؤهتان.

یوردو داغیتماقدا، تالان‌چی‌لیقدا،

آزادلیق قورخودان، الله خوفون‌دان.

 

ایندی آزادلیغیم منه قنیم‌دیر،

بو گیزلی اویون‌دان باش آچمیر فلك.

منی كور قویودان چیخاران كن‌دیر،

ایندی بوغازیما كئچیب هالقا تك...

 

17 آوقوست، 1996.

 

ƏHMƏD, AY ƏHMƏD
Bəxtiyar vahabzadə

Qaldıq nə günlərə... nə günlərə biz.
Hanı bığı burma igidlərimiz?
Hanı yanağından qan daman ərlər?
Hanı qoç Nəbilər, hanı Həcərlər?
Bəlkə anamızdan qul doğulmuşuq?
Bir tula payına möhtac olmuşuq...
Zəhmətin havayı, qazancın minnət,
Əhməd, ay Əhməd!
Yanvar, 1963

احمد، آی احمد

بختیار واهاب‌زاده

 

قالدیق نه گون‌لره... نه گون‌لره بیز.

هانی بیغی بورما ایگیدلریمیز؟

هانی یاناغین‌دان قان دامان ارلر؟

هانی قوچ نبی‌لر، هانی هجرلر؟

بلكه آنامیزدان قول دوغولموشوق؟

بیر تولا پایینا مؤهتاج اولموشوق...

زحمتین هاوایی، قازانجین میننت،

احمد، آی احمد!

یانوار، 1963

 

 

DÜNYANIN..
Bəxtiyar vahabzadə

Baş çıxarmaq həm çətindir, həm asan
İblisindən, mələyindən dünyanın.
Adəm satdı bir buğdaya cənnəti,
Tora düşdü kələyindən dünyanın.

Nə gözəldir, ürək geniş, söz açıq,
Yaşamadım bir sevdamı yarımçıq.
Əzab adlı dəyirmandan narın çıx,
Keçəcəksən ələyindən dünyanın.

Arzum üçün mələyən bir cüyürdüm,
O təpədən bu təpəyə yüyürdüm.
Niyə qorxum kəfənindən?
Nə gördüm
Beşiyindən, bələyindən dünyanın?

Ey Bəxtiyar, zaman ömrü əridər,
Ölümümüz axan vaxta borc ödər.
Arxasınca palaz kimi sürüdər
Bərk yapışsan ətəyindən dünyanın.

1977.

دونیانین..

 

باش چیخارماق هم چتین‌دیر، هم آسان

ایبلی‌سین‌دن، ملیین‌دن دونیانین.

آدم ساتدی بیر بوغدایا جننتی،

تورا دوشدو كلیین‌دن دونیانین.

 

نه گؤزل‌دیر، اورك گئنیش، سؤز آچیق،

یاشامادیم بیر سئودامی یاریمچیق.

ازاب آدلی دییرمان‌دان نارین چیخ،

كئچه‌جكسن الیین‌دن دونیانین.

 

آرزوم اوچون مله‌ین بیر جوگوردوم،

او تپه‌دن بو تپه‌یه یوگوردوم.

نیه قورخوم كفه‌نین‌دن؟

نه گؤردوم

بئشیگین‌دن، بلیین‌دن دونیانین؟

 

ائی بختیار، زامان اؤمرو اریدر،

اؤلوموموز آخان واختا بورج اؤدر.

آرخاسینجا پالاز كیمی سورودر

برك یاپیشسان اتیین‌دن دونیانین.

 

1977.

 

 

Deyilmi ?
Bəxtiyar vahabzadə

Ömür başdan-başa, beşikdən-qəbrə
Həyat sevinci, qəmi deyilmi ?
Ölüm bir ömürlük iztirabların-
Ağrının, acının cəmi deyilmi ?

Mənəvi dünyaya qalxıb ucalmaq
Qanadlı duyğuya qismətdir ancaq.
Beləysə, ömürdən, gündən kam almaq
Hər kəsin arzusu, kamı deyilmi ?

Keçir məqamlar da gündə yüz əldən
Hansı gizli əldir pozan, düzəldən.
Sənin güvəndiyin dənya əzəldən
Əkilən, biçilən zəmi deyilmi ?

Ayaqlar altında yer oldu tapdaq,
Sirrini, məğzini bilmədik ancaq.
Tapdıq etdiyimiz bu qara torpaq
Əbədi mənzilin damı deyilmi ?

Damımız üstündə gəzər, hey gəzər,
Hərə ürəyincə bir mənzil bəzər.
Torpağı sormaqdan etmədik həzər,
Bu da ağlımızın kəmi deyilmi ?

Ötəri mənzildə qədər hökm edər,
Kimimiz bal içər, kimimiz zəhər:
Əbədi mənzildə hamı - bir nəfər,
Bir nəfər özü də hamı deyilmi ?

22 fevral, 1986.
 

دئییلمی ؟

 

اؤمور باش‌دان-باشا، بئشیك‌دن-قبره

حیات سئوینجی، قمی دئییلمی ؟

اؤلوم بیر اؤمورلوك ایزتیراب‌لارین-

آغرینین، آجینین جمعی دئییلمی ؟

 

منوی دونیایا قالخیب اوجالماق

قانادلی دویغویا قیسمت‌دیر آنجاق.

بئلیسه، اؤموردن، گون‌دن كام آلماق

هر كسین آرزوسو، كامی دئییلمی ؟

 

كئچیر مقام‌لار دا گونده یوز الدن

هانسی گیزلی الدیر پوزان، دوزل‌دن.

سنین گووندیگین دنیا ازل‌دن

اكیلن، بیچیلن زمی دئییلمی ؟

 

آیاق‌لار آلتیندا یئر اولدو تاپداق،

سیررینی، مغزینی بیلمدیك آنجاق.

تاپدیق ائتدیگیمیز بو قارا تورپاق

ابه‌دی منزیلین دامی دئییلمی ؟

 

دامیمیز اوستونده گزر، هئی گزر،

هره اوریینجه بیر منزیل بزر.

تورپاغی سورماق‌دان ائتمدیك هزر،

بو دا آغلیمیزین كمی دئییلمی ؟

 

اؤتری منزیلده قدر حؤكم ائدر،

كیمیمیز بال ایچر، كیمیمیز زهر:

ابه‌دی منزیلده هامی - بیر نفر،

بیر نفر اؤزو ده هامی دئییلمی ؟

 

22 فئورال، 1986.

 

 

 

DAĞDA ŞƏLALƏ KIMI
Bəxtiyar vahabzadə
Bir rəngi yox, göylərin min rəngini sevirəm,
Bir gülü yox, güllərin çələngini sevirəm.
Mən çıxmağa təpə yox, uсa dağ istəyirəm,
Həyatı həyat kimi yaşamaq istəyirəm !

Göydə qurub çağı da, dan yeri də gözəldir,
Həyatın sevinсi də, kədəri də gözəldir.
Həyat- bir сıdır düzü, bir döyüş meydanıdır,
Hər kəsi öz сürəti, öz hünəri tanıdır !
Bu meydanda heyf ki, daim eniş axtaran,
“Azсa aşım, ağramaz başım” – deyənlər də var.
Kədərdəki nəşəni, zövqü anlamayanlar
Həyatın nəşəsindən, fərəhindən nə anlar?

Hər kədəri səadət, hər sevinсi qəm izlər,
Əsl könül həm qəmi, həm sevinсi əzizlər.
Təlatümsüz ürəklər qovuq kimi boş olur,
Daim sevinс axtaran daim qəmə tuş olur.

Düşmənəm yaltaqlanıb təpəyə dağ deyənə,
“Bu dünyada birtəhər qoy yaşayaq”-deyənə.
Ah,birtəhər!.. Lüğətə bu söz hardan gəlmədir?
Yaşamaq yaşamaqdır ! Bəs bu “birtəhər” nədir?
Mən düşmənəm, düşmənəm belə “ölü сanlar“a,
Gündən qaçıb həmişə kölgə axtaranlara...

Onlar ortada yeyib, qıraqdası gəzdilər,
Namusu xərсləməkdən, onlar çəkinməzdilər.
Onlar orta yolu tutub, nə “hə”, nə də “yox”- dedilər,
Havaya nə “istidir”, nə də ki, “soyuq”- dedilər.
Onlar ölçüb-biçdilər hər bir şeyi dərindən,
Özgəsini hürküdüb, qorxdular özlərindən.
Onlar qazdan ayıqdı...
Onlar havaya baxdı:
Gah yağışa, gah qara,
Gah qışa, gah bahara,
Gah axşama, gah da ki, səhərə dəm tutdular,
Özlərini düşünüb, özgəni unutdular.
Səslərdən səs aldılar, öz səsləri olmadı,
Yaşadalar ölütək, nəfəsləri olmadı...
Getdilər iş dalınсa, ürəkləri getmədi...
Gəzdilər... Hey gəzdilər
Ayaq səslərinisə tək özləri eşitdi,
bir kimsə eşitmədi...
Atlarını daşlığa salıb səyirtmədilər,
Adları kişi oldu, ömründə birсə kərə
kişilik etmədilər.
Onlar öləndə belə kimsə xəbər tutmadı.
Bu səssiz, küysüz ölüm kimsəni ağlatmadı.
Çoxdan ölmüş zənn edir axı hamı onları.
Diri ikən, sağ ikən,
Öz səsi olmayanın ölümü səssiz keçər, 
Min-min dəfə ölənin matəmi yassız keçər.

Qardaş, min duyğu ötsün ürəyindən bir anda,
Sən qımışma güləndə, inləmə ağlayanda.
Ağlasan, hönkür ağla, gülsən, qəhqəhə çək gül,
Gülsən də, ağlasan da, tamam doysun qoy könül.
Yaşamaq istəmirəm sürünüb dizin-dizin,
İstəyirəm ən uсa zirvələrə mən qonam.
Xəfif sakitliyini neyləyirəm dənizin,
Onun qasırğasına, dalğasına vurğunam !
Qoy döysün yağış məni,
boran məni,
qar məni,
Həyatın boranları daim yaşadar məni.
İstəmirəm həyatım sakitсə bir otaqda
gəlib keçsin lal kimi...
İstəyirəm döyüşəm qayaların başında
düşmənlə qartal kimi.
Baxçadakı arx kimi ötüb həzin nəğmələr,
axmağı istəmirəm.
Səyyah olub həyata seyirçi bir nəzərlə
baxmağı istəmirəm.
Çağlamaq istəyirəm dağda şəlalə kimi,
Səpilmək istəyirəm çöllərə lalə kimi.
Dərya olub, nəhr olub, çalxalanmaq istəyirəm,
Göylərdə ulduz kimi mən yanmaq istəyirəm.
Şığımaq istəyirəm başsız küləklər kimi,
Bəslənmək istəyirəm bütün ürəklərdə mən
arzu, diləklər kimi.

Bir rəngi yox, göylərin min rəngini sevirəm,
Bir gülü yox, güllərin çələngini sevirəm.
Mən çıxmağa təpə yox, uсa dağ istəyirəm,
Həyatı həyat kimi yaşamaq istəyirəm,
Yaşamaq istəyirəm !

Bəxtiyar vahabzadə

1960 داغدا شلاله كیمی

بختیار واهاب‌زاده

بیر رنگی یوخ، گؤی‌لرین مین رنگینی سئویرم،

بیر گولو یوخ، گول‌لرین چلنگینی سئویرم.

من چیخماغا تپه یوخ، اوсا داغ ایستییرم،

حیاتی حیات كیمی یاشاماق ایستییرم !

 

گؤیده قوروب چاغی دا، دان یئری ده گؤزل‌دیر،

حیاتین سئوینсی ده، كدری ده گؤزل‌دیر.

حیات- بیر сیدیر دوزو، بیر دؤیوش میدانی‌دیر،

هر كسی اؤز сورتی، اؤز هونری تانی‌دیر !

بو میداندا هئیف كی، دایم ائنیش آختاران،

“آزсا آشیم، آغراماز باشیم” – دئین‌لر ده وار.

كدردكی نشنی، زؤوقو آنلامایان‌لار

حیاتین نشه‌سین‌دن، فرحین‌دن نه آنلار؟

 

هر كدری سادت، هر سئوینсی قم ایزلر،

اصل كؤنول هم قمی، هم سئوینсی عزیزلر.

تلاتوم‌سوز اورك‌لر قوووق كیمی بوش اولور،

دایم سئوینс آختاران دایم قمه توش اولور.

 

دوشمنم یالتاقلانیب تپه‌یه داغ دئینه،

“بو دونیادا بیرتهر قوی یاشایاق”-دئینه.

آه،بیرتهر!.. لوغته بو سؤز هاردان گلمه‌دیر؟

یاشاماق یاشاماق‌دیر ! بس بو “بیرتهر” ندیر؟

من دوشمنم، دوشمنم بئله “اؤلو сان‌لار“آ،

گون‌دن قاچیب همیشه كؤلگه آختاران‌لارا...

 

اونلار اورتادا یئییب، قیراقداسی گزدی‌لر،

ناموسو خرсلمك‌دن، اونلار چكینمزدی‌لر.

اونلار اورتا یولو توتوب، نه “هه”، نه ده “یوخ”- دئدی‌لر،

هاوایا نه “ایستی‌دیر”، نه ده كی، “سویوق”- دئدی‌لر.

اونلار اؤلچوب-بیچدی‌لر هر بیر شئیی درین‌دن،

اؤزگه‌سینی هوركودوب، قورخدولار اؤزلرین‌دن.

اونلار قازدان آییقدی...

اونلار هاوایا باخدی:

گاه یاغیشا، گاه قارا،

گاه قیشا، گاه باهارا،

گاه آخشاما، گاه دا كی، سهره دم توتدولار،

اؤزلرینی دوشونوب، اؤزگنی اونوتدولار.

سس‌لردن سس آلدی‌لار، اؤز سس‌لری اولمادی،

یاشادا‌لار اؤلوتك، نفس‌لری اولمادی...

گئتدی‌لر ایش دالینсا، اورك‌لری گئتمه‌دی...

گزدی‌لر... هئی گزدی‌لر

آیاق سس‌لرینیسه تك اؤزلری ائشیتدی،

بیر كیمسه ائشیتمه‌دی...

آتلارینی داشلیغا سالیب سییرتمه‌دی‌لر،

آدلاری كیشی اولدو، اؤمرونده بیرсه كره

كیشی‌لیك ائتمه‌دی‌لر.

اونلار اؤلنده بئله كیمسه خبر توتمادی.

بو سس‌سیز، كوی‌سوز اؤلوم كیمسنی آغلاتمادی.

چوخ‌دان اؤلموش زنن ائدیر آخی هامی اونلاری.

دیری ایكن، ساغ ایكن،

اؤز سسی اولمایانین اؤلومو سس‌سیز كئچر،

مین-مین دفعه اؤله‌نین ماتمی یاس‌سیز كئچر.

 

قارداش، مین دویغو اؤتسون اوریین‌دن بیر آندا،

سن قیمیشما گولنده، اینلمه آغلایاندا.

آغلاسان، هؤنكور آغلا، گولسن، قهقهه چك گول،

گولسن ده، آغلاسان دا، تامام دویسون قوی كؤنول.

یاشاماق ایستمیرم سورونوب دیزین-دیزین،

ایستییرم ان اوсا زیروه‌لره من قونام.

خفیف ساكیت‌لیگینی نئیلییرم دنیزین،

اونون قاسیرغاسینا، دالغاسینا وورغونام !

قوی دؤیسون یاغیش منی،

بوران منی،

قار منی،

حیاتین بوران‌لاری دایم یاشادار منی.

ایستمیرم حیاتیم ساكیتсه بیر اوتاقدا

گلیب كئچسین لال كیمی...

ایستییرم دؤیوشم قایا‌لارین باشیندا

دوشمنله قارتال كیمی.

باخچا‌داكی آرخ كیمی اؤتوب هزین نغمه‌لر،

آخماغی ایستمیرم.

سییاه اولوب حیاتا سئییرچی بیر نظرله

باخماغی ایستمیرم.

چاغلاماق ایستییرم داغدا شلاله كیمی،

سپیلمك ایستییرم چؤل‌لره لاله كیمی.

دریا اولوب، نهر اولوب، چالخالانماق ایستییرم،

گؤی‌لرده اولدوز كیمی من یانماق ایستییرم.

شیغیماق ایستییرم باش‌سیز كولك‌لر كیمی،

بسلنمك ایستییرم بوتون اورك‌لرده من

آرزو، دیلك‌لر كیمی.

 

بیر رنگی یوخ، گؤی‌لرین مین رنگینی سئویرم،

بیر گولو یوخ، گول‌لرین چلنگینی سئویرم.

من چیخماغا تپه یوخ، اوсا داغ ایستییرم،

حیاتی حیات كیمی یاشاماق ایستییرم،

یاشاماق ایستییرم !

بختیار واهاب‌زاده

1960

 

CƏLALƏDDIN MÖVLANAYA BƏNZƏTMƏLƏR
Bəxtiyar vahabzadə
Mən yoxam, adicə bir adam, Allah,
Sənə catmaq üçün fəryadam, Allah.
Qul azad olanda şad olmalıdır
Qulun olduğuma mən şadam, Allah.

Dövr eylədikcə gizlicə axşam-səhər zaman,
Minlərlə aşikarları pünhan edər zaman.
Eşqində sağ qalanlar ölür, ölmədən qabaq
Eşqimdə ölmüşəm, diri qalmaqçün hər zaman.

1998.

Bəxtiyar vahabzadə

جلالددین مؤو‌لانایا بنزتمه‌لر

 

من یوخام، آدیجه بیر آدام، الله،

سنه جاتماق اوچون فریادام، الله.

قول آزاد اولاندا شاد اولما‌لی‌دیر

قولون اولدوغوما من شادام، الله.

 

دؤور ائیلدیكجه گیزلیجه آخشام-سهر زامان،

مین‌لرله آشیكارلاری پونهان ائدر زامان.

عشقینده ساغ قالان‌لار اؤلور، اؤلمه‌دن قاباق

عشقیمده اؤلموشم، دیری قالماقچون هر زامان.

 

1998.

 

 

 

 

BÖL GÖRÜM
Bəxtiyar vahabzadə
'Bəxtim, mənə yar ol', deyib çağlaram,
Yar olmasa de bəxtiyar ol görüm.
Gələcəyə ümidimi bağlaram,
Bir an sonra nə olacaq, bil, görüm.

Yaz ayları çağıldayan selmisən?
Bu dünyanı oyuncaqmı bilmisən?
Həyat səni güldürəndə gülmüsən,
Hünərin var, ağladanda gül görüm.

Dünyamızı yasa, toya bölmüşük,
Sevdamızı oda, suya bölmüşük,
Ömrümüzü günə, aya bölmüşük,
Min arzuya, min diləyə böl görüm.
1974

Bəxtiyar vahabzadə

. بؤل گؤروم

بختیار واهاب‌زاده

'بختیم، منه یار اول، دئییب چاغ‌لارام،

یار اولماسا دئ بختیار اول گؤروم.

گله‌جه‌یه اومیدیمی باغ‌لارام،

بیر آن سونرا نه اولا‌جاق، بیل، گؤروم.

 

یاز آیلاری چاغیلدایان سئلمیسن؟

بو دونیانی اویونجاقمی بیلمیسن؟

حیات سنی گول‌دورنده گولموسن،

هونرین وار، آغلا‌داندا گول گؤروم.

 

دونیامیزی یاسا، تویا بؤلموشوك،

سئودامیزی اودا، سویا بؤلموشوك،

اؤمروموزو گونه، آیا بؤلموشوك،

مین آرزویا، مین دیله‌یه بؤل گؤروم.

1974

بختیار واهاب‌زاده

 

BİR SALAMA DƏYMƏDİ
Bəxtiyar vahabzadə
Bu gün mən səni gördüm,
Salam vermək istədim,
Üzünü yana tutdun.
Söylə, illərdən bəri
Qəlbimizin bir duyub
bir vurduğu illəri,
Axı, nə tez unutdun?
Beş ildə gözümüzdən axan o qanlı sellər,
Bir salama dəymədi?
Heç üzümə baxmadan yanımdan necə keçdin?
Sən eşqin salamını qorxuyamı deyişdin?
Yoxsa sən öz əhdinə, ilqarına ağ oldun?
O qədər yaxın ikən, bu qədər uzaq oldun.
Şirin gülüşlərimiz, acı fəğanlarımız
Bir salama dəymədi?
Qayğılı anlarımız, qayğısız anlarımız
Bir salama dəymədi?
Sən neylədin, bir düşün!
Yalnız indi anladım; ah, sən daha mənimçün
Əlçatmaz bir çiçəksən,
Yaşanmış günlərim tək geri dönməyəcəksən!...
Qop ey tufan, əs ey yel! Xəzəl olum, tökülüm
Düz beş il ürəyimdə
Bəslədiyim məhəbbət, bir salama dəymədi.
Bir günlük həsrətimə dözə bilməyən gülüm,
Bəs nə oldu? Bu həsrət bir salama dəymədi?
Getdin, dalınca baxdım, can ayrıldı canımdan,
Sən necə etinasız ötə bildin yanımdan?
Ah çəkdim, başım üstə yarpaqlar əsdi, gülüm,
Sənin qəlbin əsmədi.
Arxana da baxmadın!
Niyə sənin yolunu məhəbbətin kesmədi?...
Qazancımız de, bumu?
Deyilməmiş o salam əlvidamız oldumu?
Sən mənə zülm eylədin, mənə zülm yaraşır.
Bir salama dəyməyən eşqə ölüm yaraşır!

Sentyabr 1961

Bəxtiyar vahabzadə

بیر سلاما دیمه‌دی

بختیار واهاب‌زاده

بو گون من سنی گؤردوم،

سلام وئرمك ایستدیم،

اوزونو یانا توتدون.

سؤیله، ایللردن بری

قلبیمیزین بیر دویوب

بیر ووردوغو ایللری،

آخی، نه تئز اونوتدون؟

بئش ایلده گؤزوموزدن آخان او قان‌لی سئل‌لر،

بیر سلاما دیمه‌دی؟

هئچ اوزومه باخما‌دان یانیم‌دان نئجه كئچدین؟

سن عشقین سلامینی قورخویامی دئییشدین؟

یوخسا سن اؤز اهدینه، ایلقارینا آغ اولدون؟

او قدر یاخین ایكن، بو قدر اوزاق اولدون.

شیرین گولوش‌لریمیز، آجی فغان‌لاریمیز

بیر سلاما دیمه‌دی؟

قایغی‌لی آنلاریمیز، قایغی‌سیز آنلاریمیز

بیر سلاما دیمه‌دی؟

سن نئیلدین، بیر دوشون!

یالنیز ایندی آنلادیم؛ آه، سن داها منیمچون

الچاتماز بیر چیچكسن،

یاشانمیش گون‌لریم تك گئری دؤنمه‌یه‌جكسن!...

قوپ ائی توفان، اس ائی یئل! خزل اولوم، تؤكولوم

دوز بئش ایل اورییمده

بسلدیگیم مهببت، بیر سلاما دیمه‌دی.

بیر گونلوك هسرتیمه دؤزه بیلمه‌ین گولوم،

بس نه اولدو؟ بو هسرت بیر سلاما دیمه‌دی؟

گئتدین، دالینجا باخدیم، جان آیریلدی جانیم‌دان،

سن نئجه ائتینا‌سیز اؤته بیلدین یانیم‌دان؟

آه چكدیم، باشیم اوسته یارپاق‌لار اسدی، گولوم،

سنین قلبین اسمه‌دی.

آرخانا دا باخمادین!

نیه سنین یولونو مهببتین كئسمه‌دی؟...

قازانجیمیز دئ، بومو؟

دئییلممیش او سلام الویدامیز اولدومو؟

سن منه ظلم ائیلدین، منه ظلم یاراشیر.

بیر سلاما دیمه‌ین عشقه اؤلوم یاراشیر!

 

سئنتیابر 1961

بختیار واهاب‌زاده

 

BƏLKƏ AYILDIM
Bəxtiyar vahabzadə
Zori Balayanın Ocağına cavab

Gah Şərqə, gah Qərbə qol-budaq atdıq,
Biz tarix yazmadıq, tarix yaratdıq.
Sizsə özünüzə hey zaman-zaman
Tarix uydurdunuz şərdən, yalandan.
Gerçəyin üzünə boya sürtdünüz,
Böhtanı doğru tək gözə dürtdünüz.

Utanmaz üzünlə, Balayan, utan
Baladan yaranmış öz soyadından.
Nədir Ələkçiyan, Dəmirçiyanlar?
Ələyə, dəmirə sən nə deyirsən?
Türkü bəyənməyib sən açıq-aşkar
Türkün sərvətini mənimsəyirsən?

Nə tez cığırandan çıxıb qudurdun,
Dünənki ağanın üzünə durdun.
Rusun hiyləsiylə köçüb İrandan
Bizə sığınmaqçın, maska geydiniz.
Pənah xan Şuşanı tikdirən zaman
Çaydan daş daşıyan qulbeçəydiniz.
Vaxt keçdi, girdiniz başqa bir dona,
Düşdünüz ağalıq iddiasına.
Guya bu torpağın qəsbkarı biz,
Əsl sahibkarı yalnız sizsiniz.
Tarixin dərsləri unudulammaz,
Dünənki nökərdən ağa olammaz.
Saxta dəlillərlə yanan bu ocaq
Nifrət çöpləriylə qalanıb ancaq.
Geydin astarını sən həqiqətin,
Hər kəlmən uydurma, hər sözun qərəz.
Türkə bəslədiyin kinin, nifrətin
Siqləti çəkiyə, ölçüyə gəlməz.
Dşümən kəsildiniz haqqa, gerçəyə
Əslində olmayan soyqırım deyə.
Bürüdü dünyanı hay-harayınız.
Quyruq bulamaqda yoxdur tayınız.
Sənin tarixinin dolanbac yolu
Yalanla, böhtanla, şərlə dopdolu.
Allah elə bil ki, yaradıb səni
Bizim başımıza bəla, erməni !

Həmişə oyaqsan...
sən bu gününə,
Mənsə keçmişimə uydum, bayıldım.
Uydur yalanları, uydur sən yenə
Bəlkə qəflətimdən bir gün ayıldım.
Mən öz keçmişimlə xumaram hələ,
Balayan, sən Allah, məni iynələ.
Elə iynələ ki. göynəyən ağrı
Mənə çoxdan çatıb, hamıya çatsın.
Düşünüb sabahı deyirəm, barı
Rəhbərim oyanıb xalqı oyatsın.

Dekabr, 1984

Bəxtiyar vahabzadə

بلكه آییلدیم

بختیار واهاب‌زاده

زوری بالایانین �وجاغ�ینا جاواب

 

گاه شرقه، گاه قربه قول-بوداق آتدیق،

بیز تاریخ یازمادیق، تاریخ یاراتدیق.

سیزسه اؤزونوزه هئی زامان-زامان

تاریخ اویدوردونوز شردن، یالان‌دان.

گئرچیین اوزونه بویا سورتدونوز،

بؤهتانی دوغرو تك گؤزه دورتدونوز.

 

اوتانماز اوزونله، بالایان، اوتان

بالا‌دان یارانمیش اؤز سویادین‌دان.

ندیر الكچیان، دمیرچیان‌لار؟

اله‌یه، دمیره سن نه دئییرسن؟

توركو بینمه‌ییب سن آچیق-آشكار

توركون سروتینی منیمسییرسن؟

 

نه تئز جیغیران‌دان چیخیب قودوردون،

دوننكی آغانین اوزونه دوردون.

روسون هیلسییله كؤچوب ایران‌دان

بیزه سیغینماقچین، ماسكا گئیدینیز.

پناه خان شوشانی تیك‌دیرن زامان

چای‌دان داش داشییان قولبئچیدینیز.

واخت كئچدی، گیردینیز باشقا بیر دونا،

دوشدونوز آغا‌لیق ادعاسینا.

گویا بو تورپاغین قسبكاری بیز،

اصل ساهیبكاری یالنیز سیزسینیز.

تاریخین درس‌لری اونودولامماز،

دوننكی نؤكردن آغا اولامماز.

ساختا دلیل‌لرله یانان بو �وجاق�

نیفرت چؤپلریله قالانیب آنجاق.

گئیدین آستارینی سن حقیقتین،

هر كلمن اویدورما، هر سؤزون غرض.

توركه بسلدیگین كینین، نیفرتین

سیقلتی چكییه، اؤلچویه گلمز.

دشومن كسیلدینیز حاقا، گئرچه‌یه

اصلینده اولمایان �سویقیریم� دئیه.

بورودو دونیانی های-هارایینیز.

قویروق بولاماقدا یوخ‌دور تایینیز.

سنین تاریخی‌نین دولانباج یولو

یالانلا، بؤهتانلا، شرله دوپدولو.

الله ائله بیل كی، یارادیب سنی

بیزیم باشیمیزا بلا، ائرمنی !

 

همیشه اویاقسان...

سن بو گونونه،

منسه كئچمیشیمه اویدوم، باییلدیم.

اویدور یالان‌لاری، اویدور سن یئنه

بلكه قفلتیم‌دن بیر گون آییلدیم.

من اؤز كئچمیشیمله خومارام هله،

بالایان، سن الله، منی ینه‌له.

ائله ینه‌له كی. گؤینه‌ین آغری

منه چوخ‌دان چاتیب، هامییا چاتسین.

دوشونوب ساباهی دئییرم، باری

رهبریم اویانیب خالقی اویاتسین.

 

دئكابر، 1984

بختیار واهاب‌زاده